Τρίτη 26 Αυγούστου 2014

'Έως" - Βύρων Λεοντάρης

Τελικά ο θάνατος μας φέρνει πιο κοντά; Κι όμως... Μετά το θάνατο του ποιητή Βύρωνα Λεοντάρη εδέησα να προμηθευτώ την ποιητική του συλλογή με τον τίτλο "Έως" και να ... αφεθώ... Να αφεθώ στα βάθη μιας ευαισθησίας μοναχικής και μυστηριώδους...

ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΜΕ ΠΙΑ ΜΕ ΤΑ ΤΕΡΤΙΠΙΑ ΤΗΣ ΓΡΑΦΗΣ

Νά τελειώνουμε πιά μέ τά τερτίπια τῆς γραφῆς καί
τῆς ἀνάγνωσης.
Τά ποιήματα συμβαίνουν.
Λοιπόν, μπορῶ νά πῶ τό τί συμβαίνει; Τό ἴδιο τό ποίημα
δηλαδή, ὄχι τό κείμενό του
Μπορῶ; ὄχι δέν μπορῶ. Κι ὄχι (ὅπως ἄλλοι θά σοῦ ποῦν…)
γιατί ὅ,τι συμβαίνει δέν εἶναι παρά αὐτό πού
τώρα ἐδῶ κεῖται
ἀλλά γιατί, ἁπλά, δεν μπορῶ
Βρίσκομαι μέσα στό συμβάν, ἀλλά ποῦ εἶναι τό κέντρο;
Φωνάζω «εἶναι κανείς ἐδῶ;…) Περίτρομη ἐρώτηση
χτυπάει κι ἀντηχεῖ στήν ἐσωτερική ἐπιφάνεια τοῦ κενοῦ
Γιατί, ἄν δέν εἶναι κανείς, ἐγώ πού ρωτάω τί εἶναι;
Ἐρώτηση μέσα στήν ἐρώτηση
παγίδα μέσα στήν παγίδα
κενό μέσ᾿ στό κενό. Ἀλλά τό κέντρο ποῦ εἶναι;
Τό κέντρο διαρκῶς διαστέλλεται
Ἔτσι ὅλους μᾶς ἐγκλείει καί μᾶς ἀποκλείει
κι ὅλα ἔτσι ἀποκτοῦν ὑπόσταση μόνο καθώς ἀπομακρύνονται
κι ἀραιώνουν
ψυχές καί σώματα ἐξαχνωμένα
…Φεύγουσαν σέ εἶδον
ἐγκαταλείπουσάν με σέ ἤγγισα
καί δέν ἐστράφης δέν ἐλέησε τά μάτια μου ἡ μορφή σου
Ἔδειξες μόνο πέρα πρός τό ἀθέατο Καί εἶδα
σέ τοίχους λεκιασμένους πού κι αὐτοί διαστέλλονταν
κι ἀπομακρύνονταν
εἶδα τά λόγια μου. Στημένα γιά ἐκτέλεση.
«Τά λόγια σου… Κοίτα, δέ θά δεχτοῦν νά τούς δέσουν
τά μάτια….» εἶπες κι ἐχάθης.


Σεσημασμένος είμαι
Σεσημασμένος είμαι. Έχετε τα γραφικά μου αποτυπώματα
μπορείτε να με αναγνωρίσετε, όχι όμως και να με 
διαβάσετε, ούτε να με διαβείτε
Ποντάρατε στο μαύρο μου και χάσατε
Ποντάρατε στο κόκκινό μου πάλι χάσατε
κακή ζαριά ήμουνα στα χέρια σας

Τα λόγια που μιλώ μου κόβουνε τη γλώσσα
κάθε χειρονομία μου με σταυρώνει
Ας το ξεκαθαρίσουμε λοιπόν.
Σ` αυτή την εποχή της υπαρκτής ποίησης
ποιητής μιας ποίησης που δεν μπορεί να υπάρξει
μόνο με τους νεκρούς μιλώ και γι` αυτούς γράφω. 
Μόνο αυτοί μπορούν να με διαβάσουν

Δευτέρα 25 Αυγούστου 2014

Κατερίνα Πινόσοβα

Σουρρεαλίστρια ποιήτρια και ζωγράφος........
"Η καλοαναθρεμμένη μου συνείδηση"

Παστώνω κοράκια ενίοτε
λιώνω στο στόμα μου κορσάζ
ενίοτε
ενίοτε κατουράω μες στο στόμα μου
κι ενίοτε στάζω δάκρυα
ιππεύω ομίχλης άλογα ενίοτε
πάντοτες δίχως μπότες
όμως ενίοτε σκοτώνω πεταλούδες
πάνω στο στήθος μου
κι ενίοτε θάβομαι
μέσα στο νεροχύτη
και τη νύχτα είμαι ενίοτε
κουκουβάγια
όμως ενίοτε είμαι ψάρι
όλη μέρα.





Σάββατο 23 Αυγούστου 2014

"Μια εποχή στην Κόλαση" Αρθούρος Ρεμπώ

Η ποίηση δεν απαιτεί ωριμότητα, η ποίηση θέλει πάθος, νεότητα...η ποίηση είναι σφρίγος, ανάσα, λαχάνιασμα...δεν θέλει καθωσπρεπισμούς και φιοριτούρες... η ποίηση είναι καταφύγιο...ειδικά όταν βλέπεις τί χάνεται...όταν αισθάνεσαι μια απώλεια...σε μια τέτοια στιγμή, στιγμή απώλειας, ήρθε στα χέρια μου το βιβλίο του Ρεμπώ "Μια εποχή στην Κόλαση". Τόσο ελλειπτικό και αφηρημένο κείμενο, όσο η ψυχή που βλέπεις να πετάει, αλλά και τόσο σωματώδες και σφριγηλό, όσο τα σώματα που βλέπεις να κινούνται γύρω σου....

ένα ποίημα................


ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
 Φθινόπωρο κιόλας! – Μα γιατί η λύπη για τον ήλιο τον αιώνιο, όταν με την αναζήτηση της θεϊκής διαύγειας καταγινόμαστε – πολύ μακρύτερα απ΄ όλους αυτούς που παρέρχονται με τις εποχές.
Φθινόπωρο. Κι η βάρκα μας  απάνου σε ακίνητες ομίχλες, πισωγυρίζει στης δυστυχίας το λιμάνι, στη θεόρατη πόλη μ’ ουρανό βαμμένο λάσπη και φωτιά. Α! τα δυσώδη κουρέλια, το μουλιασμένο με βροχή ψωμί, το μεθύσι, οι χίλιοι έρωτες που με σταύρωσαν! Πότε επιτέλους θα αποκάμει τούτη η αιματορουφίχτρα, των μυριάδων ψυχών και πτωμάτων, βασίλισσα, που θα κριθούν! Βλέπω ξανά τον εαυτό μου, η σάρκα μου διαβρωμένη απ’ τη λάσπη και την πανούκλα, σκουλήκια γεμάτα τα μαλλιά κι οι μασχάλες μου κι ακόμα μεγαλύτερα σκουλήκια στην καρδιά μου, ξαπλωμένα μεταξύ αγνώστων δίχως ηλικία, δίχως αίσθημα…Θα μπορούσα να είχα πεθάνει εκεί…Φρικτή μνήμη! Απεχθάνομαι την μιζέρια.
Και τρέμω το χειμώνα, επειδή της άνεσης χαρακτηρίζεται εποχή!
-Μερικές φορές βλέπω στον ουρανό ατέλειωτες ακτές καλυμμένες λευκών εθνών. Απάνω μου, ένα μεγαλοπρεπές χρυσό πλεούμενο, ανεμίζει τις πολύχρωμες σημαίες του στου πρωινού την αύρα. Δημιούργησα κάθε ξεφάντωμα, κάθε θρίαμβο, κάθε δράμα. Προσπάθησα ν’ ανακαλύψω νέα άνθη, νέα αστέρια, νέα σάρκα, νέες διαλέκτους. Πίστεψα πως υπερφυσικές δυνάμεις θα αποκτούσα. Α, καλά! Θα πρέπει να θάψω την φαντασία και τις αναμνήσεις μου! Η ωραία δόξα του καλλιτέχνη και του παραμυθά πάει περίπατο!
Εγώ! Εγώ που ονόμασα τον εαυτό μου μάγο ή άγγελο, χωρίς ηθικούς φραγμούς, επέστρεψα στο χώμα αποζητώντας μια σθεναρή πραγματικότητα να υιοθετήσω! Χωριάτη!
Εξαπατήθηκα; Μπορεί η φιλανθρωπία να είναι η αδελφή του θανάτου για με;
Στο τέλος θα ζητήσω συγχώρεση επειδή ανατράφηκα με ψέματα. Και τώρα ας πηγαίνουμε.
Μα ούτε ένα χέρι φιλικό. Και που να ψάξω βοήθεια;
Αλήθεια, η νέα ώρα είναι το λιγότερο άτεγκτη.
Για αυτό μπορώ να πω ότι η νίκη κερδίθηκε: ο τριγμός των οδόντων, το σύριγμα της φωτιάς, οι στεναγμοί της μόλυνσης  μετριάζονται. Κάθε ανόητη μνήμη μου εξασθενίζει. Οι τελευταίες μου απογοητεύσεις απομακρύνονται – ζήλια των ζητιάνων, των ληστών, των νεκρόφιλων, του κάθε είδους υπανάπτυκτων – καταραμένοι, εάν επρόκειτο να πάρω εκδίκηση!
Κάποιος οφείλει να είναι απόλυτα σύγχρονος.
Κανένα άσμα ασμάτων: κράτησε το κερδισμένο έδαφος. Δύσκολη νύχτα! Το ξεραμένο αίμα καπνίζει στο πρόσωπο μου, και τίποτα δεν άφησα πίσω μου παρ’ εκτός του φριχτού τούτου χαμόδεντρου!… Οι πνευματικές μάχες είναι τόσο βάναυσες όσο και των ανθρώπων ο πόλεμος: αλλά το όραμα της δικαιοσύνης  είναι μόνο θέλημα Θεού.
Και στο μεταξύ, τούτη είναι η παραμονή. Ας καλωσορίσουμε κάθε εισροή ζωτικότητας και αληθινής ευαισθησίας. Και την αυγή, οπλισμένοι με φλογερή υπομονή σε μεγαλοπρεπείς πόλεις θα εισέλθουμε.

Γιατί μίλησα για ένα χέρι φιλικό; Ένα μεγάλο μου πλεονέκτημα είναι ότι τώρα μπορώ να γελώ με τους παλιούς ψευδείς μου έρωτες, και να ντροπιάζω εκείνα τ’ άτιμα ζευγάρια – εκεί πίσω αντίκρισα την κόλαση κάθε γυναίκας- και θα’ ναι θεμιτό τώρα να κατέχω την αλήθεια μέσα σ’ ένα σώμα και μια ψυχή.

Παρασκευή 22 Αυγούστου 2014

Ο Ιωνάς και το κήτος

Ένα σουρρεαλιστικό παραμύθι της παλαιάς Διαθήκης όπου πρωταγωνιστεί ένας εβραίος προφήτης και ένα τεράστιο ψάρι. Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι το γεγονός ότι το ψάρι δεν απεικονίζεται τόσο να καταβροχθίζει, αλλά να ξεβράζει τον Ιωνά. Ο προφήτης μέσα στην κοιλιά του κήτους σε ένα χώρο περισυλλογής και προσευχής, σε ένα χώρο αυτογνωσίας. Το υδάτινο στοιχείο συσχετισμένο με την αναγέννηση. Μου φέρνει στο μυαλό και την πτώση σε ένα πηγάδι, εκεί όπου ο άνθρωπος καταβυθίζεται στο βαθύτερο εγώ του και μετά εξέρχεται...ανανεωμένος...



Το απόσπασμα από την Παλαιά Διαθήκη:

καί προσέταξε Κύριος κήτει μεγάλῳ καταπιεῖν τὸν ᾿Ιωνᾶν· καὶ ἦν ᾿Ιωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας. 2 καὶ προσηύξατο ᾿Ιωνᾶς πρὸς Κύριον τὸν Θεὸν αὐτοῦ ἐκ τῆς κοιλίας τοῦ κήτους 3 καὶ εἶπεν· ᾿Εβόησα ἐν θλίψει μου πρὸς Κύριον τὸν Θεόν μου, καὶ εἰσήκουσέ μου· ἐκ κοιλίας ᾅδου κραυγῆς μου ἤκουσας φωνῆς μου. 4 ἀπέρριψάς με εἰς βάθη καρδίας θαλάσσης, καὶ ποταμοὶ ἐκύκλωσάν με· πάντες οἱ μετεωρισμοί σου καὶ τὰ κύματά σου ἐπ᾿ ἐμὲ διῆλθον. 5 καὶ ἐγὼ εἶπα· ἀπῶσμαι ἐξ ὀφθαλμῶν σου· ἆρα προσθήσω τοῦ ἐπιβλέψαι με πρὸς ναὸν τὸν ἅγιόν σου; 6 περιεχύθη μοι ὕδωρ ἕως ψυχῆς, ἄβυσσος ἐκύκλωσέ με ἐσχάτη, ἔδυ ἡ κεφαλή μου εἰς σχισμὰς ὀρέων. 7 κατέβην εἰς γῆν, ἧς οἱ μοχλοὶ αὐτῆς κάτοχοι αἰώνιοι, καὶ ἀναβήτω ἐκ φθορᾶς ἡ ζωή μου, πρὸς σὲ Κύριε ὁ Θεός μου. 8 ἐν τῷ ἐκλείπειν ἀπ᾿ ἐμοῦ τὴν ψυχήν μου τοῦ Κυρίου ἐμνήσθην, καὶ ἔλθοι πρὸς σὲ ἡ προσευχή μου εἰς ναὸν τὸ ἅγιόν σου. 9 φυλασσόμενοι μάταια καὶ ψευδῆ ἔλεον αὐτῶν ἐγκατέλιπον. 10 ἐγὼ δὲ μετὰ φωνῆς αἰνέσεως καὶ ἐξομολογήσεως θύσω σοι, ὅσα ηὐξάμην ἀποδώσω σοι εἰς σωτηρίαν μου τῷ Κυρίῳ. 11 Καὶ προσέταξε Κύριος τῷ κήτει, καὶ ἐξέβαλε τὸν ᾿Ιωνᾶν ἐπὶ τὴν ξηράν.

Πέμπτη 21 Αυγούστου 2014

ΤΟ ΔΟΚΙΜΙΝ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ [δοκίμιν=δοκιμή]

Διαβάζοντας τον «Βασιλιά Ληρ» του Σαίξπηρ, εκεί που ο εγωμανής βασιλιάς αναζητά αποδείξεις αγάπης από τις θυγατέρες του, συνάντησα τυχαία ένα δημοτικό τραγούδι με περιεχόμενο ανάλογο: το δοκίμιν της αγάπης. Ερωτική δοκιμασία, που μόνο ένας ψυχογιός κατορθώνει να ... πετύχει!

Σαράντα δυο αρχοντόπουλα μια κόρη ναγαπούσαν, 
κόρη πανώρια κι' όμορφη και 'ς τα φλωριά χωσμένη. 
Κι' όλοι νεκαλεστήκανε μια μέρα για να πάνε. 
Γεμίζου οι στάβλοι νάλογα, τα παραθύρια σέλλαις, 
και τα πορτοπαράθυρα σκάλαις και χαλινάρια. 
Στρώνει την τάβλα να γευτούν πολλώ λογιώ τραπέζι.
"Τρώτε και πίνετε, άρχοντες, κ' εγώ να σας φηγούμαι.
Μέσα 'ς το περιβόλι μου, 'ς τη μέση της αυλής μου,
μάρμαρο νέχει ο αφέντης μου, δοκίμιν της αγάπης, 
κι' όποιος βρεθή και πιάση το, κι' οπίσω του το ρήξη, 
εκείνος είναι ο άντρας μου κ' εγώ είμαι η ποθητή του." 
Κι' ούλοι μονοσυνάγουνται, κι' ούλοι το δοκιμάζουν, 
κ' ένας το παίρνει δάχτυλο, κι' άλλος μούτε καθόλου, 
και της Μαριάς ο ψυχογιός, τάξιο το παλληκάρι,
μονοχεριάρι τό πιασε κι' οπίσω του το ρίχτει. 
"Εγώ είμαι, κόρη, ο άντρας σου και συ είσαι η ποθητή μου".

Πέμπτη 7 Αυγούστου 2014

"Μια γλυκιά μυρωδιά θανάτου" Γκιγέρμο Αριάγα


-ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΡΟΛΟ-

Η ζωή είναι ένα σύνολο παρεξηγήσεων, συμπτώσεων, απροσδόκητων γεγονότων. Για την αντιμετώπισή τους χρειάζεται λεπτή αίσθηση του χιούμορ....ένα χαμόγελο σαν αυτό της Τζοκόντα. Τι γίνεται όμως όταν το άτομο βρίσκεται δέσμιο μιας δύσκαμπτης, πουριτανικής ηθικής; Έχει τα περιθώρια να αντιδράσει; Να χαμογελάσει;;;
Στο μυθιστόρημα του Αριάγα με τίτλο "Μια γλυκιά μυρωδιά θανάτου" υπάρχουν χοντρικά δύο σκηνές: στην πρώτη σκηνή ένας νέος παίρνει στην αγκαλιά του μια όμορφη νεαρή νεκρή.... στη δεύτερη σκηνή ο ίδιος νεαρός  σκοτώνει αυτόν που του υπέδειξαν οι υπόλοιποι ως δολοφόνο.
Ο Ραμόν, το όνομα του νέου, βρίσκει το πτώμα μιας όμορφης νεαρής κοπέλας. Το γυμνό σώμα της κοπέλας, ακόμα και νεκρό, δημιουργεί ρίγη συγκίνησης στον Ραμόν. Ερωτικό σκίρτημα από μια νεκρή...πόσο μακάβριο, αλλά και πόσο ερωτικό...Οι κινήσεις του Ραμόν απέναντι στη νεκρή τόσο λεπτές, τόσο αισθησιακές δίνουν την εντύπωση στους υπόλοιπους ότι η νεκρή υπήρξε η ερωμένη του. Ο Ραμόν δεν το διαψεύδει...γιατί άραγε;...κι αρχίζει και ο ίδιος να το πιστεύει. Κι όταν κάποιος αφελής μυθομανής του χωριού ρίχνει την ευθύνη του φόνου σε κάποιον που δήθεν είδε, τότε ο καημένος Ραμόν βρίσκεται ηθικά μπλεγμένος και δεσμευμένος να πάρει εκδίκηση. Αυτό που άρχισε ως παιχνίδι, ένας χαριεντισμός των αισθήσεων, έστω και μια διαστροφή της σάρκας, τελικά παγίδευσε τον Ραμόν στην αλύγιστη και ανάλγητη ηθική του χωριού.
Το μυθιστόρημα "Μια γλυκιά μυρωδιά θανάτου" το διάβασα μετά το "Χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου" του Μάρκες. Θέμα κοινό: δολοφονία για λόγους ηθικής τάξης...Αιτία κοινή: η ασφυκτική κοινωνική πίεση. Οι δολοφόνοι δε θέλουν να δολοφονήσουν, οι δολοφόνοι γίνονται φερέφωνα μιας παράλογης κοινωνικής ηθικής. Η τραγικότητά τους εξαντλείται στο να εκτελέσουν με τον αποτελεσματικότερο τρόπο τις επιταγές της κοινωνίας. Φέρνω στο νου μου τον Ορέστη που κι αυτός στάθηκε ένα φερέφωνο κοινωνικών επιταγών. Έπρεπε να πάρει εκδίκηση για το χαμό του πατέρα του γι΄ αυτό και σκότωσε τη μητέρα του. Ο Ορέστης όμως συνειδητοποίησε το αναπόφευκτο της πράξης του και ταυτίστηκε με αυτή. Πίστεψε πως είχε μια αποστολή στα πλαίσια του συνόλου. Όσο περνούν τα χρόνια και φτάνουμε προς την εποχή μας οι αποστολές περιορίζονται, ενώ πολλαπλασιάζονται οι ρόλοι. Το υποκείμενο διασπάται σε διάφορους κοινωνικούς ρόλους. Η τραγικότητα διασπάται σε μικρά κομμάτια. Η πράξη χάνει την αξιολογική της διάσταση. Η δολοφονία για ηθικούς λόγους μπορεί να καταντήσει ακόμη και φάρσα. Στην αρχαία ελληνική τραγωδία ο δολοφόνος είναι σαν να ανεβαίνει πάνω στη σκηνή και ξέρει ότι έχει στραμμένα πάνω του τα βλέμματα όλων των θεατών, γιατί είναι μια πράξη που του την καθόρισαν εκείνοι. Στο τέλος όλοι χειροκροτούν συγκινημένοι, γιατί ο δολοφόνος υπήρξε πρωταγωνιστής, ένας ήρωας. Σε μια πιο σύγχρονη εκδοχή στην εποχή μας ο δολοφόνος είναι πάλι σαν να ανεβαίνει επί σκηνής, μόνο που οι θεατές είναι αφηρημένοι, αφημένοι στα ατομικά τους όνειρα και προβλήματα. Δεν είναι καν σίγουρο ότι στο τέλος θα συγκινηθούν και θα χειροκροτήσουν. Έτσι και ο δολοφόνος μπορεί να αλλάξει τα ρούχα του, να καθαριστεί από τα αίματα, να συνεχίσει τη ζωή του ή και να παίξει κι άλλους ρόλους, αν χρειαστεί. Ο δολοφόνος σήμερα δεν είναι ήρωας, είναι ο ανώνυμος εκτελεστής μιας άρρωστης συγκυρίας.