ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η γυναίκα της Πάτρας

Γιώργος Τερτσέτης - απομνημονεύματα Κολοκοτρώνη 

Στρατής Δούκας - η ιστορία ενός αιχμαλώτου 

Γιώργος Χρονάς - η γυναίκα της Πάτρας

 

Τι κοινό υπάρχουν ανάμεσα στους τρεις παραπάνω συγγραφείς και στα έργα τους; Άκουσαν τις ιστορίες από τρίτους, ανθρώπους λαϊκούς κι αγράμματους, και τις κατέγραψαν όσο πιο πιστά μπορούσαν. Επομένως τα όρια ανάμεσα στον ήρωα-πρωταγωνιστή και το συγγραφέα είναι (ή πρέπει να είναι) φανερά,  η μυθοπλασία ακυρώνεται και τη θέση της δίνει στο ρεαλισμό, με αποτέλεσμα ο λόγος να είναι καθημερινός, λιτός, αφρόντιστος. Η λογοτεχνικότητα αντικαθίσταται από την προφορικότητα. Σαν να διαβάζουμε ένα λαϊκό παραμύθι. 

 

Γιώργος Χρονάς: Η Γυναίκα της Πάτρας

Διηγείται μια πόρνη που εκδιδόταν στην Πάτρα και ξεδιπλώνει την ιστορία της. Ένα από τα επίθετα που αποδίδονται στην ελληνική Αφροδίτη είναι και το Πανωραία. Αυτό είναι το όνομα της ηρωίδας αυτού του βιβλίου. Ας ακούσουμε το Γιώργο Χρονά.

Πώς έγινε και γνωρίσατε την Πανωραία;
Πρέπει να ήταν γύρω στο 1984, είχα πάει στην Πάτρα για μια λογοτεχνική βραδιά, κι ένας νέος με πλησίασε και μου είπε ότι υπήρχε μια γυναίκα που μ' ενδιέφερε. Πήγαμε να τη βρούμε την επόμενη μέρα. Ζούσε σ' ένα σπίτι ερειπωμένο.

Ποια ήταν η ηλικία της τότε;
Η ίδια έλεγε ότι ήταν 47, αλλά πρέπει να ήταν τουλάχιστον μια δεκαετία περισσότερο. Αρχικά της έκανα μια σειρά ομιλιών για τη ραδιοφωνική μου εκπομπή «Πρόσωπα».

Στο ραδιόφωνο μίλησε με την ίδια αθυροστομία που μιλάει και στο βιβλίο σας;
Στο ραδιόφωνο, όχι. Όχι μ' αυτό τον τρόπο. Εκείνη η πρώτη μας επαφή ήταν συνέντευξη. Δεν είχα πάει για να μου διηγηθεί τη ζωή της. Αργότερα, άρχισα να την επισκέπτομαι συχνά στην Πάτρα και προθυμοποιήθηκε να μου πει τη ζωή της. Της το είχαν ζητήσει και άλλοι, αλλά μαζί μου κόλλησε.

Βοηθήστε με να καταλάβω πώς ήταν, πώς μιλούσε. Περιγράψτε την...
Όπως ακριβώς είναι η Ελένη Κοκκίδου που παίζει το ρόλο. Και ως προς το ψυχικό μέρος και ως παρουσία. Μου 'λεγε, «μην κοιτάς την κατάστασή μου τώρα. Εγώ είχα τρεις πατρόνες κι έλεγα αυτός θα μπει, αυτός δεν θα μπει. Εγώ ήμουν η Κιμ Νόβακ». Οπότε εγώ έγινα αμέσως ο Ντείβιντ Μπάουι που βρήκε τη Νοβακ σε μια πανσιόν και την επανέφερε στο προσκήνιο...

Κάνατε κάποια επέμβαση στον λόγο της;
Καμία. Μόνο στίξη και ορθογραφία. Είχα το προνόμιο να μου μιλήσει όπως μου μίλησε. Περί τις δώδεκα ώρες συνομιλίας μαζί της. Άρχισα να τις δημοσιεύω σε συνέχειες στην Οδό Πανός, και είχε τόση απήχηση που με σταματούσαν στο δρόμο και μου το λέγανε. Έτσι, το 1989 σταμάτησα τις δημοσιεύσεις και το εξέδωσα σε βιβλίο, το οποίο εξαντλήθηκε σχεδόν αμέσως. Τώρα βρισκόμαστε στην τρίτη οριστική έκδοση.

Δεν απαλείψατε, δεν λειάνατε τίποτα;Όχι. Ο λόγος της είναι αυτός και έχει διασωθεί σε κασέτες ακριβώς όπως στο βιβλίο. Δεν φοβάται, δεν ντρέπεται κανέναν, βγαίνει στο προσκήνιο και τα λέει όλα. Έχοντας συνομιλήσει με πολλά πρόσωπα κατέχω αυτό το μεγάλο προνόμιο να λύνονται μπροστά μου πρόσωπα -το ίδιο έγινε με τη Γιώτα Γιάννα που την ενέταξα στο Μονόπρακτο Σεβάς Χανούμ, με την Καίτη Ντάλη, με την Μπέμπα Μπλανς- τα οποία τα θεωρούμε λαϊκά και φτηνά, αλλά εγώ τα θεωρώ μεγαλειώδη, σαν τη Μάρλεν Ντίντριχ όπως ήταν όταν έκανε τον Γαλάζιο Άγγελο.

Τι το μεγαλειώδες είχε η «Γυναίκα της Πάτρας»;
 Εκτός από τον τίτλο, τον οποίο τον δανείστηκα από τη Γυναίκα της Ζάκυθος του Διονύσιου Σολωμού, είναι δαιμονικό πρόσωπο αλλά ταυτόχρονα μιλάει και για τον Θεό. «Δαιμονικό» με την έννοια του μοναδικού. Ο Χατζιδάκις είπε στον βιβλιοπώλη Ρετζή της Στοάς Χιρς στη Θεσσαλονίκη ότι ήταν το καλύτερο βιβλίο που είχε διαβάσει στη ζωή του. Μου το μετέφερε ο ίδιος ο Ρετζής του οποίου ο γιος, γιατρός που έκανε το αγροτικό του στην Πάτρα, κούραρε την Πανωραία μέχρι τον θάνατο της το 1994-1995.

Πότε την είδατε τελευταία φορά;
Πολύ πριν. Είχα γράψει ότι στη γειτονιά της τη λέγανε «τρελή» και θύμωσε πάρα πολύ. Δεν κατάλαβε ότι εγώ χρησιμοποιούσα τον όρο όπως ο Πλάτων, που λέει ότι για να πεις κάτι μεγάλο, πρέπει να είσαι τρελός, ερωτευμένος ή ποιητής. Εγώ ήθελα να παρουσιάσω τον βίο της με τον τρόπο μου για ένα άλλο κοινό, όχι για τους όμοιούς της. Θύμωσε τόσο πολύ, ότι ο τρόπος μου δεν ήταν ο πρέπων, ότι με είχε εμπιστευτεί, ότι μου είχε πει τη ζωή της, που φοβήθηκα για τη σωματική μου ακεραιότητα κι έτσι αποσύρθηκα.

Είχε συγγενείς;
Κανέναν. Επαίνετο όταν τη γνώρισα. Τη ζούσε η γειτονιά της, όταν σταμάτησε το επάγγελμα. Πέρασαν πολλά λεφτά από τα χέρια της, έλεγε ότι μπορούσε να πουληθεί στον Διάβολο και να 'χει τα πάντα, αλλά ότι εκείνη ανήκε στο Θεό. Λέει για τον Θεό ότι είναι πραότητα κι ότι ενώ είδαμε τον Χριστό, το Άγιο Πνεύμα και τον Θεό δεν τους ξέρουμε. Αυτή που μιλάει έτσι όπως μιλάει, στην ουσία θεολογεί. Όταν τέλειωσα μαζί της έκανα πυρετό, που δεν κάνω ποτέ!

Η πρόταση της Λένας Κιτσοπούλου να το ανεβάσει ήταν έκπληξη για σας;
Ήξερα ότι ήταν ένας λόγος μοναδικός. Κι ότι δύο μεγάλα ταλέντα, όπως είναι η σκηνοθέτις Λένα Κιτσοπούλου, πολύ σοβαρό άτομο στη δουλειά της, και η Ελένη Κοκκίδου συναντιούνται για να κάνουν μια σπουδαία παράσταση. Κι έκαναν μια εκπληκτική παράσταση που νομίζω ότι θα παίζεται για τα επόμενα δέκα χρόνια. Για την Κοκκίδου είναι ο ρόλος της ζωής της! Μια Ελληνίδα Λούλου. Γιατί βέβαια, αλλιώς εκδίδεσαι στην Πάτρα κι αλλιώς στη Βιέννη...

Η Γυναίκα της Πάτρας

θεατρικός μονόλογος

Σκηνοθεσία: Λ. Κιτσοπούλου

Ερμηνεύει: Ελ. Κοκκίδου.

Σκην.-κοστ.: Τ. Σουχορούκωφ.

Φωτ.: Σ. Μπιρμπίλης.