Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012

Ίταλο Καλβίνο

Η λέσχη ανάγνωσης που έχουμε δημιουργήσει και διανύει αισίως το δεύτερο έτος  απολαυστικού διαβάσματος έβαλε ως στόχο να κινηθεί φέτος στα αναγνωστικά μονοπάτια με βάση τις χώρες καταγωγής των συγγραφέων. Έτσι μετά την Πορτογαλία του Σαραμάγκου (την πρώτη συνάντηση για φέτος) περάσαμε στην Ιταλία του Ίταλο Καλβίνο. 



Ο Ίταλο Καλβίνο γεννήθηκε το 1923, ένα χρόνο μετά την επιβολή του φασιστικού καθεστώτος του Μουσολίνι. Άρα ερεθίσματα μέσα σε ένα δικτατορικό περιβάλλον. Αυτό μπορεί να ερμηνεύσει πρώτα τις πολιτικές του προτιμήσεις (εντάσσεται στο κομμουνιστικό κόμμα) και κατά δεύτερον το λογοτεχνικό του προσανατολισμό (στην αρχή της σταδιοδρομίας του στρέφεται στο νεορεαλισμό). Όλα αυτά βέβαια μετά το τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Από το Κόμμα θα αποχωρήσει μετά τη σοβιετική εισβολή στην Ουγγαρία (1956), διατηρώντας πάντα την αριστερή ιδεολογία του και το κριτικό του φρόνημα. Όσο για το κίνημα του νεορεαλισμού... Αυτές οι ετικέτες εμπεριέχουν πάντα τον κίνδυνο μιας εύκολης και άκριτης μερικές φορές γενίκευσης... 
Ο νεορεαλισμός υπήρξε ένα κίνημα και όχι τόσο ένα οργανωμένο ρεύμα. Άρα θα πρέπει να το δούμε ως μια μορφή αντίδρασης απέναντι στα ... καλλιτεχνικά κατάλοιπα ενός φασιστικού καθεστώτος. Μια τάση εξωστρέφειας και ταυτόχρονα μια στροφή στους καθημερινούς λαϊκούς ανθρώπους (μήπως όζει ελληνική μεταπολίτευση;;;). Ο νεορεαλισμός ως κίνημα είναι περισσότερο φανερός στον κινηματογράφο και λιγότερο στη λογοτεχνία (Roberto Rossellini, Vittorio De Sica, Alberto Lattuada και Aldo Vergano είναι μερικά ονόματα σκηνοθετών επηρεασμένοι από αυτό το κίνημα).


Ο Ίταλο Καλβίνο έχει να μας επιδείξει το μυθιστόρημα "το μονοπάτι με τις αραχνοφωλιές" που είναι έντονα επηρεασμένο από αυτό το κίνημα. Το μυθιστόρημα αυτό εκδόθηκε το 1947 και μας περιγράφει η ζωή του νεαρού Πιν (ορφανός και με την αδελφή του πόρνη) ο οποίος θέλει να ανήκει κάπου, να ανήκει σε μια ομάδα. Πρώτα η ομάδα των μεγάλων της πόλης του, αλλά και ύστερα  μια ομάδα παρτιζάνων. Τι ομάδα όμως είναι αυτή των παρτιζάνων! Παρτιζάνοι περίεργοι και ίσως λιγάκι αλλού. Αλλά και αυτή η αριστερή ομάδα, σύμφωνα με τον Καλβίνο, είναι προτιμότερη από το να μην ανήκει κάποιος πουθενά. Η αξία της δράσης. Το τελικό καταφύγιο όμως του νεαρού Πιν δεν είναι η αριστερή αυτή ομάδα, αλλά το προσωπικό του, μοναδικό του μονοπάτι, το μονοπάτι με τις αραχνοφωλιές...


Τη δεκαετία του 1950 ο Καλβίνο δέχεται επιδράσεις από το ιταλικό παραμύθι και λίγο αργότερα από τον Κενώ με αποτέλεσμα έναν έντονο πειραματισμό σε νέες αφηγηματικές φόρμες. Διάβασα κάποια αποσπάσματα από το Μαρκοβάλντο ή οι εποχές στην πόλη (1963) εκεί όπου βλέπουμε έναν ανθρωπάκο,στο στυλ του Σαρλό, προσπαθεί να αυτοπροσδιοριστεί μέσα σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο αστικό ιστό, αλλά και συνεχώς να τον καταπίνει η πόλη. Το έργο είναι σπονδυλωτό και αποτελείται από είκοσι ιστορίες. Kάθε ιστορία ασχολείται με μια εποχή.


Η τελευταία θα έλεγα περίοδος γραφής του Καλβίνο σχετίζεται με ταξιδιωτικά (με την ευρύτερη έννοια του όρου) προσωπικά δοκίμια.Διάβασα κάποια αποσπάσματα από το "Πάλομαρ". Πρόκειται για έναν λογοτεχνικό ήρωα του οποίου το όνομα προέρχεται από το Μount Palomar, ένα βουνό της Καλιφόρνιας όπου βρίσκεται το ομώνυμο αστεροσκοπείο. Με τα τηλεσκόπιά του παρατηρούμε τις κινήσεις και τη συμπεριφορά των ουράνιων σωμάτων. Αντίθετα, ο κύριος Πάλομαρ, ο πρωταγωνιστής των διηγήσεων του Καλβίνο, επικεντρώνεται στην παρατήρηση των όσων συμβαίνουν στη ζωή του. 


Πως για παράδειγμα αντιμετωπίζει ο κύριος Πάλομαρ το γυμνό στήθος μιας κολυμβήτριας; Αρχικά το αίσθημα της ντροπής, η κοινωνίας μας έχει μάθει πως είναι κάτι το ...απαγορευμένο. Αλλά όμως γιατί; Μήπως έτσι διαιωνίζουμε τα συντηρητικά κατάλοιπα του παρελθόντος; Έτσι ο κύριος Πάλομαρ αποφασίζει να το εντάξει στο προσωπικό του οπτικό πεδίο, όπως ένα οποιοδήποτε αντικείμενο. Μήπως όμως και έτσι το υποβιβάζει, ενώ πραγματικά το θαυμάζει; Μήπως πρέπει να πάρει την απόφαση και με θάρρος να το αντικρίσει; Έτσι και κάνει, αλλά η κολυμβήτρια, μόλις αντιλαμβάνεται την πρόθεση του κυρίου Πάλομαρ, ντύνεται και φεύγει... (άντρες!)
Από τα έργα του Καλβίνο επίσης έχω διαβάσει το "Διχοτομημένος υποκόμης" (σε μια συγκριτική μελέτη με τον "Δόκτωρ Τζέκυλ & Κύριο Χάυντ" του Στήβενσον), τις "Αόρατες πόλεις" (που μου άρεσαν ιδιαιτέρως), "Το κάστρο των διασταυρωμένων πεπρωμένων" και το "Γιατί να διαβάζουμε τους Κλασσικούς". Αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση με ενδιαφέρον, αλλά  χωρίς ολοκληρωμένες λογοτεχνικές προτάσεις. Ένα αποσπασματικό, κομματιασμένο λογοτεχνικό σύμπαν, ένα μωσαϊκό. Ίσως γιατί υπήρξε δημοσιογράφος, αλλά και αριστερός...

Για το τέλος και ένα απόσπασμα από μια συνέντευξή του: «Γράφω δύσκολα, δε μένω ποτέ ικανοποιημένος. Πριν γράψω κάτι, συσσωρεύω πολλές και διαφορετικές μεταξύ τους εμπειρίες. Αυτές οι διαφορετικές εμπειρίες μεταφράζονται σε διαφορετικά βιβλία. Πέρασα μια φάση που έγραφα σχεδόν ταυτόχρονα τα πιο ανομοιογενή πράγματα, προσπαθώντας πάντα να κάνω αυτό που λέμε κοινωνική κριτική. Έτσι, μετά τον Ανύπαρκτο ιππότη κυκλοφόρησε το Μια μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου, βιβλίο που έβγαινε από μια συγκεκριμένη πολιτική κατάσταση που ζούσε η Ιταλία εκείνα τα χρόνια. Το τελευταίο μου βιβλίο, το Πάλομαρ άρχισα να το γράφω το 1975. Κάθε τόσο ζούσα κάποια εμπειρία ενός συγκεκριμένου τύπου. Την έγραφα, την έβαζα στο συρτάρι, τις μάζευα όλες μαζί. Χρειάστηκαν οκτώ χρόνια για να γίνουν βιβλίο. Ταυτόχρονα δούλευα και άλλα πράγματα, προσπαθώντας να εξετάσω την εξέλιξη της ιταλικής κοινωνίας. Ξεκινώ πάντα από μια αληθινή εμπειρία και ύστερα προχωρώ στα σύμβολα που μου ταιριάζουν περισσότερο. Στις Αόρατες πόλεις και στα Κοσμοκωμικά θριαμβεύει η φαντασία κι όμως νομίζω ότι είναι από τα πιο ρεαλιστικά μου βιβλία…» Και παρακάτω: «Δουλειά μου είναι να παρατηρώ τη ζωή, να καταγράφω εμπειρίες, να ψάχνω την αλήθεια, κι ας ξέρω πολύ καλά ότι υπάρχουν βεβαίως πολλές πολλές αλήθειες…»

Πέμπτη 6 Δεκεμβρίου 2012

Φιλομήλα Λαπατά-Παρουσίαση βιβλίου




Η ανάγνωση φαίνεται ότι είναι γένους θηλυκού, το μεγαλύτερο μέρος του αναγνωστικού κοινού είναι γυναίκες. Αλλά και η συγγραφή τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα φαίνεται ότι αποκτά θηλυκό γένος, καθώς ένα μεγάλο μέρος ονομαστών συγγραφέων είναι γυναίκες με πολλά ευπώλητα βιβλία: Ζυριάνα Ζατέλη, Ιωάννα Καρυστιάνη, Σώτη Τριανταφύλλου, Λένα Διβάνη, Μαργαρίτα Καραπάνου, Μάρω Βαμβουνάκη, Δημουλίδου ... (ίσως οι άντρες πρέπει να επανεκτιμήσουν τις αξίες τους και να επαναπροσδιορίσουν τις επιλογές τους. Ίσως όμως φαίνεται ότι ο καλός συγγραφέας πρώτα πρέπει να είναι καλός αναγνώστης).





Η Φιλομήλα Λαπατά γεννήθηκε στην Αθήνα. Έχει άραγε αξία να γνωρίζουμε το έτος γέννησης  του συγγραφέα; Μόνο για λόγους ιστορικούς και συγκριτικής έρευνας. Ένας συγγραφέας είναι χωρίς ηλικία, γιατί τα έργα του είναι διαχρονικά. Από το 1998 μοιράζει τη ζωή της μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.  Έχει ζήσει στη Νάπολη και στη Σαρδηνία. Οι εμπειρίες των ταξιδιών δίνουν έμπνευση στα μυθιστορήματά της. Την συνεπαίρνει και η ιστορική έρευνα.  Το 1999 ξεκίνησε με το πρώτο μυθιστόρημά μου τις Κόρες Του Νερού βασισμένο στις ζωές των προγόνων της, οι οποίοι υπήρξαν Έλληνες του Πόντου. Από τις εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφορούν τα βιβλία της:
«Οι κόρες του νερού»-2002,
«Lacryma Christi-To  δάκρυ του Χριστού»-2004
«Εις το όνομα της μητρός» -2005
«Επικίνδυνες λέξεις»-2007
«Η ξυπόλυτη των Αθηνών»-2010
«Η χήρα του Πειραιά»-2012
Τιμήθηκε στην Ιταλία το 2005 και το 2006.

  1. Ποιος είναι αρμοδιότερος να μιλήσει για ένα βιβλίο, για ένα δημιούργημα γενικότερα; Ο αναγνώστης ή ο συγγραφέας; Ο κριτικός ή ο δημιουργός; Ο γονιός ή ο ξένος;  Η σχέση του δημιουργού με το δημιούργημα είναι σαφώς πιο υπόγεια, ενώ του αναγνώστη πιο αποστασιοποιημένη. Το βιβλίο εξάλλου είναι και σαν το φαγητό. Ο συγγραφέας είναι σαν το μάγειρα, το σεφ, ενώ ο αναγνώστης το γεύεται και το τρώει. Ο καθένας το απολαμβάνει από την πλευρά του.
  2. Σε τι κοινό απευθύνεται η ανάλυση ενός βιβλίου ή ενός κειμένου γενικότερα; Σε αυτούς που το έχουν διαβάσει το βιβλίο αυτό ή όχι; Σε αυτούς που γνωρίζουν την ιστορία ή όχι; Άρα θα πρέπει να ικανοποιήσεις και την άγνοια των πρώτων, αλλά και την προσδοκία των άλλων...

ΤΙΤΛΟΣ: Η ΧΗΡΑ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
Ο τίτλος, αρκετά εύγλωττος,  μας δίνει: τον ήρωα – γυναίκα, την ιδιότητα – χήρα, το θέμα – θάνατος, τον τόπο – Πειραιάς. Το έργο αποτελεί τη συνέχεια του μυθιστορήματος «Η ξυπόλυτη των Αθηνών» και αποτελεί ένα αυτοτελές έργο.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ:
«Ό τι κακό και απαίσιο σας συνέβη μέχρι αυτή τη στιγμή είναι ήδη παρελθόν. Το σημαντικό ερώτημα είναι πώς σκοπεύετε να το διαχειριστείτε».

ΔΟΜΗ ΕΡΓΟΥ:
Το έργο χωρίζεται σε δύο μεγάλα ευδιάκριτα και σχετικά ίσης έκτασης μέρη:
Ο θάνατος – η ζωή (το κακό-η διαχείριση)   

Και τι κοινό μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε ένα φιλί και σε μια φωτογραφία;
Το φιλί και η φωτογραφία μετατρέπουν τη στιγμή σε αιωνιότητα, παγώνουν το χρόνο, είναι δηλαδή εχθροί του θανάτου.


Μια αντίθεση διαπερνά την ανθρώπινη ιστορία γενικά, αλλά το μυθιστόρημα ειδικότερα: άντρας-γυναίκα. Η συγγραφέας φαίνεται ότι επιφυλάσσει μια ευνοϊκότερη μεταχείριση απέναντι στις γυναίκες: αυτές είναι τα κύρια πρόσωπα που κινούν την ιστορία, σε αντίθεση με τους άντρες  που είναι άτονοι και άχρωμοι, με μια παρουσία απλώς υποχρεωτική... Γιατί άραγε;  Θα τολμούσα να πω ότι η παρουσία του άντρα βρίσκεται στο προσκήνιο της ιστορίας. Εκεί που πέφτουν τα φώτα της σκηνής.
Οι άντρες είναι αυτοί που κατέχουν και παίζουν με  περιουσίες, άλλοτε κερδίζουν και άλλοτε χάνουν. Άλλοτε τρυφεροί και άλλοτε υλιστές ερωτεύονται παράφορα και κτητικά, αλλά  μένουν πεισματικά τις περισσότερες φορές  στην επιφάνεια των πραγμάτων;Οι δυνάμεις της ζωής όμως δεν αναπτύσσονται εκεί που πέφτει το φως. Και οι γυναίκες βρίσκονται εκεί στο βάθος της ζωής, ας το ονομάσουμε και παρασκήνιο. Οι γυναίκες είναι αυτές που μηχανεύονται και οι άντρες απλώς εκτελούν.



Ηρωίδα του έργου είναι η Λάουρα Αλφιέρι-Ρώμα. Η Λάουρα γεννημένη το 1882 στη Σικελία τρέφει μια υπερβολική αγάπη προς τον πατέρα της . Είναι μια γυναίκα απαράμιλλης ομορφιάς και αυτό φροντίζει να της το τονίζει ο πατέρας της. Ο Φραγκίσκο Αλφιέρι όμως, ο πατέρας της, είναι ένας τζογαδόρος και απατεώνας, τα χρέη του είναι αβάσταχτα και ...αυτοκτονεί. Το 1897 επιστρέφουν στην Ελλάδα, εποχή του ελληνοτουρκικού πολέμου. Το 1902 αναγκάζεται να παντρευτεί τον ταπεινής καταγωγής, αλλά πάμπλουτο, Φίλιππο Ρώμα (κατά 13 χρόνια μεγαλύτερό της). Η μητέρα της Λάουρας επιζητούσε μέσα από το γάμο οικονομική στήριξη, την οποία και πέτυχε. Ο Φίλιππος Ρώμας όμως τι ζητούσε; Ο Φίλιππος Ρώμας ζητούσε κοινωνική καταξίωση. Ο γάμος με τη Λάουρα  θα του άνοιγε το δρόμο για τους αριστοκρατικούς κύκλους που τόσο ονειρευόταν. Κι όμως αυτή η κακομαθημένη καλλονή άλλαξε. Η σταθερή, επίμονη και πολιορκητική αγάπη του άντρα της τελικά την έκανε να αλλάξει. Αλλά, το 1909 ο άντρας της πεθαίνει. Δύο αντρικές απώλειες επομένως στη ζωή της: του πατέρα της και του συζύγου της.  Και ακολουθεί το πένθος.


Τι μας προετοιμάζει τώρα για την εξέλιξη της ηρωίδας;  Μια σειρά από γυναίκες από το σόι της που  περιβάλλουν την ηρωίδα, της συμπαραστέκονται και όλες είναι παντρεμένες ή και ξαναπαντρεμένες (η δύναμη της αυτοσυντήρησης):
  1. Κατίγκω – η μητέρα (ξαναπαντρεμένη με τον Βικέντιο Μοράρη –οικονομικό σύμβουλο του Φίλιππου.
  2. Μαργιόλα (αδελφή Κατίγκως – παντρεμένη με τον Αριστείδη Μπαλτατζή, καθηγητή πανεπιστημίου)
  3. Θάλεια – η αδελφή (παντρεύεται με τον Αλέξανδρο Σινόπουλο)
  4. η άλλη αδελφή η Δανάη είναι παντρεμένη στη Βιέννη
  5. Κοκόνα Κρυσταλλένια  – θεία, αδελφή του πατέρα της (παντρεμένη σε ηλικία 65 ετών με τον Τιμολέοντα Χρυσολωρά)
  6. Μαρία Βηθλεέμ Ράλλη –ξαδέλφη (παντρεμένη με τον Παντιά Μπόνη)
  7. Ζαμπέτα Χαρβαλιά -από το υπηρετικό προσωπικό (παντρεμένη με τον αμαξά Κόκο Πρίφτη)
  8. Ακόμη και η σχέση του Ζανή (αδελφού του Φίλιππου με κάποια ψυχολογικά προβλήματα) με τη μουγγή Αννέζω (ξαδέλφη της Λάουρας)  κρύβει κάποια ερωτικά στοιχεία.
 Στο έργο επίσης αναφέρονται: 
Ευλαλία (νονά του Φίλιππου)
Το υπηρετικό προσωπικό, μαγείρισσα
Αλλά και : Ανδρονίκη Ρουμελιώτη-η μαμή που την αποκαλούσαν ο «Ηρώδης», η ωραία Δαρδανέ, η Βαλεντίνη Μπόνη...

ΘΑΛΕΙΑ: μια γυναίκα φεμινίστρια, διαφορετική από τον συνηθισμένο τύπο γυναίκας. Μήπως η Θάλεια είναι και η μυθιστορηματική περσόνα της συγγραφέας; Η συγγραφέας πάντως μου ανέφερε ότι δεν ταυτίστηκε μόνο με τη Θάλεια, αλλά με όλες τις γυναίκες του έργου.

ΒΑΣΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ
  1. Η έννοια της απώλειας και του πένθους αποτελούν το συνεκτικό δεσμό του έργου, χωρίς όμως να καταντά μελό, καθώς οι αναδρομές αποφορτίζουν κατά περιόδους το βαρύ κλίμα. Π.χ. α) (τέσσερις όροι που θέτει η Λάουρα στο Φίλιππο για το γάμο, όχι ταξίδι μέλιτος, όχι φωτογραφίες, χωριστές κρεβατοκάμαρες, κι όλα αυτά θα παρουσιάζονταν ως ιδιοτροπίες του ίδιου του Φίλιππου), β) (η εγκυμοσύνη της Ζαμπέτας που δεν συνειδητοποιεί αμέσως πότε έμεινε έγκυος, καθώς ήταν ζαλισμένη από τον αιθέρα  όταν τραυματίστηκε μια φορά καθώς καθάριζε κρεμμύδια. Αλλά και το αισιόδοξο τέλος αποφορτίζει το βαρύ κλίμα.
  2. Καλογραμμένο, διαθέτει πλούσιο λόγο, συχνά εικονοπλαστικό και συνυποδηλωτικό, άλλοτε με τη ρομαντική ποιητικότητα κι άλλοτε με τη ρεαλιστική ακρίβεια που κάνει την ανάγνωση πιο προσιτή.
  3. Καίριες και ολοκληρωμένες περιγραφές:  το ιστορικό πλαίσιο της Αθήνας και αστική της ηθική ( Το παντρεμένο ζευγάρι φωτογραφίζεται από τον Αριστοτέλη ΡωμαΙδη. Οι Αριστοτέλης και Κωνσταντίνος Ρωμαΐδης ασχολήθηκαν με τη φωτογράφηση αρχαίων μνημείων όλης της Ελλάδας. Εργάστηκαν, σχεδόν αποκλειστικά για το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία και τον Ερρίκο Σλήμαν),  η αποτύπωση της ατμόσφαιρας του Πειραιά από τα αρχοντικά της Καστέλας μέχρι τα πορνεία της Τρούμπας.
  4. Καίρια επιλογή των ονομάτων και των επωνύμων: Ο παππούς της Λάουρας ονομάζεται Εμμανουήλ Χρυσολωράς (O Μανουήλ Χρυσολωράς (Κωνσταντινούπολη, 1355  1415) ήταν από τους κυριότερους συγγραφείς και πρωτεργάτες της εισαγωγής της ελληνικής παιδείας και γραμματείας στη δυτική Ευρώπη κατά τα τελευταία έτη ζωής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Αλλά και η Ζαμπέτα, από το υπηρετικό προσωπικό. Το όνομά της προέρχεται από το τουρκικό zambetas, αξιωματικός του στρατού επί Τουρκοκρατίας με καθήκοντα αστυνόμευσης, και σημαίνει αυτή που μπορεί και ελέγχει, η εξουσιάστρια.
  1. Η εναλλαγή της τύχης των ηρώων/ηρωίδων είναι βασικό μοτίβο, αφού έτσι τα έργα αυτά κερδίζουν την προσοχή των αναγνωστών.
  2. Η ιστορία κυλάει αργά και  τα συναισθήματα ξεχειλίζουν και οδηγούν στην ταύτιση του αναγνώστη με την ηρωίδα.



































Τετάρτη 5 Δεκεμβρίου 2012

Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας


Μεταφέρω από το δελτίο τύπου:  
Στα τρία τελευταία μαθήματα του 2012 (5,12,19 Δεκεμβρίου 2012) θα γίνει μια ουσιαστική συζήτηση για τη σχέση των νεώτερων Ελλήνων με τα αρχαία Ελληνικά και το ρόλο του πολιτισμού γενικότερα, και μάλιστα του Ελληνικού, για την πορεία και την ανάπτυξη των ανθρώπινων κοινωνιών.
Συγκεκριμένα στα δύο πρώτα μαθήματα, 5 & 12 Δεκεμβρίου ο καταξιωμένος κλασσικός φιλόλογος της περιοχής μας, ο Δεληγιώργης Γιώργος, θα αναπτύξει τους λόγους για τους οποίους εμείς ιδιαίτερα οι Νεοέλληνες αγαπάμε τα Αρχαία Ελληνικά, με το εξής περίπου σκεπτικό: 
Γιατί αγαπάμε τα Αρχαία Ελληνικά.
Παρόλο που τα κλασικά γράμματα σήμερα διέρχονται μια δοκιμασία σε παγκόσμια κλίμακα και στην Ελλάδα η πολι­τεία και η εκπαίδευση δεν μπόρεσαν να εμφυσήσουν στους Νεοέλληνες το ενδιαφέρον τους γι' αυτά, τα αρχαία κείμενα δεν έχασαν την αξία και τη σημασία που είχαν πάντοτε.
Ιδιαίτερα σήμερα σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από σύγ­χυση και απουσία σταθερών ηθικών αξιών δεν πρέπει να α­γνοήσουμε τη σοφία των μηνυμάτων της αρχαίας ελληνικής σκέψης, που μπορεί να προσφέρει μια επίγνωση της σημερινής πραγματικότητας.
Η αρχαιότητα ζει μέσα στο σύγχρονο κόσμο του ανθρώπου, του πολίτη, της ευνομίας, των προβλημάτων, του ορθού λό­γου, της τέχνης, της επιστήμης και Φιλοσοφίας. Τα κείμενα ζουν ακόμη και προσφέρουν μηνύματα διαχρονικά, προκα­λούν προβληματισμό και βοηθούν τον αναγνώστη να κατα­νοήσει καλύτερα την εποχή του.
Συγχρόνως η αρχαία ελληνική σκέψη συγκροτεί έναν πυρήνα αξιών και ιδεών όπως αυτές της δημοκρατίας, της ελευθερί­ας, του ορθολογισμού.
Τα έργα αυτά βέβαια έχουν και εκπληκτική ποιότητα λογοτε­χνική. Είναι γραμμένα με έναν υπέροχο τρόπο και αγγίζουν τις καρδιές και των σημερινών αναγνωστών τους. Οι 'Έλληνες πάντα επιδίωκαν και είχαν την αίσθηση του ωραίου.
Αλλά για μας τους Νεοέλληνες τα αρχαία ελληνικά αποτε­λούν και το σύνδεσμο με το παρελθόν μας και μας δίνουν τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε την ιστορικότητα και τη συνέχεια της Ελληνικής γλώσσας.
Οι κεντρικές αξίες της κλασικής Ελλάδας είναι μοναδικές, α­μετάβλητες.
(όλα αυτά τεκμηριώνονται με αποσπάσματα από τα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας).
Στο τελευταίο μάθημα πριν τις διακοπές των Χριστουγέννων, με συντονιστή το φιλόλογο Ζήση Μητλιάγκα, θα γίνει μια ελεύθερη συζήτηση για το ρόλο, του πολιτισμού, και μάλιστα του Ελληνικού, για την πορεία και την ανάπτυξη των ανθρωπίνων κοινωνιών.
Ο Γιώργος Δεληγιώργης, κλασικός φιλόλογος με άριστη επιστημονική κατάρτιση και υψηλό παιδαγωγικό ήθος, για χρόνια λειτουργός της Δημόσιας Εκπαίδευσης, προσέφερε πολλά και χρήσιμα στους νέους μας και για την επιστημονική τους σταδιοδρομία και για την ίδια τη ζωή.
Σήμερα, σταθερός συνεργάτης του Πνευματικού μας Συμποσίου «Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας» με τις εισηγήσεις τον τέρπει και ωφελείε τους συμπολίτες μας που θέλουν, από την ηλικία της ωριμότητας πλέον, να έχουν μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη σχέση με τον προγονικό μας Πολιτισμό.
Τα μαθήματα γίνονται κάθε Τετάρτη, ώρα 7μμ στην αίθουσα ομιλιών του Μαξίμειου Πνευματικού Κέντρου (Νικ. Νικολάου 21) στις Σέρρες.
Συντονιστές των μαθημάτων είναι οι εκπαιδευτικοί: Ανδρονίδης Θεολόγης, Νότας Θωμάς και Χασιωτάκη Ειρήνη.
Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2012

Παρουσίαση Βιβλίου


Bart Soethaert



Το  Σαββατοκύριακο (1-2 Δεκεμβρίου) θα βρίσκεται στις Σέρρες  ο σημαντικός Βέλγος Νεοελληνιστής κ. Bart Soethaert. Άριστος γνώστης και ομιλητής της ελληνικής, παρά το νεαρό της ηλικίας του (είναι μόλις 30 ετών), αγαπά πολύ τη χώρα μας και τον πολιτισμό μας. 
Με την ευκαιρία της εδώ παρουσίας του, σας καλούμε σε συνάντηση γνωριμίας και ανταλλαγής απόψεων, η οποία θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Κυριακή 2 Δεκεμβρίου, στις 6 το απόγευμα, στο Ξενοδοχείο "Φίλιππος-Ξενία''.


Ο Bart Soethaert γεννήθηκε στο Βέλγιο το 1982. Σπούδασε κλασική φιλολογία και νεοελληνικά (UGent), γενική και συγκριτική γραμματολογία (KU-Leuven) και νεοελληνική φιλολογία (Α.Π.Θ.). Από το 2008 είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (FU-Berlin), με ειδίκευση στη νεοελληνική λογοτεχνία. Στο πλαίσιο της διατριβής του μελετά το ελληνικό ιστορικό μυθιστόρημα στην περίοδο 1936-1950, με έμφαση στο έργο των Άγγελου Τερζάκη, Παντελή Πρεβελάκη και Θανάση Πετσάλη-Διομήδη. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για το έργο του Μισέλ Φάις. Έναυσμα της ενασχόλησής του με το έργο του Μισέλ Φάις ήταν η μελέτη «Πέρα από τον Καθρέφτη. Η διαμόρφωση του υποκειμένου στην πεζογραφία (1994-2004) του Μισέλ Φάις» (Α.Π.Θ., 2008). Στις 17 Φεβρουαρίου 2012 διοργάνωσε στο Βερολίνο μαζί με την Ανθή Βηδενμάιερ την εκδήλωση «Verhindertes Leben / Εμποδισμένη ζωή» για το ομώνυμο διήγημα του Μισέλ Φάις. Μελέτες και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους και φιλολογικά περιοδικά.

Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Κοσμόπολις - Ντον ΝτεΛίλλο



Αφορμή για να διαβάσω το μυθιστόρημα "Κοσμόπολις" στάθηκε το γεγονός  ότι γυρίστηκε ταινία από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ και ένιωσα την περιέργεια να το αντιμετωπίσω ως πρόπλασμα  σεναρίου και να παρατηρήσω τις αλλαγές  κατά την κινηματογραφική μεταφορά του.  Μικρό, ευσύνοπτο (διαβάζεται απνευστί), σύγχρονο (με ό τι μπορεί να σημαίνει ο όρος αυτός μέσα στην αυθαιρεσία του). Μια αμερικάνικη ...οδύσσεια. Ενώ όμως ο Οδυσσέας ήταν πολυπράγμων και καρτερικός, ο μυθιστορηματικός αμερικανός ήρωας μπορεί να είναι πολυπράγμων,αλλά όχι και καρτερικός. Ένας ανυπόμονος αριβίστας και ένα κακομαθημένο ...παιδί με διανοουμενίστικες και δημιουργικές  εξάρσεις που όμως όλες στρέφονται γύρω από έναν άξονα: το χρήμα.
Ο Έρικ Πάρκερ είναι ένας νεαρός πολυεκατομμυριούχος ο οποίος ζει σε ένα κτίριο ογδόντα εννέα ορόφων στο Μανχάταν και ένα πρωί τον Απρίλιο του 2000 αποφασίζει πως θέλει ... κούρεμα. Μπαίνει, λοιπόν, στη μακριά λευκή λιμουζίνα του και διασχίζει τη Νέα Υόρκη μέχρι να φτάσει στον κουρέα που πήγαινε όταν ήταν παιδί. Ο αφηγηματικός χρόνος διαρκεί μία ημέρα και παρακολουθούμε όσους και όσα συναντά στο ταξίδι του αυτό. Γιατί η λιμουζίνα έχει κατάλληλα μετατραπεί και έχει γίνει το ...γραφείο του. Ο Έρικ Πάρκερ είναι ένας χρηματιστικός επενδυτής και παντρεμένος με την κληρονόμο μιας μυθικής τραπεζικής περιουσίας. Έχει και σωματοφύλακα, τον Τορβάλ, (γιατί η ζωή του απειλείται)  με τον οποίο μάλιστα αναπτύσσεται και μία περίεργη σχέση, η σχέση του αδύναμου προς το δυνατό, με τη μόνη διαφορά ότι ο Τορβάλ στη μεταξύ τους σχέση είναι ο δυνατός. Άρα σε τέτοιου είδους σχέσεις ο αδύναμος όταν νιώσει δυνατός τιμωρεί το δυνατό. Τον τιμωρεί και για το λόγο ότι ο δυνατός ξέρει πράγματα περισσότερα από όσα θα ήθελε. Κι έτσι ο ήρωάς μας τον σκοτώνει κάποια δεδομένη στιγμή (είπαμε αδίστακτος!). 
Ο ήρωάς μας έχει και ... ασυμμετρία προστάτη. Κάποια στιγμή και ενώ είναι καθοδόν εισβάλει μέσα στη λιμουζίνα  και ο γιατρός για την καθιερωμένη καθημερινή ιατρική εξέταση. Το δάχτυλο του γιατρού να εξετάζει τον προστάτη του Πάρκερ και εκείνος να συνεχίζει τις καθημερινές του επαγγελματικές υποχρεώσεις. Πόσες φορές διαβάζοντας ένα βιβλίο δε νιώθω κι εγώ σαν αυτό τον γιατρό: ενώ συμβαίνουν τόσα εντυπωσιακά γεγονότα έξω, εγώ με το ... δάχτυλο να εξετάζω το βιβλίο, ίσως και τον εαυτό μου. 
Και για το τέλος; Η θνητότητα και ο θάνατος. Μου θύμισε και τον Ιουλιανό...τον παραβάτη. Οι νέοι πηγαίνουν οι ίδιοι από μόνοι τους και χτυπούν την πόρτα του θανάτου. Είναι τόσο ανυπόμονοι που δεν περιμένουν, έστω κι αν το τέλος τους  δεν είναι και τόσο μεγαλειώδες.


Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012

Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας

Μετά την παρουσίαση του "Συμποσίου" του Πλάτωνα από το Ζήση Μητλιάγκα σε μία σειρά πέντε συνολικά εισηγήσεων, σειρά στα μαθήματα της κλασσικής παιδείας παίρνει η φιλόλογος Αλεξάνδρα Μπαΐρα για δύο εισηγήσεις: α) Νίκος Καζαντζάκης - Ιωάννης Κακριδής και ο μεταφραστικός άθλος της Ομηρικής Ιλιάδας (Τετάρτη 21-11-2012, 7μ.μ.) β) Έκτορος και Ανδρομάχης ομιλία. (Ομήρου Ιλιάδα, Ζ, στ 359-502) (Τετάρτη 28-11-2012, 7μ.μ.) Μετάφραση Ν. Καζαντζάκη Ι.Θ. Κακριδή

Μεταφέρω το δελτίο τύπου: 
Σύζευξη μιας κορυφαίας στιγμής του Ελληνικού και Παγκόσμιου Πνεύματος (Ομήρου Ιλιάδα) με δύο από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους των Νεοελληνικών Γραμμάτων, του Νίκου Καζαντζάκη και του Ιωάννη Κακριδή, θα πραγματοποίηση στα δύο επόμενα μαθήματα (21-11 και 28-11-2012) η φιλόλογος Αλεξάνδρα Μπαΐρα.
Συγκεκριμένα, με αφορμή την επέτειο των πενήντα πέντε (55) χρόνων από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη, θα αναφερθεί στον μεταφραστικό άθλο της Ομηρικής Ιλιάδας, πραγματοποιημένο από δύο μεγάλους: τον παγκοσμίου φήμης στοχαστή, Νίκο Καζαντζάκη και τον διεθνούς φήμης ομηριστή Ιωάννη Κακριδή.
Στο δεύτερο μάθημά της (28-11-2012) η κ. Μπαΐρα θα αναπτύξει ένα αριστουργηματικό κομμάτι από την Ιλιάδα: Την Έκτορος και Ανδρομάχης Ομιλία, Ζ, στ 359-502.
Εδώ συγκρούεται η αποφασιστική στάση του Έκτορα υπέρ του πολέμου, από πατριωτικό καθήκον, με το παράπονο της Ανδρομάχης και κατ' επέκταση όλων των γυναικών και9 την παράκληση για την ειρήνη και την αποφυγή του πολέμου, που τόσα δεινά σωρεύει στους ανθρώπους και εξαθλιώνει πολύ περισσότερο τη ζωή των γυναικών και των αδύνατων παιδιών.
Η φιλόλογος Αλεξάνδρα Μπαΐρα είναι η ίδια μέλος του συλλόγου «Διεθνής Εταιρεία Φίλων Ν. Καζαντζάκη» και υπήρξε αγαπημένη μαθήτρια του σπουδαιότερου των Ελλήνων Φιλολόγων, Γιάννη Κακριδή.
Φιλόλογος, μοναδικής πληρότητας στη γνώση των Ελληνικών γραμμάτων, της Αρχαίας Ελλάδας και του νεότερου Ελληνισμού, η Αλεξάνδρα Μπαΐρα αποτελεί βασικό συντελεστή για την ανάδειξη του Πνευματικού μας Συμποσίου «Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας» σαν ένα από τα σημαντικότερα και σοβαρότερα πολιτιστικά γεγονότα της περιοχής μας.
Με το πάθος και τη γοητεία της διδασκαλίας της θα προσφέρει σπουδαία πνευματική απόλαυση στους πολλούς συμπολίτες μας που παρακολουθούν τα μαθήματα, συνδυάζοντας την κορυφαία δημιουργία του Ελληνικού Πνεύματος (Ομηρική Ιλιάδα) με δύο από τα φωτεινότερα πνεύματα του Νεοελληνικού Πολιτισμού, τον Νίκο Καζαντζάκη και τον Γιάννη Κακριδή.

Τα μαθήματα  γίνονται κάθε Τετάρτη, ώρα 7μμ στην αίθουσα ομιλιών του Μαξίμειου Πνευματικού Κέντρου (Νικ. Νικολάου 21) στις Σέρρες.

Συντονιστές των μαθημάτων είναι οι εκπαιδευτικοί: Ανδρονίδης Θεολόγης, Νότας Θωμάς και Χασιωτάκη Ειρήνη.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
 
Χορηγός, η Συνεταιριστική Τράπεζα Σερρών


ΥΓ: Επειδή τα μαθήματα της κ. Μπαΐρα θα τα παρακολουθήσουν και μαθητές Λυκείων, λόγω στενότητας χώρου δεν θα γίνουν στο Μαξίμειο, αλλά στο αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης, απέναντι ακριβώς από το Μαξίμειο.
  

Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2012

Λέσχη Ανάγνωσης

Συνάντηση Νοεμβρίου

Στις 19 Νοεμβρίου έχει προγραμματιστεί η πρώτη ουσιαστικά συνάντηση της λέσχης ανάγνωσης για την καινούργια βιβλιοφιλική χρονιά με στέγη φιλοξενίας τη δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη Σερρών. Το ταξίδι μας θα έχει φέτος μάλλον γεωγραφικό χρώμα, ευρωπαϊκή χώρα και συγγραφέας. Μέχρι αναιρέσεως δηλαδή. Και για αρχή: ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ @ ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ. Η γνωριμία με το νομπελίστα συγγραφέα έγινε πέρσι με το βιβλίο "Περί τυφλότητος", ένα ρεαλιστικό θρίλερ. Φέτος ο καθένας επιλέγει το βιβλίο της αρεσκείας του κι ακολουθεί μια τρυφερή πάλη ιδεών. Και πάλη και τρυφερή! Η δική μου επιλογή ήταν το "Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο". Αιρετικό και εξαιρετικό, αλλά για το συγκεκριμένο βιβλίο στην επόμενη ανάρτηση, αφού θα έχω γίνει σοφότερος, μετά την πάλη που λέγαμε. 



Για το συγγραφέα γενικά μου έμεινε: 
  • ο τρόπος προσέγγισης και παρουσίασης της γυναίκας. Η γυναίκα στο έργο του (τουλάχιστον αυτό που διάβασα) έχει περίοπτη θέση: είναι διαισθητική και ευαίσθητη, αντικομφορμίστρια, με οξύτητα πνεύματος και ...στηρίζει τον άντρα. Ίσως εδώ να επηρέασε η Πιλάρ, η τρίτη  και αρκετά νεώτερη σύζυγος του συγγραφέα. Ακόμη και ο θάνατος στο "Περί Θανάτου¨είναι μια σαγηνευτική γυναίκα.
  • ο χρόνος της συγγραφικής του καταξίωσης ήρθε στα εξήντα του χρόνια.Ένας εκκολαπτόμενος νομπελίστας. Ο έρωτας και η καταξίωση ήρθαν σε μεγάλη ηλικία. Ο Οδυσσέας της ζωής...
  • οι ασθματικοί του διάλογοι. Ένας  επικοινωνιακός καταιγισμός των προσώπων που δε σε αφήνει να χαλαρώσεις αναγνωστικά, αλλά πρέπει να έχεις την προσοχή σου τεταμένη...   Προς το παρόν αυτά!


 

Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012

Να μαθαίνω γράμματα - Κ. Ακρίβος



Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο "Να μαθαίνω γράμματα" παρελαύνει από μπροστά μου μια ολάκερη  σχολική μυθολογία: ο Δίας - διευθυντής, η Αφροδίτη - ερωτιάρα, ο Άρης - καυγατζής, η Ήρα - δασκάλα....Ένα ένδοξο παρελθόν η σχολική ζωή...
Η σχολική ζωή λοιπόν..."σαν την κιλότα της καθηγήτριας ανάμεσα από τα φυλακισμένα της μπούτια, ισόβια καταδικασμένα σε μια καφέ στενή φούστα με πιέτα στο πίσω μέρος" όπως περιγράφει γλαφυρά ο Γιάννης Ξανθούλης στο μυθιστόρημα "Το ροζ που δεν ξέχασα" αναφορικά με το ψυχολογικό κενό ενός ορφανού παιδιού μέσα στην τάξη.
Εγκιβωτισμός: η αφήγηση μέσα στην αφήγηση. Έτσι κάπως είναι και η σχολική ηλικία. Μια ηλικία μέσα στην ηλικία. Μια ηλικία τόσο μακρινή, αλλά και τόσο δική μας. Μια ζωή ανάλογη με τη ζωή μας."Αυθόρμητα σκέφτηκα τους άντρες καθηγητές. Να γράφει αυτή, να τρέχει ο ιδρώτας από το μέτωπό της, να κυλάει στα μάγουλά της, στο λαιμό της, στο τολμηρό άνοιγμα της ποδιάς στο πάνω μέρος του στήθους..." Λϊλυ Εξαρχοπούλου, Σοφίας το ανάγνωσμα... 
Μια ζωή με τόσο ματαιωμένα και ματωμένα  όνειρα. Και τόσες εξερευνήσεις.... Βέβαια τα πράγματα άλλαξαν, οι καιροί άλλαξαν, τα σχολεία άλλαξαν, οι μαθητές άλλαξαν. Και έχουμε το βιβλίο "Να μαθαίνω γράμματα" μια ανθολόγηση , σταχυολόγηση κειμένων από διάφορους συγγραφείς και εποχές από τον Κώστα Ακρίβο, σαν ένα σεντούκι που κρύβει παλιές φωτογραφίες και μας οδηγείς σε έναν εσωτερικό αναστοχασμό... 

Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012

Συμπόσιο-Πλάτωνας


Το Συμπόσιο είναι ένα έργο του Πλάτωνα που περιέχει μία φιλοσοφική ανάλυση του έρωτα. Αυτό που με τράβηξε όμως  περισσότερο  είναι ένας ανολοκλήρωτος έρωτας που περιέχει: ο έρωτας του Αλκιβιάδη απέναντι στο Σωκράτη. Ο Αλκιβιάδης περιγράφει την ερωτική του επιθυμία απέναντι στο Σωκράτη! Κατά πόσο άραγε ακόμη και ένα σύγχρονο κοινό είναι σε θέση να δεχτεί μια τέτοια στάση; Βέβαια ο σκοπός του έργου στο σύνολό του είναι να μας αποκαταστήσει την εικόνα του φιλοσόφου Σωκράτη, ως ανθρώπου ανώτερου των σαρκικών πόθων και εραστή της ομορφιάς. Παρόλα αυτά και ως πρόθεση να διαβάσει κανείς την ερωτική εξομολόγηση του Αλκιβιάδη, αξίζει τον κόπο...

Στηρίχτηκα κυρίως στην έκδοση Ζήτρος, αλλά και στο μνημειώδες έργο του Ιωάννη Συκουτρή.




ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: Το Συμπόσιο που  περιγράφει ο Πλάτωνας διαδραματίζεται όταν ο νεαρός Αγάθωνας κέρδισε την πρώτη του νίκη σε δραματικό αγώνα στα Λήναια το 416 π.Χ.  Συγκεκριμένα βρισκόμαστε την επομένη της επινικίου τελετής στο σπίτι του Αγάθωνα. Ο ανδρών λοιπόν του σπιτιού του Αγάθωνα είναι το κύριο σκηνικό του διαλόγου.
Ο Πλάτωνας μας μεταφέρει σε μία εποχή δόξας και ακμής της πόλης. Η Αθήνα του 416 έχει βγει νικήτρια από τον Αρχιδάμειο πόλεμο (την πρώτη περίοδο του πελοποννησιακού πολέμου). Τα λίγα χρόνια της Νικιείου ειρήνης (421) επούλωσαν αρκετά τις πληγές του πολέμου.
Ο χρόνος της συγγραφής όμως του έργου είναι διαφορετικός, με πιθανότερο το 385 π.Χ. Το έτος αυτό μάλιστα όλα τα πρόσωπα που συμμετέχουν στο διάλογο είναι όλα νεκρά.
Ο αφηγητής Απολλόδωρος σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στον πρόλογο του έργου δεν ήταν παρών στο συμπόσιο του Αγάθωνα, αλλά το περιεχόμενο της αφήγησης το οφείλει στη μαρτυρία ενός από τους συμπότες, του Αριστόδημου.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ: Ο σκοπός του Πλάτωνα όταν συνέλαβε την ιδέα της συγγραφής του Συμποσίου είναι να διερευνηθεί στην ουσία του το φαινόμενο έρως. Ο έρωτας στην αρχαία ελληνική γραμματεία δεν περιγράφεται ως μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα, αλλά αποτελεί μια ορμή κίνησης προς ένα αντικείμενο επιθυμίας. Και είναι μια ορμή που δεν προϋποθέτει απαραίτητα αμοιβαιότητα: οι ρόλοι του εραστή και του ερώμενου προσώπου παραμένουν σαφώς διακριτοί.
 Στις προθέσεις του ήταν και η ταυτόχρονη φιλοτέχνηση, για τους αιώνες που θα ακολουθούσαν, του πορτρέτου του Σωκράτη.  Να στήσει μνημείο για το μεγάλο δάσκαλο, να αναδείξει τη μοναδικότητά του, την ανωτερότητά του, την υπέρβαση της ανθρώπινης κατάστασης. Βέβαια και σε προηγούμενα έργα τον υπερασπίστηκε και τον προέβαλε, ιδιαίτερα στην Απολογία. Σ΄ αυτά όμως η στάση του ήταν κυρίως αμυντική: ν΄ αποσείσει την άδικη κατηγορία που διατυπώθηκε εναντίον του Σωκράτη και τον οδήγησε στο θάνατο και μάλιστα  τον εξέθετε στην κοινή γνώμη ακόμα και μετά το θάνατό του. Με το Συμπόσιο όμως επιχειρεί να κάνει και κάτι σπουδαιότερο. Προχωρεί σε επιθετική, θα λέγαμε, αποκατάσταση της μνήμης του Σωκράτη. Τον παρουσιάζει ηθικά και πνευματικά ανώτερο τόσο από τους εταίρους του όσο και από τους αντιπάλους του, ιδίως από τους πιο φημισμένους πνευματικούς ανθρώπους.

ΠΡΟΣΩΠΑ: Τα πρόσωπα που πήραν μέρος στο Συμπόσιο σαν καλεσμένοι του Αγάθωνα και κατέθεσαν τις απόψεις τους για τον έρωτα είναι ο Φαίδρος, ο Παυσανίας, ο Ερυξίμαχος, ο Αριστοφάνης. Στο τελευταίο μέρος εμφανίζεται και ο Αλκιβιάδης. Το πρόσωπο όμως που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος  μέχρι και την τελευταία γραμμή του Συμποσίου είναι ο Σωκράτης.
 Ευδιάκριτη είναι η διαίρεση του Συμποσίου σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος περιέχει τις προσεγγίσεις των πέντε συμποτών σχετικά με το θέμα του έρωτα και αφορούν είτε απόψεις αποδεκτές από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο είτε απόψεις των διανοουμένων (σοφιστών, ρητόρων, επιστημόνων, ποιητών και καλλιτεχνών). Στο δεύτερο μέρος εκτίθεται η σύλληψη του ίδιου του Πλάτωνα.
 Ο Φαίδρος μέσα από το λόγο του  ανακηρύσσει το έρωτα ως τον πιο αρχαίο από τους θεούς και τον αναδεικνύει χορηγό των μεγαλύτερων ευεργετημάτων, καθώς δημιουργεί μέσα στην ψυχή την επιθυμία για αρετή.
Ο Παυσανίας αναλύει τον έρωτα σε σχέση με την θεά Αφροδίτη, και υποστηρίζει ότι όπως η Αφροδίτη έχει δύο φύσεις, την ανθρώπινη και την θεϊκή, έτσι και ο έρωτας έχει δύο μορφές. Ο σαρκικός έρωτας αποσκοπεί στην απλή ικανοποίηση, ενώ ο ανώτερος έρωτας επιφέρει την παντοτινή ένωση με τον αγαπημένο ή την αγαπημένη.
Ο Εριξύμαχος εκπροσωπεί το επιστημονικό πνεύμα  και παρουσιάζει την παντοδυναμία του έρωτα σε όλη την κοσμολογική περιοχή.
Ο Αριστοφάνης αισθητά διαφοροποιείται από τους υπόλοιπους με τον ευφάνταστο γενεαλογικό μύθο για την πρώτη κατάσταση του ανθρώπου και την κατάτμηση του αρχικού ενιαίου διπλού ανθρώπινου όντος.
Ο Αγάθωνας αποδίδει στον έρωτα όλες τις υπέρτατες αρετές στον ανώτατο βαθμό και είναι απαλλαγμένος από καθετί το μίζερο και αρνητικό.

Ακολουθεί η ομιλία του Σωκράτη. Ο Σωκράτης θα μας οδηγήσει στην περιοχή του δαιμονικού κόσμου μέσα από μια αναδιήγηση της διδασκαλίας που του έκανε η ιέρεια Διοτίμα. Έρωτας είναι η τάση της θνητής ψυχής να ανεβάσει τον εαυτό της στον ορίζοντα της αθανασίας.

  Στο τέλος εμφανίζεται, στεφανωμένος με μενεξέδες και κισσούς και ήδη αρκετά μεθυσμένος, ο Αλκιβιάδης, και ο δικός του λόγος είναι ένα εγκώμιο για τον Σωκράτη.

Η ομιλία του Σωκράτη-Διοτίμας αποτελεί τη θεωρητική σύλληψη του φαινομένου Έρως, ενώ η ομιλία του Αλκιβιάδη είναι η βιωματική πραγμάτωσή του.

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Το πρόσωπο που επέλεξε ο Πλάτων για να διεκπεραιώσει αυτή τη δεύτερη αποστολή είναι ένα από τα πιο γνωστά της ιστορίας της κλασικής Αθήνας, ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ίσως η πιο α­ντιφατική μορφή της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Βρί­σκεται στην ακμή του, τόσο από άποψη ηλικίας όσο και πολιτικής δραστηριότητας. Ανήκε στη μεγάλη αριστοκρατική οικογένεια των Αλκμεωνιδών (όπως και ο Περικλής); ήταν γιος του στρατηγού Κλεινία που σκοτώθηκε στη μάχη της Κορώνειας (447 π.Χ.) και άφησε τον Αλκιβιάδη ορφανό σε πολύ μικρής ηλικία. Τότε ανέλαβε την ανατροφή του ο Περικλής. Από πολύ νέος συνδέθηκε με τον Σωκράτη, του οποίου υπήρξε για πολλά χρόνια μαθητής. Βέβαια, εξαιτίας της ιδιορρυθμίας του χαρακτήρα του και της βιασύνης του να κάνει λαμπρή πολιτική καριέρα, δεν αφομοίωσε τα όσα εγγυόταν να του μεταδώσει ο Σωκράτης και ήταν σε θέση να κάνει κτήμα του ο χαρισματικός μαθη­τής, που μάλιστα επιδίωξε μαθητεία και κοντά στους σοφιστές. Έτσι, με στέρεο στήριγμα την κοινωνική και πολιτική προβολή της οικογένειας του, με το ασύγκριτο σωματικό του κάλλος (που ενέπνευσε καλλιτέχνες όπως τους ζωγράφους Αριστοφώντα και Νικήρατο και τους γλύπτες Πολυκλή και Πυρίμαχο), γρήγορα ξεχώρισε ανάμεσα στους πολιτικούς τής μετά τον Περικλή γενιάς κι αναδείχτηκε επιτυχημένος δημαγωγός, γοητεύοντας τον αθηναϊκό δήμο με τα μεγαλεπήβολα σχέδια του, που θα οδηγούσαν σε πρωτάκουστο μεγαλείο την Αθήνα. Η πολιτική του επιρροή έφτασε στο απόγειο της, όταν πέτυχε τον εξοστρακισμό του αντιπάλου του δημαγωγού Υπερβόλου και στέφτηκε ολυμπιονίκης σε αρματοδρομί-ες (416 π.Χ.). Άρα, κατά τον «δραματικό χρόνο» του Συμποσίου είναι τόσο προβεβλημένος και γεμάτος αυ­τοπεποίθηση, ώστε να σχεδιάζει την παράτολμη εκστρατεία εναντίον της Σικελίας, ενώ οι φιλοδοξίες του προ­χωρούσαν περισσότερο, ως και την Καρχηδόνα, την κυ­ρίαρχο της δυτικής Μεσογείου, ως τα όρια του δυτικού κόσμου. Κανένα νέφος δε σκίαζε τη λαμπρή πολιτική σταδιοδρομία του.
 Αργότερα όμως θα έρθει η τίσις λόγω της ύβρεώς  του, που θα ξεκινήσει με την υπόθεση των ερμοκοπιδών, την εξορία του, την απόδοση της κατα­στροφής στη Σικελία σ' αυτόν, τις τυχοδιωκτικές, ανά­ξιες της φήμης του, περιπέτειες στην τελευταία δεκαετία του 5ου π.Χ. αι., και θα έρθει το τραγικό τέλος με τη δο­λοφονία του, το 404 π.Χ., στη Μέλισσα της Φρυγίας, από ανθρώπους του Φαρναβάζου, που υποκινήθηκε από τον Λύσανδρο και τους Τριάκοντα. τυράννους.

ΓΙΑΤΙ Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ  Η εικόνα που συνθέτουμε από τα παραπάνω μάς πεί­θει ότι ο Πλάτων δεν μπορούσε να κάνει ευτυχέστερη επιλογή του προσώπου, στο στόμα του οποίου θα έβαζε τον Σωκράτους επαινον, το αποκαλυπτικό αυτό κείμενο για την δαιμονίαν προσωπικότητα του μεγάλου φιλοσό­φου. Κανείς άλλος δεν είχε, όσο κι αν φαίνονται χαοτι­κές οι διαφορές των φύσεων τους τόση ψυχική συγγέ­νεια με τον Σωκράτη, αφού και ο Αλκιβιάδης ήταν δαι­μόνιος, με διαφορετική βέβαια φόρτιση. Κανείς άλλος δεν είχε συνδεθεί τόσο στενά με τον Σωκράτη στη ζωή (μαθητεία κοντά του και εταιρικά ι σχέσεις, που μάλιστα ενισχύθηκαν με τη συνυπηρέτηση στα εκστρατευτικά σώματα της Ποτείδαιας και του Δηλίου, όπου δεν ήταν απλώς συστρατιώτες αλλά και σύσσιτοι). Κανείς άλλος από τους συμποσιαστές δεν είχε τα πνευματικά χαρίσματα και την ικανότητα να εισδύσει στα μύχια της ψυχής του συνομιλητή του όσο ο Αλκι­βιάδης, ώστε να φτάσει, σε τέτοιο βάθος κατανόησης της σωκρατικής ατοπίας και κανείς άλλος δε διέθετε την παρρησίαν που θα τον καθιστούσε ικανό να περιγράψει ανερυθρίαστα και παράτολμα με σκανδαλιστικές λεπτο­μέρειες παραστατικά τις ιδιάζουσες στενές σχέσεις με τον Σωκράτη, που δεν προσφέρονταν και τόσο για κοι­νοποίηση τους σε ευρύτερο κύκλο. Και κανείς άλλος δεν είχε το απαιτούμενο κύρος να επιβάλει τους κανόνες του παιχνιδιού στην ομήγυρη, που του επέτρεψαν με άνεση και πληρότητα ν' ακουστεί με απόλυτη προσοχή η πέρα από τα εσκαμμένα ομιλία του. Και αποδίδοντας την ομιλία αυτή ο Πλάτων στον Αλκιβιάδη αξιοποιεί τη μο­ναδική του ηθοποιίαν, έτσι που, με όσες πληροφορίες διαθέτουμε για τα έργα και τις ημέρες του Αλκιβιάδη σε κανένα σημείο να μην υποπτευόμα­στε ότι παραποιείται η προσωπικότητα του όλα τα χα­ρακτηριστικά του Αλκιβιάδη αποτυπώθηκαν πειστικά στο κείμενο. Και μάλιστα ενός Αλ­κιβιάδη στη «γλυκιά και την καλή του ώρα», αλλά και μεθυσμένον (πρόσχημα για την υπερβολή της παρρησίας του, που καταντά αδιαντροπιά).

ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ: Τις επιδοκιμασίες των συμποτών για την ομιλία του Σωκράτη - οπωσδήποτε πολύ λιγό­τερο ενθουσιαστικές από εκείνες που ξεσήκωσε η ομιλία του Αγάθωνα - και μια προσπάθεια του Αριστοφάνη να διατυπώσει κάποια ένσταση διακόπτει βίαια η θορυ­βώδης εμφάνιση του Αλκιβιάδη, που, μεθυσμένος, φορ­τωμένος με εορταστικές ταινίες και υποβασταζόμενος από μια αυλητρίδα, απαιτεί να γίνει δεκτός, αυτός και η συνοδεία του, στο τραπέζι του Αγάθωνα. Την ψυχική ευφορία του από τη θερμή υποδοχή που του επιφύλαξαν ο Αγάθων και οι λοιποί συμπότες αναστέλλει, όπως τουλάχιστον ο ίδιος προσποιείται, η αποκάλυψη ότι το­ποθετήθηκε δίπλα από τον Σωκράτη, τον οποίο εισερχόμενος δεν είχε δει. Ακολουθεί μια στιχομυθία με φαρ­μακερούς διαξιφισμούς ανάμεσα στον Αλκιβιάδη και Σωκράτη, που λήγει με την απόθεση μερικών από τις ταινίες, που ο Αλκιβιάδης προόριζε για τον Αγάθωνα, στην θαυμαστήν κεφαλήν του ακαταμάχητου στους λό­γους Σωκράτη. Στη συνέχεια, ορίζοντας αυταρχικά τον εαυτό του άρχοντα της πόσεως, ο Αλκιβιάδης υποχρεώ­νει την ομήγυρη σε νέα γενική οινοποσία, αλλά παρεμ­βαίνει ο Ερυξίμαχος, που θυμίζει τους όρους που τέθη­καν αρχικά για τη μορφή του συμποσίου τους και τις ομιλίες που προηγήθηκαν και απαιτεί από τον Αλκιβιά­δη να καταθέσει κι αυτός την εισφορά του στον ερανον για τον έπαινον έρωτος. Ο Αλκιβιάδης αρνείται, έβδο­μος πια αυτός, να συνθέσει εγκώμιο του Έρωτα, γιατί φοβάται μήπως προκαλέσει τον φθόνο του Σωκράτη, αν επαινέσει άλλον κι όχι αυτόν! Ύστερ' από κάποιους δια­ξιφισμούς με τον Σωκράτη, αξιοποιώντας μια ευτυχή έμπνευση του Ερυξιμάχου, δηλώνει την πρόθεση του να συνθέσει επαινον Σωκράτου, ορίζοντας μάλιστα ελε­γκτή της αλήθειας των λεγομένων του τον ίδιο τον Σω­κράτη.

ΛΟΓΟΣ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ : Στον πρόλογο της ομιλίας του  δηλώνει ότι, για να επαινέσει τον Σωκράτη θα χρησιμοποιήσει τη συνηθι­σμένη στα συμπόσια μέθοδο της παραβολής {δι' εικόνων) κι ότι σκοπεύει όχι στη γελοιοποίηση του Σωκράτη (όπως θα ήταν δυνατό να εκλάβουν πολλά απ΄ τα λεγόμενα του όσοι δεν ήταν εξοικειωμένοι με την άτοπίαν του Σωκράτη), αλλά στην ανάδειξη της αλήθειας.

Τη βάση του επαίνου του Σωκράτη α­ποτελεί η περιγραφή και η διεξοδική ερμηνεία μιας δι­πλής παραβολής: ο Αλκιβιάδης παραβάλλει τον Σω­κράτη α) με τα αγάλματα των Σιληνών και β) με τον σάτυρο Μαρσύα.  (Στην ελληνική μυθολογία ο Μαρσύας ήταν ένας Σάτυρος από τη Φρυγία. Λέγεται πως η θεά Αθηνά όταν εφεύρε  τον αυλό και δοκίμασε να παίξει είδε τον εαυτόν της στα νερά του Μαίανδρου με φουσκωμένα μάγουλα και το πρόσωπό της παραμορφωμένο και με βδελυγμία το απέρριψε. Τότε άρπαξε τον αυλό ο Μαρσύας έγινε δεξιοτέχνης και προκάλεσε τον Θεό Απόλλωνα σε σύγκριση της μουσικής τους τέχνης. Ο Απόλλωνας έπαιξε Λύρα και οι Μούσες και ο Μίδας, που ήταν κριτές της μονομαχίας, ανέδειξαν νικητή τον θεό. Ο Μαρσύας γδάρθηκε ζωντανός Στον μύθο έχουμε τον αντίκτυπο του ανταγωνισμού της μετρημένης αριστοκρατικής μουσικής της κιθάρας και των άλλων εγχόρδων με τη μουσική του αυλού, την ασιατική και εκστατική μουσική, που οι έλληνες θεωρούσαν κατώτερη, αν και εκστατική.

α) Η παραβολή με τον Σιληνό ή μάλλον με τα πολύ γνωστά αγάλματα των δύσμορφων Σιληνών (που έχουν κοινό χαρακτηριστικό με τον Σωκράτη και το ότι είναι σκώπται), που ήταν ένα είδος ξύλινων ερμαρίων και στο εσωτερικό τους κρύβουν υπέροχα καλλιτεχνήματα στηρίζεται στην αντίθεση ανάμεσα στην άσκημη εξωτερική μορφή τους και την ομορφιά πoυ πλούσια κρύβουν μέσα τους: όπως και των Σιληνών, η εξωτερική μορφή του Σωκράτη χαρακτηρίζεται από α­σκήμια και χοντροκοπιά, όμως στο εσωτερικό του κρύβει ανεκτίμητο ηθικό και πνευματικό πλούτο και ομορφιά. Μπορεί βέβαια ο Σωκράτης να καλλιεργεί την εντύπω­ση ότι δεν είναι παρά ένας επίμονος κυνηγός της σωματικής ομορφιάς των νεαρών, όμως στο βάθος περιφρονεί αυτή την εξωτερική ομορφιά (όπως και τον πλούτο), κά­τι που το δίδαξε στον Αλκιβιάδη η οδυνηρή προσωπική εμπειρία του: πιστεύοντας ότι ο Σωκράτης εκστασιά­στηκε μπροστά στη νεανική ομορφιά του και αιχμαλω­τίστηκε απ' αυτήν, έλπισε ότι θα μπορούσε να κάνει κτήμα του τον εσωτερικό πλούτο του Σωκράτη, δίνο­ντας του ως αντάλλαγμα τα νεανικά του κάλλη. Έτσι, προσπάθησε επίμονα, κλιμακώνοντας τις δελεαστικές προσπάθειες του, να συνδεθεί μαζί του με τη σχέση παιδικών προς τον εραστή επιδίωξε ιδιωτικές συνομιλίες, κοινή άσκηση στα γυμναστήρια, πρό­σκληση σε δείπνο που παρατάθηκε για πολλές νυκτερι­νές ώρες -μόνοι οι δυο τους- και, τέλος, μετά από νέο δείπνο, κατάκλιση στο ίδιο κρεβάτι. Όσο κι αν οι ελπίδες του φούντωσαν, ότι θα πετύχει το σκοπό του, το αποτέ­λεσμα ήταν απογοητευτικό και βγήκε βαριά τραυματι­σμένος απ΄ αυτή τη δοκιμασία.

Αυτή την αντίθεση ανάμεσα στην εξωτερική εμφάνιση και τον εσωτερικό πλούτο παρουσιάζουν και τα λόγια του Σωκράτη: εξωτερικά είναι τιποτένια, με χαμηλού επιπέδου λεξιλόγιο, κοινότυπο, μονότονο, όμως το πε­ριεχόμενο τους είναι θαυμάσιο και μεγαλειώδες, πραγ­ματικός θησαυρός γνώσεων και αρετής.

β) Η παραβολή του με τον σάτυρο Μαρσύα έχει να κάνει όχι μόνο με την προκλητική τους συμπεριφορά (ύβρισταϊ και οι δύο, ο καθένας με τον τρόπο του), αλλά και με τη μεγάλη, ακατανίκητη και μεγάλης διάρκειας γοητεία που ασκούν, ο Μαρσύας με τα αυλήματά του και ο Σωκράτης απλώς με τους λόγους. Κανενός φημισμένου ρήτορα οι αγο­ρεύσεις δεν συγκλονίζουν τον ακροατή, όπως τα λόγια του Σωκράτη, που, πειστικά και ακαταμάχητα, κάνουν σκλάβους πνευματικά τους εταίρους του και τους οδη­γούν ακόμα και σε ακραίες καταστάσεις, όπως η απα­ξίωση του εαυτού τους και της ζωής τους.

Πέρα όμως απ' αυτή τη σαφώς διατυπωμένη παρα­βολή του Σωκράτη με τους σατύρους (και πίσω απ' αυ­τήν), η προσεκτική μελέτη της ομιλίας του Αλκιβιάδη αναδεικνύει και μια άλλη, λανθάνουσα, παραβολή του περιγραφόμενου από τον Αλκιβιάδη Σωκράτη: η παραβολή του με τον Έρωτα, όπως τον περιέγραψε η Διο­τίμα - και η παραβολή αυτή γίνεται πειστικό­τερη, αφού ο Πλάτων φρόντισε να εμφανίσει τις αντι­στοιχίες του λόγου του Αλκιβιάδη με εκείνου της Διο­τίμας ως μη προκατασκευασμένες («σικέ») - αφού ο Αλκιβιάδης δεν ήταν παρών, όταν ο Σωκράτης αναδιηγόταν τη διδαχή της Διοτίμας. Μάλιστα αυτή η πα­ραβολή λειτουργεί ως ισχυρός συνεκτικός δεσμός ανά­μεσα στις δύο πτυχές του δεύτερου μέρους του Συμποσί­ου, καθώς τα χαρακτηριστικά του μυθικού Έρωτα της Διοτίμας τα ξανασυναντούμε στον πραγματικό και ζωντανό μπροστά στα μάτια των συμποτών Σωκράτη: ανυπόδητος, επίβουλος τοις καλοις, , ανδρείος, ίτης, θηρευτής δεινός, φιλοσόφων διά παντός τοϋ βίου, και προπάντων, όπως ο Έρως είναι δαίμων, δαιμόνιος είναι και ο Σωκράτης κι έτσι αφήνει πολύ πίσω του όχι μόνο τον κάθε τυχόντα, κοινό άνθρωπο, αλλά και τους πιο χαρισματικούς, με την α­ντοχή του στους μόχθους και τις αντιξοότητες, την_καρτερικότητα την πολεμική του αρετή ιδιαίτερα με την άτοπον αυτοσυγκέντρωσή  του και την απόλυτη, την ανεπανάληπτη μοναδικότητα του, σε βαθμό που να μη μπορεί να παρα­βληθεί με κανένα ανθρώπινο πρότυπο, παρά μόνο με τους δαιμονικούς σιληνούς και σατύρους.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ: Μετά προχωρά ο Αλκιβιάδης σε προσωπικές αναμνήσεις, προσωπικές εξομολογήσεις για τον έρωτα, τον έρωτά του απέναντι στο Σωκράτη. Τον μέντορα και δάσκαλό του Σωκράτη. Τον έρωτα βλέπει ο Αλκιβιάδης ως ένα είδος ανταλλαγής: θα προσφέρει τα θέλγητρά του, τη νεανική του ομορφιά και θα λάβει τους εσωτερικούς θησαυρούς του Σωκράτη.
Και βέβαια ο έρωτας είναι ένα μυστήριο, μυστήριο της ανθρώπινης ψυχής. Πόσο η ομήγυρις του συμποσίου είναι σε θέση να συλλάβει και να κατανοήσει αυτή την ερωτική εξομολόγηση;  Και κατά πόσο ένα σύγχρονο κοινό είναι σε θέση να συλλάβει και αυτό και να κατανοήσει  τις θέσεις και διαθέσεις του Αλκιβιάδη;  Γι΄ αυτό και ο Αλκιβιάδης, όταν πρόκειται να υπεισέλθει σε κάποιες πιο λεπτομερείς περιγραφές λέει:  «και τα λέω αυτά έχοντας μπροστά μου άτομα σαν το Φαίδρο, τον Αγάθωνα, τον Εριξύμαχο, τον Παυσανία, τον Αριστόδημο, τον Αριστοφάνη (χρειάζεται να αναφέρω και τον ίδιο το Σωκράτη;) και τόσους άλλους – γιατί όλοι σας δοκιμάσατε την έκσταση και τον διονυσιασμό της φιλοσοφίας. Έτσι θα δείξετε συγκατάβαση για όσα διαδραματίστηκαν τότε και για όσα λέγονται τώρα. Όσο για σας, υπηρετικό προσωπικό και όποιοι άλλοι βρίσκεστε εδώ, αμύητοι και ακαλλιέργητοι, βάλτε πάρα πολύ μεγάλα θυρόφυλλα στ΄ αυτιά σας».  (ανάλογη έκφραση χρησιμοποιούσε και ο  ιεροφάντης των ελευσίνιων μυστηρίων  όταν έφτανε η ώρα να προχωρήσει στην έκθεση του ιερού λόγου μόνο στους μυημένους).
Ο Πλάτων διηγείται με λεπτομέρειες τις προθέσεις και τις πράξεις του Αλκιβιάδη. Κατορθώνει όμως να στρέψουμε την προσοχή μας  στην δυστυχία και την τραγικότητα του Αλκιβιάδη. Χωρίς σεμνότυφες παρασιωπήσεις μας έκανε να λησμονήσουμε αυτά που πήγε να κάνει ο Αλκιβιάδης, αλλά περισσότερο να  θυμούμαστε τα ελατήρια των πράξεών του.
Και ο Σωκράτης; Πως αντιδρά;  Εφόσον του είναι δυνατόν, σιωπά. Όταν δεν είναι δυνατό παρά να μιλήσει, απαντά με ευτραπελία, με φιλοφροσύνη, χωρίς με ένα κατηγορηματικό ΟΧΙ που θα πλήγωνε την αξιοπρέπεια του νέου. Ο Σωκράτης δεν είναι ένας σεμνότυφος ηθικολόγος. Είναι ένας βαθύς γνώστης της ανθρώπινης ψυχής. Και ο απέραντος θαυμασμός του Αλκιβιάδη αποκαλύπτεται ζωηρότατα και σε αυτή ακόμη την αγανάκτησή του από την άρνηση του Σωκράτη.

  Ἐπειδὴ γὰρ οὖν, ὦ ἄνδρες, ὅ τε λύχνος ἀπεσβήκει καὶ οἱ παῖδες ἔξω ἦσαν, ἔδοξέ μοι χρῆναι μηδὲν ποικίλλειν πρὸς αὐτόν, ἀλλ᾽ ἐλευθέρως εἰπεῖν ἅ μοι ἐδόκει· καὶ εἶπον κινήσας αὐτόν, Σώκρατες, καθεύδεις; Οὐ δῆτα, ἦ δ᾽ ὅς. Οἶσθα οὖν ἅ μοι δέδοκται; Τί μάλιστα, ἔφη. Σὺ ἐμοὶ δοκεῖς, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἐμοῦ ἐραστὴς ἄξιος γεγονέναι μόνος, καί μοι φαίνει ὀκνεῖν μνησθῆναι πρός με· ἐγὼ δὲ οὑτωσὶ ἔχω· πάνυ ἀνόητον ἡγοῦμαι εἶναι σοὶ μὴ οὐ καὶ τοῦτο χαρίζεσθαι καὶ εἴ τι ἄλλο ἢ τῆς οὐσίας τῆς ἐμῆς δέοιο ἢ τῶν φίλων τῶν ἐμῶν. ἐμοὶ μὲν γὰρ οὐδέν ἐστι πρεσβύτερον τοῦ ὡς ὅ τι βέλτιστον ἐμὲ γενέσθαι, τούτου δὲ οἶμαί μοι συλλήπτορα οὐδένα κυριώτερον εἶναι σοῦ. ἐγὼ δὴ τοιούτῳ ἀνδρὶ πολὺ μᾶλλον ἂν μὴ χαριζόμενος αἰσχυνοίμην τοὺς φρονίμους, ἢ χαριζόμενος τούς τε πολλοὺς καὶ ἄφρονας. καὶ οὗτος ἀκούσας μάλα εἰρωνικῶς καὶ σφόδρα ἑαυτοῦ τε καὶ εἰωθότως ἔλεξεν· φίλε Ἀλκιβιάδη, κινδυνεύεις τῷ ὄντι οὐ φαῦλος εἶναι, εἴπερ ἀληθῆ τυγχάνει ὄντα ἃ λέγεις περὶ ἐμοῦ, καί τις ἔστ᾽ ἐν ἐμοὶ δύναμις δι᾽ ἧς ἂν σὺ γένοιο ἀμείνων· ἀμήχανόν τοι κάλλος ὁρῴης ἂν ἐν ἐμοὶ καὶ τῆς παρὰ σοὶ εὐμορφίας πάμπολυ διαφέρον. εἰ δὴ καθορῶν αὐτὸ κοινώσασθαί τέ μοι ἐπιχειρεῖς καὶ ἀλλάξασθαι κάλλος ἀντὶ κάλλους, οὐκ ὀλίγῳ μου πλεονεκτεῖν διανοεῖ, ἀλλ᾽ ἀντὶ δόξης ἀλήθειαν καλῶν κτᾶσθαι ἐπιχειρεῖς καὶ τῷ  ὄντι χρύσεα χαλκείων διαμείβεσθαι νοεῖς. ἀλλ᾽, ὦ μακάριε, ἄμεινον σκόπει, μή σε λανθάνω οὐδὲν ὤν. ἥ τοι τῆς διανοίας ὄψις ἄρχεται ὀξὺ βλέπειν ὅταν ἡ τῶν ὀμμάτων τῆς ἀκμῆς λήγειν ἐπιχειρῇ· σὺ δὲ τούτων ἔτι πόρρω. κἀγὼ ἀκούσας· Τὰ μὲν παρ᾽ ἐμοῦ, ἔφην, ταῦτά ἐστιν, ὧν οὐδὲν ἄλλως εἴρηται ἢ ὡς διανοοῦμαι· σὺ δὲ αὐτὸς οὕτω βουλεύου ὅτι σοί τε ἄριστον καὶ ἐμοὶ ἡγεῖ. Ἀλλ᾽, ἔφη, τοῦτό γ᾽ εὖ λέγεις· ἐν γὰρ τῷ ἐπιόντι χρόνῳ βουλευόμενοι πράξομεν ὃ ἂν φαίνηται νῷν περί τε τούτων καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἄριστον. ἐγὼ μὲν δὴ ταῦτα ἀκούσας τε καὶ εἰπών, καὶ ἀφεὶς ὥσπερ βέλη, τετρῶσθαι αὐτὸν ᾤμην· καὶ ἀναστάς γε, οὐδ᾽ ἐπιτρέψας τούτῳ εἰπεῖν οὐδὲν ἔτι, ἀμφιέσας τὸ ἱμάτιον τὸ ἐμαυτοῦ τοῦτονκαὶ γὰρ ἦν χειμώνὑπὸ τὸν τρίβωνα κατακλινεὶς τὸν τούτου, περιβαλὼν τὼ χεῖρε τούτῳ τῷ δαιμονίῳ ὡς ἀληθῶς καὶ θαυμαστῷ, κατεκείμην τὴν νύκτα ὅλην. καὶ οὐδὲ ταῦτα αὖ, ὦ Σώκρατες, ἐρεῖς ὅτι ψεύδομαι. ποιήσαντος δὲ δὴ ταῦτα ἐμοῦ οὗτος τοσοῦτον περιεγένετό τε καὶ κατεφρόνησεν καὶ κατεγέλασεν τῆς ἐμῆς ὥρας καὶ ὕβρισεν· καὶ περὶ ἐκεῖνό γε ᾤμην τὶ εἶναι, ὦ ἄνδρες δικασταί· δικασταὶ γάρ ἐστε τῆς Σωκράτους ὑπερηφανίας. εὖ γὰρ ἴστε μὰ θεούς, μὰ θεάς, οὐδὲν περιττότερον καταδεδαρθηκὼς ἀνέστην μετὰ Σωκράτους, ἢ εἰ μετὰ πατρὸς καθηῦδον ἢ ἀδελφοῦ πρεσβυτέρου.