Σάββατο 24 Νοεμβρίου 2012

Κοσμόπολις - Ντον ΝτεΛίλλο



Αφορμή για να διαβάσω το μυθιστόρημα "Κοσμόπολις" στάθηκε το γεγονός  ότι γυρίστηκε ταινία από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ και ένιωσα την περιέργεια να το αντιμετωπίσω ως πρόπλασμα  σεναρίου και να παρατηρήσω τις αλλαγές  κατά την κινηματογραφική μεταφορά του.  Μικρό, ευσύνοπτο (διαβάζεται απνευστί), σύγχρονο (με ό τι μπορεί να σημαίνει ο όρος αυτός μέσα στην αυθαιρεσία του). Μια αμερικάνικη ...οδύσσεια. Ενώ όμως ο Οδυσσέας ήταν πολυπράγμων και καρτερικός, ο μυθιστορηματικός αμερικανός ήρωας μπορεί να είναι πολυπράγμων,αλλά όχι και καρτερικός. Ένας ανυπόμονος αριβίστας και ένα κακομαθημένο ...παιδί με διανοουμενίστικες και δημιουργικές  εξάρσεις που όμως όλες στρέφονται γύρω από έναν άξονα: το χρήμα.
Ο Έρικ Πάρκερ είναι ένας νεαρός πολυεκατομμυριούχος ο οποίος ζει σε ένα κτίριο ογδόντα εννέα ορόφων στο Μανχάταν και ένα πρωί τον Απρίλιο του 2000 αποφασίζει πως θέλει ... κούρεμα. Μπαίνει, λοιπόν, στη μακριά λευκή λιμουζίνα του και διασχίζει τη Νέα Υόρκη μέχρι να φτάσει στον κουρέα που πήγαινε όταν ήταν παιδί. Ο αφηγηματικός χρόνος διαρκεί μία ημέρα και παρακολουθούμε όσους και όσα συναντά στο ταξίδι του αυτό. Γιατί η λιμουζίνα έχει κατάλληλα μετατραπεί και έχει γίνει το ...γραφείο του. Ο Έρικ Πάρκερ είναι ένας χρηματιστικός επενδυτής και παντρεμένος με την κληρονόμο μιας μυθικής τραπεζικής περιουσίας. Έχει και σωματοφύλακα, τον Τορβάλ, (γιατί η ζωή του απειλείται)  με τον οποίο μάλιστα αναπτύσσεται και μία περίεργη σχέση, η σχέση του αδύναμου προς το δυνατό, με τη μόνη διαφορά ότι ο Τορβάλ στη μεταξύ τους σχέση είναι ο δυνατός. Άρα σε τέτοιου είδους σχέσεις ο αδύναμος όταν νιώσει δυνατός τιμωρεί το δυνατό. Τον τιμωρεί και για το λόγο ότι ο δυνατός ξέρει πράγματα περισσότερα από όσα θα ήθελε. Κι έτσι ο ήρωάς μας τον σκοτώνει κάποια δεδομένη στιγμή (είπαμε αδίστακτος!). 
Ο ήρωάς μας έχει και ... ασυμμετρία προστάτη. Κάποια στιγμή και ενώ είναι καθοδόν εισβάλει μέσα στη λιμουζίνα  και ο γιατρός για την καθιερωμένη καθημερινή ιατρική εξέταση. Το δάχτυλο του γιατρού να εξετάζει τον προστάτη του Πάρκερ και εκείνος να συνεχίζει τις καθημερινές του επαγγελματικές υποχρεώσεις. Πόσες φορές διαβάζοντας ένα βιβλίο δε νιώθω κι εγώ σαν αυτό τον γιατρό: ενώ συμβαίνουν τόσα εντυπωσιακά γεγονότα έξω, εγώ με το ... δάχτυλο να εξετάζω το βιβλίο, ίσως και τον εαυτό μου. 
Και για το τέλος; Η θνητότητα και ο θάνατος. Μου θύμισε και τον Ιουλιανό...τον παραβάτη. Οι νέοι πηγαίνουν οι ίδιοι από μόνοι τους και χτυπούν την πόρτα του θανάτου. Είναι τόσο ανυπόμονοι που δεν περιμένουν, έστω κι αν το τέλος τους  δεν είναι και τόσο μεγαλειώδες.


Τετάρτη 21 Νοεμβρίου 2012

Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας

Μετά την παρουσίαση του "Συμποσίου" του Πλάτωνα από το Ζήση Μητλιάγκα σε μία σειρά πέντε συνολικά εισηγήσεων, σειρά στα μαθήματα της κλασσικής παιδείας παίρνει η φιλόλογος Αλεξάνδρα Μπαΐρα για δύο εισηγήσεις: α) Νίκος Καζαντζάκης - Ιωάννης Κακριδής και ο μεταφραστικός άθλος της Ομηρικής Ιλιάδας (Τετάρτη 21-11-2012, 7μ.μ.) β) Έκτορος και Ανδρομάχης ομιλία. (Ομήρου Ιλιάδα, Ζ, στ 359-502) (Τετάρτη 28-11-2012, 7μ.μ.) Μετάφραση Ν. Καζαντζάκη Ι.Θ. Κακριδή

Μεταφέρω το δελτίο τύπου: 
Σύζευξη μιας κορυφαίας στιγμής του Ελληνικού και Παγκόσμιου Πνεύματος (Ομήρου Ιλιάδα) με δύο από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους των Νεοελληνικών Γραμμάτων, του Νίκου Καζαντζάκη και του Ιωάννη Κακριδή, θα πραγματοποίηση στα δύο επόμενα μαθήματα (21-11 και 28-11-2012) η φιλόλογος Αλεξάνδρα Μπαΐρα.
Συγκεκριμένα, με αφορμή την επέτειο των πενήντα πέντε (55) χρόνων από το θάνατο του Νίκου Καζαντζάκη, θα αναφερθεί στον μεταφραστικό άθλο της Ομηρικής Ιλιάδας, πραγματοποιημένο από δύο μεγάλους: τον παγκοσμίου φήμης στοχαστή, Νίκο Καζαντζάκη και τον διεθνούς φήμης ομηριστή Ιωάννη Κακριδή.
Στο δεύτερο μάθημά της (28-11-2012) η κ. Μπαΐρα θα αναπτύξει ένα αριστουργηματικό κομμάτι από την Ιλιάδα: Την Έκτορος και Ανδρομάχης Ομιλία, Ζ, στ 359-502.
Εδώ συγκρούεται η αποφασιστική στάση του Έκτορα υπέρ του πολέμου, από πατριωτικό καθήκον, με το παράπονο της Ανδρομάχης και κατ' επέκταση όλων των γυναικών και9 την παράκληση για την ειρήνη και την αποφυγή του πολέμου, που τόσα δεινά σωρεύει στους ανθρώπους και εξαθλιώνει πολύ περισσότερο τη ζωή των γυναικών και των αδύνατων παιδιών.
Η φιλόλογος Αλεξάνδρα Μπαΐρα είναι η ίδια μέλος του συλλόγου «Διεθνής Εταιρεία Φίλων Ν. Καζαντζάκη» και υπήρξε αγαπημένη μαθήτρια του σπουδαιότερου των Ελλήνων Φιλολόγων, Γιάννη Κακριδή.
Φιλόλογος, μοναδικής πληρότητας στη γνώση των Ελληνικών γραμμάτων, της Αρχαίας Ελλάδας και του νεότερου Ελληνισμού, η Αλεξάνδρα Μπαΐρα αποτελεί βασικό συντελεστή για την ανάδειξη του Πνευματικού μας Συμποσίου «Μαθήματα Κλασσικής Παιδείας» σαν ένα από τα σημαντικότερα και σοβαρότερα πολιτιστικά γεγονότα της περιοχής μας.
Με το πάθος και τη γοητεία της διδασκαλίας της θα προσφέρει σπουδαία πνευματική απόλαυση στους πολλούς συμπολίτες μας που παρακολουθούν τα μαθήματα, συνδυάζοντας την κορυφαία δημιουργία του Ελληνικού Πνεύματος (Ομηρική Ιλιάδα) με δύο από τα φωτεινότερα πνεύματα του Νεοελληνικού Πολιτισμού, τον Νίκο Καζαντζάκη και τον Γιάννη Κακριδή.

Τα μαθήματα  γίνονται κάθε Τετάρτη, ώρα 7μμ στην αίθουσα ομιλιών του Μαξίμειου Πνευματικού Κέντρου (Νικ. Νικολάου 21) στις Σέρρες.

Συντονιστές των μαθημάτων είναι οι εκπαιδευτικοί: Ανδρονίδης Θεολόγης, Νότας Θωμάς και Χασιωτάκη Ειρήνη.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.
 
Χορηγός, η Συνεταιριστική Τράπεζα Σερρών


ΥΓ: Επειδή τα μαθήματα της κ. Μπαΐρα θα τα παρακολουθήσουν και μαθητές Λυκείων, λόγω στενότητας χώρου δεν θα γίνουν στο Μαξίμειο, αλλά στο αμφιθέατρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης, απέναντι ακριβώς από το Μαξίμειο.
  

Κυριακή 18 Νοεμβρίου 2012

Λέσχη Ανάγνωσης

Συνάντηση Νοεμβρίου

Στις 19 Νοεμβρίου έχει προγραμματιστεί η πρώτη ουσιαστικά συνάντηση της λέσχης ανάγνωσης για την καινούργια βιβλιοφιλική χρονιά με στέγη φιλοξενίας τη δημόσια κεντρική βιβλιοθήκη Σερρών. Το ταξίδι μας θα έχει φέτος μάλλον γεωγραφικό χρώμα, ευρωπαϊκή χώρα και συγγραφέας. Μέχρι αναιρέσεως δηλαδή. Και για αρχή: ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ @ ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ. Η γνωριμία με το νομπελίστα συγγραφέα έγινε πέρσι με το βιβλίο "Περί τυφλότητος", ένα ρεαλιστικό θρίλερ. Φέτος ο καθένας επιλέγει το βιβλίο της αρεσκείας του κι ακολουθεί μια τρυφερή πάλη ιδεών. Και πάλη και τρυφερή! Η δική μου επιλογή ήταν το "Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο". Αιρετικό και εξαιρετικό, αλλά για το συγκεκριμένο βιβλίο στην επόμενη ανάρτηση, αφού θα έχω γίνει σοφότερος, μετά την πάλη που λέγαμε. 



Για το συγγραφέα γενικά μου έμεινε: 
  • ο τρόπος προσέγγισης και παρουσίασης της γυναίκας. Η γυναίκα στο έργο του (τουλάχιστον αυτό που διάβασα) έχει περίοπτη θέση: είναι διαισθητική και ευαίσθητη, αντικομφορμίστρια, με οξύτητα πνεύματος και ...στηρίζει τον άντρα. Ίσως εδώ να επηρέασε η Πιλάρ, η τρίτη  και αρκετά νεώτερη σύζυγος του συγγραφέα. Ακόμη και ο θάνατος στο "Περί Θανάτου¨είναι μια σαγηνευτική γυναίκα.
  • ο χρόνος της συγγραφικής του καταξίωσης ήρθε στα εξήντα του χρόνια.Ένας εκκολαπτόμενος νομπελίστας. Ο έρωτας και η καταξίωση ήρθαν σε μεγάλη ηλικία. Ο Οδυσσέας της ζωής...
  • οι ασθματικοί του διάλογοι. Ένας  επικοινωνιακός καταιγισμός των προσώπων που δε σε αφήνει να χαλαρώσεις αναγνωστικά, αλλά πρέπει να έχεις την προσοχή σου τεταμένη...   Προς το παρόν αυτά!


 

Κυριακή 11 Νοεμβρίου 2012

Να μαθαίνω γράμματα - Κ. Ακρίβος



Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο "Να μαθαίνω γράμματα" παρελαύνει από μπροστά μου μια ολάκερη  σχολική μυθολογία: ο Δίας - διευθυντής, η Αφροδίτη - ερωτιάρα, ο Άρης - καυγατζής, η Ήρα - δασκάλα....Ένα ένδοξο παρελθόν η σχολική ζωή...
Η σχολική ζωή λοιπόν..."σαν την κιλότα της καθηγήτριας ανάμεσα από τα φυλακισμένα της μπούτια, ισόβια καταδικασμένα σε μια καφέ στενή φούστα με πιέτα στο πίσω μέρος" όπως περιγράφει γλαφυρά ο Γιάννης Ξανθούλης στο μυθιστόρημα "Το ροζ που δεν ξέχασα" αναφορικά με το ψυχολογικό κενό ενός ορφανού παιδιού μέσα στην τάξη.
Εγκιβωτισμός: η αφήγηση μέσα στην αφήγηση. Έτσι κάπως είναι και η σχολική ηλικία. Μια ηλικία μέσα στην ηλικία. Μια ηλικία τόσο μακρινή, αλλά και τόσο δική μας. Μια ζωή ανάλογη με τη ζωή μας."Αυθόρμητα σκέφτηκα τους άντρες καθηγητές. Να γράφει αυτή, να τρέχει ο ιδρώτας από το μέτωπό της, να κυλάει στα μάγουλά της, στο λαιμό της, στο τολμηρό άνοιγμα της ποδιάς στο πάνω μέρος του στήθους..." Λϊλυ Εξαρχοπούλου, Σοφίας το ανάγνωσμα... 
Μια ζωή με τόσο ματαιωμένα και ματωμένα  όνειρα. Και τόσες εξερευνήσεις.... Βέβαια τα πράγματα άλλαξαν, οι καιροί άλλαξαν, τα σχολεία άλλαξαν, οι μαθητές άλλαξαν. Και έχουμε το βιβλίο "Να μαθαίνω γράμματα" μια ανθολόγηση , σταχυολόγηση κειμένων από διάφορους συγγραφείς και εποχές από τον Κώστα Ακρίβο, σαν ένα σεντούκι που κρύβει παλιές φωτογραφίες και μας οδηγείς σε έναν εσωτερικό αναστοχασμό... 

Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012

Συμπόσιο-Πλάτωνας


Το Συμπόσιο είναι ένα έργο του Πλάτωνα που περιέχει μία φιλοσοφική ανάλυση του έρωτα. Αυτό που με τράβηξε όμως  περισσότερο  είναι ένας ανολοκλήρωτος έρωτας που περιέχει: ο έρωτας του Αλκιβιάδη απέναντι στο Σωκράτη. Ο Αλκιβιάδης περιγράφει την ερωτική του επιθυμία απέναντι στο Σωκράτη! Κατά πόσο άραγε ακόμη και ένα σύγχρονο κοινό είναι σε θέση να δεχτεί μια τέτοια στάση; Βέβαια ο σκοπός του έργου στο σύνολό του είναι να μας αποκαταστήσει την εικόνα του φιλοσόφου Σωκράτη, ως ανθρώπου ανώτερου των σαρκικών πόθων και εραστή της ομορφιάς. Παρόλα αυτά και ως πρόθεση να διαβάσει κανείς την ερωτική εξομολόγηση του Αλκιβιάδη, αξίζει τον κόπο...

Στηρίχτηκα κυρίως στην έκδοση Ζήτρος, αλλά και στο μνημειώδες έργο του Ιωάννη Συκουτρή.




ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: Το Συμπόσιο που  περιγράφει ο Πλάτωνας διαδραματίζεται όταν ο νεαρός Αγάθωνας κέρδισε την πρώτη του νίκη σε δραματικό αγώνα στα Λήναια το 416 π.Χ.  Συγκεκριμένα βρισκόμαστε την επομένη της επινικίου τελετής στο σπίτι του Αγάθωνα. Ο ανδρών λοιπόν του σπιτιού του Αγάθωνα είναι το κύριο σκηνικό του διαλόγου.
Ο Πλάτωνας μας μεταφέρει σε μία εποχή δόξας και ακμής της πόλης. Η Αθήνα του 416 έχει βγει νικήτρια από τον Αρχιδάμειο πόλεμο (την πρώτη περίοδο του πελοποννησιακού πολέμου). Τα λίγα χρόνια της Νικιείου ειρήνης (421) επούλωσαν αρκετά τις πληγές του πολέμου.
Ο χρόνος της συγγραφής όμως του έργου είναι διαφορετικός, με πιθανότερο το 385 π.Χ. Το έτος αυτό μάλιστα όλα τα πρόσωπα που συμμετέχουν στο διάλογο είναι όλα νεκρά.
Ο αφηγητής Απολλόδωρος σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στον πρόλογο του έργου δεν ήταν παρών στο συμπόσιο του Αγάθωνα, αλλά το περιεχόμενο της αφήγησης το οφείλει στη μαρτυρία ενός από τους συμπότες, του Αριστόδημου.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ: Ο σκοπός του Πλάτωνα όταν συνέλαβε την ιδέα της συγγραφής του Συμποσίου είναι να διερευνηθεί στην ουσία του το φαινόμενο έρως. Ο έρωτας στην αρχαία ελληνική γραμματεία δεν περιγράφεται ως μια κατάσταση ή ένα συναίσθημα, αλλά αποτελεί μια ορμή κίνησης προς ένα αντικείμενο επιθυμίας. Και είναι μια ορμή που δεν προϋποθέτει απαραίτητα αμοιβαιότητα: οι ρόλοι του εραστή και του ερώμενου προσώπου παραμένουν σαφώς διακριτοί.
 Στις προθέσεις του ήταν και η ταυτόχρονη φιλοτέχνηση, για τους αιώνες που θα ακολουθούσαν, του πορτρέτου του Σωκράτη.  Να στήσει μνημείο για το μεγάλο δάσκαλο, να αναδείξει τη μοναδικότητά του, την ανωτερότητά του, την υπέρβαση της ανθρώπινης κατάστασης. Βέβαια και σε προηγούμενα έργα τον υπερασπίστηκε και τον προέβαλε, ιδιαίτερα στην Απολογία. Σ΄ αυτά όμως η στάση του ήταν κυρίως αμυντική: ν΄ αποσείσει την άδικη κατηγορία που διατυπώθηκε εναντίον του Σωκράτη και τον οδήγησε στο θάνατο και μάλιστα  τον εξέθετε στην κοινή γνώμη ακόμα και μετά το θάνατό του. Με το Συμπόσιο όμως επιχειρεί να κάνει και κάτι σπουδαιότερο. Προχωρεί σε επιθετική, θα λέγαμε, αποκατάσταση της μνήμης του Σωκράτη. Τον παρουσιάζει ηθικά και πνευματικά ανώτερο τόσο από τους εταίρους του όσο και από τους αντιπάλους του, ιδίως από τους πιο φημισμένους πνευματικούς ανθρώπους.

ΠΡΟΣΩΠΑ: Τα πρόσωπα που πήραν μέρος στο Συμπόσιο σαν καλεσμένοι του Αγάθωνα και κατέθεσαν τις απόψεις τους για τον έρωτα είναι ο Φαίδρος, ο Παυσανίας, ο Ερυξίμαχος, ο Αριστοφάνης. Στο τελευταίο μέρος εμφανίζεται και ο Αλκιβιάδης. Το πρόσωπο όμως που βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος  μέχρι και την τελευταία γραμμή του Συμποσίου είναι ο Σωκράτης.
 Ευδιάκριτη είναι η διαίρεση του Συμποσίου σε δύο μέρη: το πρώτο μέρος περιέχει τις προσεγγίσεις των πέντε συμποτών σχετικά με το θέμα του έρωτα και αφορούν είτε απόψεις αποδεκτές από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο είτε απόψεις των διανοουμένων (σοφιστών, ρητόρων, επιστημόνων, ποιητών και καλλιτεχνών). Στο δεύτερο μέρος εκτίθεται η σύλληψη του ίδιου του Πλάτωνα.
 Ο Φαίδρος μέσα από το λόγο του  ανακηρύσσει το έρωτα ως τον πιο αρχαίο από τους θεούς και τον αναδεικνύει χορηγό των μεγαλύτερων ευεργετημάτων, καθώς δημιουργεί μέσα στην ψυχή την επιθυμία για αρετή.
Ο Παυσανίας αναλύει τον έρωτα σε σχέση με την θεά Αφροδίτη, και υποστηρίζει ότι όπως η Αφροδίτη έχει δύο φύσεις, την ανθρώπινη και την θεϊκή, έτσι και ο έρωτας έχει δύο μορφές. Ο σαρκικός έρωτας αποσκοπεί στην απλή ικανοποίηση, ενώ ο ανώτερος έρωτας επιφέρει την παντοτινή ένωση με τον αγαπημένο ή την αγαπημένη.
Ο Εριξύμαχος εκπροσωπεί το επιστημονικό πνεύμα  και παρουσιάζει την παντοδυναμία του έρωτα σε όλη την κοσμολογική περιοχή.
Ο Αριστοφάνης αισθητά διαφοροποιείται από τους υπόλοιπους με τον ευφάνταστο γενεαλογικό μύθο για την πρώτη κατάσταση του ανθρώπου και την κατάτμηση του αρχικού ενιαίου διπλού ανθρώπινου όντος.
Ο Αγάθωνας αποδίδει στον έρωτα όλες τις υπέρτατες αρετές στον ανώτατο βαθμό και είναι απαλλαγμένος από καθετί το μίζερο και αρνητικό.

Ακολουθεί η ομιλία του Σωκράτη. Ο Σωκράτης θα μας οδηγήσει στην περιοχή του δαιμονικού κόσμου μέσα από μια αναδιήγηση της διδασκαλίας που του έκανε η ιέρεια Διοτίμα. Έρωτας είναι η τάση της θνητής ψυχής να ανεβάσει τον εαυτό της στον ορίζοντα της αθανασίας.

  Στο τέλος εμφανίζεται, στεφανωμένος με μενεξέδες και κισσούς και ήδη αρκετά μεθυσμένος, ο Αλκιβιάδης, και ο δικός του λόγος είναι ένα εγκώμιο για τον Σωκράτη.

Η ομιλία του Σωκράτη-Διοτίμας αποτελεί τη θεωρητική σύλληψη του φαινομένου Έρως, ενώ η ομιλία του Αλκιβιάδη είναι η βιωματική πραγμάτωσή του.

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ Το πρόσωπο που επέλεξε ο Πλάτων για να διεκπεραιώσει αυτή τη δεύτερη αποστολή είναι ένα από τα πιο γνωστά της ιστορίας της κλασικής Αθήνας, ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ ίσως η πιο α­ντιφατική μορφή της αρχαίας ελληνικής ιστορίας. Βρί­σκεται στην ακμή του, τόσο από άποψη ηλικίας όσο και πολιτικής δραστηριότητας. Ανήκε στη μεγάλη αριστοκρατική οικογένεια των Αλκμεωνιδών (όπως και ο Περικλής); ήταν γιος του στρατηγού Κλεινία που σκοτώθηκε στη μάχη της Κορώνειας (447 π.Χ.) και άφησε τον Αλκιβιάδη ορφανό σε πολύ μικρής ηλικία. Τότε ανέλαβε την ανατροφή του ο Περικλής. Από πολύ νέος συνδέθηκε με τον Σωκράτη, του οποίου υπήρξε για πολλά χρόνια μαθητής. Βέβαια, εξαιτίας της ιδιορρυθμίας του χαρακτήρα του και της βιασύνης του να κάνει λαμπρή πολιτική καριέρα, δεν αφομοίωσε τα όσα εγγυόταν να του μεταδώσει ο Σωκράτης και ήταν σε θέση να κάνει κτήμα του ο χαρισματικός μαθη­τής, που μάλιστα επιδίωξε μαθητεία και κοντά στους σοφιστές. Έτσι, με στέρεο στήριγμα την κοινωνική και πολιτική προβολή της οικογένειας του, με το ασύγκριτο σωματικό του κάλλος (που ενέπνευσε καλλιτέχνες όπως τους ζωγράφους Αριστοφώντα και Νικήρατο και τους γλύπτες Πολυκλή και Πυρίμαχο), γρήγορα ξεχώρισε ανάμεσα στους πολιτικούς τής μετά τον Περικλή γενιάς κι αναδείχτηκε επιτυχημένος δημαγωγός, γοητεύοντας τον αθηναϊκό δήμο με τα μεγαλεπήβολα σχέδια του, που θα οδηγούσαν σε πρωτάκουστο μεγαλείο την Αθήνα. Η πολιτική του επιρροή έφτασε στο απόγειο της, όταν πέτυχε τον εξοστρακισμό του αντιπάλου του δημαγωγού Υπερβόλου και στέφτηκε ολυμπιονίκης σε αρματοδρομί-ες (416 π.Χ.). Άρα, κατά τον «δραματικό χρόνο» του Συμποσίου είναι τόσο προβεβλημένος και γεμάτος αυ­τοπεποίθηση, ώστε να σχεδιάζει την παράτολμη εκστρατεία εναντίον της Σικελίας, ενώ οι φιλοδοξίες του προ­χωρούσαν περισσότερο, ως και την Καρχηδόνα, την κυ­ρίαρχο της δυτικής Μεσογείου, ως τα όρια του δυτικού κόσμου. Κανένα νέφος δε σκίαζε τη λαμπρή πολιτική σταδιοδρομία του.
 Αργότερα όμως θα έρθει η τίσις λόγω της ύβρεώς  του, που θα ξεκινήσει με την υπόθεση των ερμοκοπιδών, την εξορία του, την απόδοση της κατα­στροφής στη Σικελία σ' αυτόν, τις τυχοδιωκτικές, ανά­ξιες της φήμης του, περιπέτειες στην τελευταία δεκαετία του 5ου π.Χ. αι., και θα έρθει το τραγικό τέλος με τη δο­λοφονία του, το 404 π.Χ., στη Μέλισσα της Φρυγίας, από ανθρώπους του Φαρναβάζου, που υποκινήθηκε από τον Λύσανδρο και τους Τριάκοντα. τυράννους.

ΓΙΑΤΙ Ο ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ  Η εικόνα που συνθέτουμε από τα παραπάνω μάς πεί­θει ότι ο Πλάτων δεν μπορούσε να κάνει ευτυχέστερη επιλογή του προσώπου, στο στόμα του οποίου θα έβαζε τον Σωκράτους επαινον, το αποκαλυπτικό αυτό κείμενο για την δαιμονίαν προσωπικότητα του μεγάλου φιλοσό­φου. Κανείς άλλος δεν είχε, όσο κι αν φαίνονται χαοτι­κές οι διαφορές των φύσεων τους τόση ψυχική συγγέ­νεια με τον Σωκράτη, αφού και ο Αλκιβιάδης ήταν δαι­μόνιος, με διαφορετική βέβαια φόρτιση. Κανείς άλλος δεν είχε συνδεθεί τόσο στενά με τον Σωκράτη στη ζωή (μαθητεία κοντά του και εταιρικά ι σχέσεις, που μάλιστα ενισχύθηκαν με τη συνυπηρέτηση στα εκστρατευτικά σώματα της Ποτείδαιας και του Δηλίου, όπου δεν ήταν απλώς συστρατιώτες αλλά και σύσσιτοι). Κανείς άλλος από τους συμποσιαστές δεν είχε τα πνευματικά χαρίσματα και την ικανότητα να εισδύσει στα μύχια της ψυχής του συνομιλητή του όσο ο Αλκι­βιάδης, ώστε να φτάσει, σε τέτοιο βάθος κατανόησης της σωκρατικής ατοπίας και κανείς άλλος δε διέθετε την παρρησίαν που θα τον καθιστούσε ικανό να περιγράψει ανερυθρίαστα και παράτολμα με σκανδαλιστικές λεπτο­μέρειες παραστατικά τις ιδιάζουσες στενές σχέσεις με τον Σωκράτη, που δεν προσφέρονταν και τόσο για κοι­νοποίηση τους σε ευρύτερο κύκλο. Και κανείς άλλος δεν είχε το απαιτούμενο κύρος να επιβάλει τους κανόνες του παιχνιδιού στην ομήγυρη, που του επέτρεψαν με άνεση και πληρότητα ν' ακουστεί με απόλυτη προσοχή η πέρα από τα εσκαμμένα ομιλία του. Και αποδίδοντας την ομιλία αυτή ο Πλάτων στον Αλκιβιάδη αξιοποιεί τη μο­ναδική του ηθοποιίαν, έτσι που, με όσες πληροφορίες διαθέτουμε για τα έργα και τις ημέρες του Αλκιβιάδη σε κανένα σημείο να μην υποπτευόμα­στε ότι παραποιείται η προσωπικότητα του όλα τα χα­ρακτηριστικά του Αλκιβιάδη αποτυπώθηκαν πειστικά στο κείμενο. Και μάλιστα ενός Αλ­κιβιάδη στη «γλυκιά και την καλή του ώρα», αλλά και μεθυσμένον (πρόσχημα για την υπερβολή της παρρησίας του, που καταντά αδιαντροπιά).

ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ: Τις επιδοκιμασίες των συμποτών για την ομιλία του Σωκράτη - οπωσδήποτε πολύ λιγό­τερο ενθουσιαστικές από εκείνες που ξεσήκωσε η ομιλία του Αγάθωνα - και μια προσπάθεια του Αριστοφάνη να διατυπώσει κάποια ένσταση διακόπτει βίαια η θορυ­βώδης εμφάνιση του Αλκιβιάδη, που, μεθυσμένος, φορ­τωμένος με εορταστικές ταινίες και υποβασταζόμενος από μια αυλητρίδα, απαιτεί να γίνει δεκτός, αυτός και η συνοδεία του, στο τραπέζι του Αγάθωνα. Την ψυχική ευφορία του από τη θερμή υποδοχή που του επιφύλαξαν ο Αγάθων και οι λοιποί συμπότες αναστέλλει, όπως τουλάχιστον ο ίδιος προσποιείται, η αποκάλυψη ότι το­ποθετήθηκε δίπλα από τον Σωκράτη, τον οποίο εισερχόμενος δεν είχε δει. Ακολουθεί μια στιχομυθία με φαρ­μακερούς διαξιφισμούς ανάμεσα στον Αλκιβιάδη και Σωκράτη, που λήγει με την απόθεση μερικών από τις ταινίες, που ο Αλκιβιάδης προόριζε για τον Αγάθωνα, στην θαυμαστήν κεφαλήν του ακαταμάχητου στους λό­γους Σωκράτη. Στη συνέχεια, ορίζοντας αυταρχικά τον εαυτό του άρχοντα της πόσεως, ο Αλκιβιάδης υποχρεώ­νει την ομήγυρη σε νέα γενική οινοποσία, αλλά παρεμ­βαίνει ο Ερυξίμαχος, που θυμίζει τους όρους που τέθη­καν αρχικά για τη μορφή του συμποσίου τους και τις ομιλίες που προηγήθηκαν και απαιτεί από τον Αλκιβιά­δη να καταθέσει κι αυτός την εισφορά του στον ερανον για τον έπαινον έρωτος. Ο Αλκιβιάδης αρνείται, έβδο­μος πια αυτός, να συνθέσει εγκώμιο του Έρωτα, γιατί φοβάται μήπως προκαλέσει τον φθόνο του Σωκράτη, αν επαινέσει άλλον κι όχι αυτόν! Ύστερ' από κάποιους δια­ξιφισμούς με τον Σωκράτη, αξιοποιώντας μια ευτυχή έμπνευση του Ερυξιμάχου, δηλώνει την πρόθεση του να συνθέσει επαινον Σωκράτου, ορίζοντας μάλιστα ελε­γκτή της αλήθειας των λεγομένων του τον ίδιο τον Σω­κράτη.

ΛΟΓΟΣ ΑΛΚΙΒΙΑΔΗ : Στον πρόλογο της ομιλίας του  δηλώνει ότι, για να επαινέσει τον Σωκράτη θα χρησιμοποιήσει τη συνηθι­σμένη στα συμπόσια μέθοδο της παραβολής {δι' εικόνων) κι ότι σκοπεύει όχι στη γελοιοποίηση του Σωκράτη (όπως θα ήταν δυνατό να εκλάβουν πολλά απ΄ τα λεγόμενα του όσοι δεν ήταν εξοικειωμένοι με την άτοπίαν του Σωκράτη), αλλά στην ανάδειξη της αλήθειας.

Τη βάση του επαίνου του Σωκράτη α­ποτελεί η περιγραφή και η διεξοδική ερμηνεία μιας δι­πλής παραβολής: ο Αλκιβιάδης παραβάλλει τον Σω­κράτη α) με τα αγάλματα των Σιληνών και β) με τον σάτυρο Μαρσύα.  (Στην ελληνική μυθολογία ο Μαρσύας ήταν ένας Σάτυρος από τη Φρυγία. Λέγεται πως η θεά Αθηνά όταν εφεύρε  τον αυλό και δοκίμασε να παίξει είδε τον εαυτόν της στα νερά του Μαίανδρου με φουσκωμένα μάγουλα και το πρόσωπό της παραμορφωμένο και με βδελυγμία το απέρριψε. Τότε άρπαξε τον αυλό ο Μαρσύας έγινε δεξιοτέχνης και προκάλεσε τον Θεό Απόλλωνα σε σύγκριση της μουσικής τους τέχνης. Ο Απόλλωνας έπαιξε Λύρα και οι Μούσες και ο Μίδας, που ήταν κριτές της μονομαχίας, ανέδειξαν νικητή τον θεό. Ο Μαρσύας γδάρθηκε ζωντανός Στον μύθο έχουμε τον αντίκτυπο του ανταγωνισμού της μετρημένης αριστοκρατικής μουσικής της κιθάρας και των άλλων εγχόρδων με τη μουσική του αυλού, την ασιατική και εκστατική μουσική, που οι έλληνες θεωρούσαν κατώτερη, αν και εκστατική.

α) Η παραβολή με τον Σιληνό ή μάλλον με τα πολύ γνωστά αγάλματα των δύσμορφων Σιληνών (που έχουν κοινό χαρακτηριστικό με τον Σωκράτη και το ότι είναι σκώπται), που ήταν ένα είδος ξύλινων ερμαρίων και στο εσωτερικό τους κρύβουν υπέροχα καλλιτεχνήματα στηρίζεται στην αντίθεση ανάμεσα στην άσκημη εξωτερική μορφή τους και την ομορφιά πoυ πλούσια κρύβουν μέσα τους: όπως και των Σιληνών, η εξωτερική μορφή του Σωκράτη χαρακτηρίζεται από α­σκήμια και χοντροκοπιά, όμως στο εσωτερικό του κρύβει ανεκτίμητο ηθικό και πνευματικό πλούτο και ομορφιά. Μπορεί βέβαια ο Σωκράτης να καλλιεργεί την εντύπω­ση ότι δεν είναι παρά ένας επίμονος κυνηγός της σωματικής ομορφιάς των νεαρών, όμως στο βάθος περιφρονεί αυτή την εξωτερική ομορφιά (όπως και τον πλούτο), κά­τι που το δίδαξε στον Αλκιβιάδη η οδυνηρή προσωπική εμπειρία του: πιστεύοντας ότι ο Σωκράτης εκστασιά­στηκε μπροστά στη νεανική ομορφιά του και αιχμαλω­τίστηκε απ' αυτήν, έλπισε ότι θα μπορούσε να κάνει κτήμα του τον εσωτερικό πλούτο του Σωκράτη, δίνο­ντας του ως αντάλλαγμα τα νεανικά του κάλλη. Έτσι, προσπάθησε επίμονα, κλιμακώνοντας τις δελεαστικές προσπάθειες του, να συνδεθεί μαζί του με τη σχέση παιδικών προς τον εραστή επιδίωξε ιδιωτικές συνομιλίες, κοινή άσκηση στα γυμναστήρια, πρό­σκληση σε δείπνο που παρατάθηκε για πολλές νυκτερι­νές ώρες -μόνοι οι δυο τους- και, τέλος, μετά από νέο δείπνο, κατάκλιση στο ίδιο κρεβάτι. Όσο κι αν οι ελπίδες του φούντωσαν, ότι θα πετύχει το σκοπό του, το αποτέ­λεσμα ήταν απογοητευτικό και βγήκε βαριά τραυματι­σμένος απ΄ αυτή τη δοκιμασία.

Αυτή την αντίθεση ανάμεσα στην εξωτερική εμφάνιση και τον εσωτερικό πλούτο παρουσιάζουν και τα λόγια του Σωκράτη: εξωτερικά είναι τιποτένια, με χαμηλού επιπέδου λεξιλόγιο, κοινότυπο, μονότονο, όμως το πε­ριεχόμενο τους είναι θαυμάσιο και μεγαλειώδες, πραγ­ματικός θησαυρός γνώσεων και αρετής.

β) Η παραβολή του με τον σάτυρο Μαρσύα έχει να κάνει όχι μόνο με την προκλητική τους συμπεριφορά (ύβρισταϊ και οι δύο, ο καθένας με τον τρόπο του), αλλά και με τη μεγάλη, ακατανίκητη και μεγάλης διάρκειας γοητεία που ασκούν, ο Μαρσύας με τα αυλήματά του και ο Σωκράτης απλώς με τους λόγους. Κανενός φημισμένου ρήτορα οι αγο­ρεύσεις δεν συγκλονίζουν τον ακροατή, όπως τα λόγια του Σωκράτη, που, πειστικά και ακαταμάχητα, κάνουν σκλάβους πνευματικά τους εταίρους του και τους οδη­γούν ακόμα και σε ακραίες καταστάσεις, όπως η απα­ξίωση του εαυτού τους και της ζωής τους.

Πέρα όμως απ' αυτή τη σαφώς διατυπωμένη παρα­βολή του Σωκράτη με τους σατύρους (και πίσω απ' αυ­τήν), η προσεκτική μελέτη της ομιλίας του Αλκιβιάδη αναδεικνύει και μια άλλη, λανθάνουσα, παραβολή του περιγραφόμενου από τον Αλκιβιάδη Σωκράτη: η παραβολή του με τον Έρωτα, όπως τον περιέγραψε η Διο­τίμα - και η παραβολή αυτή γίνεται πειστικό­τερη, αφού ο Πλάτων φρόντισε να εμφανίσει τις αντι­στοιχίες του λόγου του Αλκιβιάδη με εκείνου της Διο­τίμας ως μη προκατασκευασμένες («σικέ») - αφού ο Αλκιβιάδης δεν ήταν παρών, όταν ο Σωκράτης αναδιηγόταν τη διδαχή της Διοτίμας. Μάλιστα αυτή η πα­ραβολή λειτουργεί ως ισχυρός συνεκτικός δεσμός ανά­μεσα στις δύο πτυχές του δεύτερου μέρους του Συμποσί­ου, καθώς τα χαρακτηριστικά του μυθικού Έρωτα της Διοτίμας τα ξανασυναντούμε στον πραγματικό και ζωντανό μπροστά στα μάτια των συμποτών Σωκράτη: ανυπόδητος, επίβουλος τοις καλοις, , ανδρείος, ίτης, θηρευτής δεινός, φιλοσόφων διά παντός τοϋ βίου, και προπάντων, όπως ο Έρως είναι δαίμων, δαιμόνιος είναι και ο Σωκράτης κι έτσι αφήνει πολύ πίσω του όχι μόνο τον κάθε τυχόντα, κοινό άνθρωπο, αλλά και τους πιο χαρισματικούς, με την α­ντοχή του στους μόχθους και τις αντιξοότητες, την_καρτερικότητα την πολεμική του αρετή ιδιαίτερα με την άτοπον αυτοσυγκέντρωσή  του και την απόλυτη, την ανεπανάληπτη μοναδικότητα του, σε βαθμό που να μη μπορεί να παρα­βληθεί με κανένα ανθρώπινο πρότυπο, παρά μόνο με τους δαιμονικούς σιληνούς και σατύρους.

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ: Μετά προχωρά ο Αλκιβιάδης σε προσωπικές αναμνήσεις, προσωπικές εξομολογήσεις για τον έρωτα, τον έρωτά του απέναντι στο Σωκράτη. Τον μέντορα και δάσκαλό του Σωκράτη. Τον έρωτα βλέπει ο Αλκιβιάδης ως ένα είδος ανταλλαγής: θα προσφέρει τα θέλγητρά του, τη νεανική του ομορφιά και θα λάβει τους εσωτερικούς θησαυρούς του Σωκράτη.
Και βέβαια ο έρωτας είναι ένα μυστήριο, μυστήριο της ανθρώπινης ψυχής. Πόσο η ομήγυρις του συμποσίου είναι σε θέση να συλλάβει και να κατανοήσει αυτή την ερωτική εξομολόγηση;  Και κατά πόσο ένα σύγχρονο κοινό είναι σε θέση να συλλάβει και αυτό και να κατανοήσει  τις θέσεις και διαθέσεις του Αλκιβιάδη;  Γι΄ αυτό και ο Αλκιβιάδης, όταν πρόκειται να υπεισέλθει σε κάποιες πιο λεπτομερείς περιγραφές λέει:  «και τα λέω αυτά έχοντας μπροστά μου άτομα σαν το Φαίδρο, τον Αγάθωνα, τον Εριξύμαχο, τον Παυσανία, τον Αριστόδημο, τον Αριστοφάνη (χρειάζεται να αναφέρω και τον ίδιο το Σωκράτη;) και τόσους άλλους – γιατί όλοι σας δοκιμάσατε την έκσταση και τον διονυσιασμό της φιλοσοφίας. Έτσι θα δείξετε συγκατάβαση για όσα διαδραματίστηκαν τότε και για όσα λέγονται τώρα. Όσο για σας, υπηρετικό προσωπικό και όποιοι άλλοι βρίσκεστε εδώ, αμύητοι και ακαλλιέργητοι, βάλτε πάρα πολύ μεγάλα θυρόφυλλα στ΄ αυτιά σας».  (ανάλογη έκφραση χρησιμοποιούσε και ο  ιεροφάντης των ελευσίνιων μυστηρίων  όταν έφτανε η ώρα να προχωρήσει στην έκθεση του ιερού λόγου μόνο στους μυημένους).
Ο Πλάτων διηγείται με λεπτομέρειες τις προθέσεις και τις πράξεις του Αλκιβιάδη. Κατορθώνει όμως να στρέψουμε την προσοχή μας  στην δυστυχία και την τραγικότητα του Αλκιβιάδη. Χωρίς σεμνότυφες παρασιωπήσεις μας έκανε να λησμονήσουμε αυτά που πήγε να κάνει ο Αλκιβιάδης, αλλά περισσότερο να  θυμούμαστε τα ελατήρια των πράξεών του.
Και ο Σωκράτης; Πως αντιδρά;  Εφόσον του είναι δυνατόν, σιωπά. Όταν δεν είναι δυνατό παρά να μιλήσει, απαντά με ευτραπελία, με φιλοφροσύνη, χωρίς με ένα κατηγορηματικό ΟΧΙ που θα πλήγωνε την αξιοπρέπεια του νέου. Ο Σωκράτης δεν είναι ένας σεμνότυφος ηθικολόγος. Είναι ένας βαθύς γνώστης της ανθρώπινης ψυχής. Και ο απέραντος θαυμασμός του Αλκιβιάδη αποκαλύπτεται ζωηρότατα και σε αυτή ακόμη την αγανάκτησή του από την άρνηση του Σωκράτη.

  Ἐπειδὴ γὰρ οὖν, ὦ ἄνδρες, ὅ τε λύχνος ἀπεσβήκει καὶ οἱ παῖδες ἔξω ἦσαν, ἔδοξέ μοι χρῆναι μηδὲν ποικίλλειν πρὸς αὐτόν, ἀλλ᾽ ἐλευθέρως εἰπεῖν ἅ μοι ἐδόκει· καὶ εἶπον κινήσας αὐτόν, Σώκρατες, καθεύδεις; Οὐ δῆτα, ἦ δ᾽ ὅς. Οἶσθα οὖν ἅ μοι δέδοκται; Τί μάλιστα, ἔφη. Σὺ ἐμοὶ δοκεῖς, ἦν δ᾽ ἐγώ, ἐμοῦ ἐραστὴς ἄξιος γεγονέναι μόνος, καί μοι φαίνει ὀκνεῖν μνησθῆναι πρός με· ἐγὼ δὲ οὑτωσὶ ἔχω· πάνυ ἀνόητον ἡγοῦμαι εἶναι σοὶ μὴ οὐ καὶ τοῦτο χαρίζεσθαι καὶ εἴ τι ἄλλο ἢ τῆς οὐσίας τῆς ἐμῆς δέοιο ἢ τῶν φίλων τῶν ἐμῶν. ἐμοὶ μὲν γὰρ οὐδέν ἐστι πρεσβύτερον τοῦ ὡς ὅ τι βέλτιστον ἐμὲ γενέσθαι, τούτου δὲ οἶμαί μοι συλλήπτορα οὐδένα κυριώτερον εἶναι σοῦ. ἐγὼ δὴ τοιούτῳ ἀνδρὶ πολὺ μᾶλλον ἂν μὴ χαριζόμενος αἰσχυνοίμην τοὺς φρονίμους, ἢ χαριζόμενος τούς τε πολλοὺς καὶ ἄφρονας. καὶ οὗτος ἀκούσας μάλα εἰρωνικῶς καὶ σφόδρα ἑαυτοῦ τε καὶ εἰωθότως ἔλεξεν· φίλε Ἀλκιβιάδη, κινδυνεύεις τῷ ὄντι οὐ φαῦλος εἶναι, εἴπερ ἀληθῆ τυγχάνει ὄντα ἃ λέγεις περὶ ἐμοῦ, καί τις ἔστ᾽ ἐν ἐμοὶ δύναμις δι᾽ ἧς ἂν σὺ γένοιο ἀμείνων· ἀμήχανόν τοι κάλλος ὁρῴης ἂν ἐν ἐμοὶ καὶ τῆς παρὰ σοὶ εὐμορφίας πάμπολυ διαφέρον. εἰ δὴ καθορῶν αὐτὸ κοινώσασθαί τέ μοι ἐπιχειρεῖς καὶ ἀλλάξασθαι κάλλος ἀντὶ κάλλους, οὐκ ὀλίγῳ μου πλεονεκτεῖν διανοεῖ, ἀλλ᾽ ἀντὶ δόξης ἀλήθειαν καλῶν κτᾶσθαι ἐπιχειρεῖς καὶ τῷ  ὄντι χρύσεα χαλκείων διαμείβεσθαι νοεῖς. ἀλλ᾽, ὦ μακάριε, ἄμεινον σκόπει, μή σε λανθάνω οὐδὲν ὤν. ἥ τοι τῆς διανοίας ὄψις ἄρχεται ὀξὺ βλέπειν ὅταν ἡ τῶν ὀμμάτων τῆς ἀκμῆς λήγειν ἐπιχειρῇ· σὺ δὲ τούτων ἔτι πόρρω. κἀγὼ ἀκούσας· Τὰ μὲν παρ᾽ ἐμοῦ, ἔφην, ταῦτά ἐστιν, ὧν οὐδὲν ἄλλως εἴρηται ἢ ὡς διανοοῦμαι· σὺ δὲ αὐτὸς οὕτω βουλεύου ὅτι σοί τε ἄριστον καὶ ἐμοὶ ἡγεῖ. Ἀλλ᾽, ἔφη, τοῦτό γ᾽ εὖ λέγεις· ἐν γὰρ τῷ ἐπιόντι χρόνῳ βουλευόμενοι πράξομεν ὃ ἂν φαίνηται νῷν περί τε τούτων καὶ περὶ τῶν ἄλλων ἄριστον. ἐγὼ μὲν δὴ ταῦτα ἀκούσας τε καὶ εἰπών, καὶ ἀφεὶς ὥσπερ βέλη, τετρῶσθαι αὐτὸν ᾤμην· καὶ ἀναστάς γε, οὐδ᾽ ἐπιτρέψας τούτῳ εἰπεῖν οὐδὲν ἔτι, ἀμφιέσας τὸ ἱμάτιον τὸ ἐμαυτοῦ τοῦτονκαὶ γὰρ ἦν χειμώνὑπὸ τὸν τρίβωνα κατακλινεὶς τὸν τούτου, περιβαλὼν τὼ χεῖρε τούτῳ τῷ δαιμονίῳ ὡς ἀληθῶς καὶ θαυμαστῷ, κατεκείμην τὴν νύκτα ὅλην. καὶ οὐδὲ ταῦτα αὖ, ὦ Σώκρατες, ἐρεῖς ὅτι ψεύδομαι. ποιήσαντος δὲ δὴ ταῦτα ἐμοῦ οὗτος τοσοῦτον περιεγένετό τε καὶ κατεφρόνησεν καὶ κατεγέλασεν τῆς ἐμῆς ὥρας καὶ ὕβρισεν· καὶ περὶ ἐκεῖνό γε ᾤμην τὶ εἶναι, ὦ ἄνδρες δικασταί· δικασταὶ γάρ ἐστε τῆς Σωκράτους ὑπερηφανίας. εὖ γὰρ ἴστε μὰ θεούς, μὰ θεάς, οὐδὲν περιττότερον καταδεδαρθηκὼς ἀνέστην μετὰ Σωκράτους, ἢ εἰ μετὰ πατρὸς καθηῦδον ἢ ἀδελφοῦ πρεσβυτέρου.
 





















Σάββατο 3 Νοεμβρίου 2012

Ο Αρτώ θυμάται τον Χίτλερ και το καφέ Ρομάν

Εσωτερικός μονόλογος του Tom Peuckert

Παρακολούθησα αυτό το παραληρηματικό κείμενο, ένα σουρεαλιστικό ουρλιαχτό που στάθηκε η αφορμή για να αναζητήσω την περίπτωση του Αντονέν Αρτώ. Μέσα από το βιβλίο του "Το θέατρο και το είδωλό του" διαβάζω ότι ο Αρτώ γεννήθηκε στη Μασαλία το 1896 και πέθανε στο Παρίσι το 1948. Στα 1923 είχε ήδη γνωριστεί με τα "θεϊκά δηλητήρια", που θα σημάδευαν την περαιτέρω ζωή του. Κάθε έργο του Αρτώ ήταν μια απογραφή του εαυτού του. Καταγράφει το σώμα του καθώς παραδίνεται λεία στις φλόγες του μυαλού του. Ο Αρτώ θέλησε όχι να διορθώσει, αλλά να τινάξει το θέατρο στον αέρα και να το ξαναστήσει πάνω στις γνήσιες, αρχαίες και σεβάσμιες βάσεις του, τέτοιες όπως τις είχαν καθοσιώσει οι Έλληνες του 5ου αιώνα π.Χ., ο Μεσαίωνας και η Άπω Ανατολή. Μετά το θάνατό του η αξία του ως ποιητής και αναμορφωτής του θεάτρου αναγνωρίζεται όλο και ευρύτερα. 






Για το έργο του Tom Peucker μεταφέρω....

O Aρτώ υποστήριζε ότι ο Hitler κατέλαβε το Παρίσι για να τον απελευθερώσει από το ψυχιατρείο, συντάσσει επιστολή με ημερομηνία την «3η  Δεκεμβρίου 1943» και παραλήπτη τον Adolf Hitler, όπου του υπενθυμίζει την συνάντηση που είχε μαζί του το 1932 στο Café Roman στο Βερολίνο. Στόχος η εκκαθάριση του θεάτρου από το «μικροαστικό σκουπιδαριό», κάτι που μόνο το «σουρεαλιστικό ουρλιαχτό» του δικτάτορα μπορούσε να εγγυηθεί.

Το έργο γράφτηκε και παίχτηκε  στο Berliner Ensemble (πρεμιέρα στις 3 Οκτωβρίου του 2000) σε σκηνοθεσία του Paul Plamper, με τον Martin Wuttke στο ρόλο του παραληρηματικού Artaud, ή μάλλον ενός σχιζοφρενούς που θέλει να ταυτιστεί με τον Artaud που θέλει να ταυτιστεί με τον Hitler. Με ένθετο σημείωμά του στο πρόγραμμα της παράστασης, ο Botho Straus προειδοποιεί το κοινό να ελέγξει τις αντιδράσεις του, να παραμείνει κυρίαρχο του μοναδικού όπλου που διαθέτει, της γλώσσας του, για να μη βεβηλωθεί ο ιερός χαρακτήρας της τέχνης. 


Τι αναφέρει ο σκηνοθέτης: 
Πρόκειται για ένα έργο άκρως επίκαιρο. Αναφέρεται σε μια συνάντηση που είχε ο Artaud με το Hitler στο Cafe Roman στο Βερολίνο το 1932, στη διάρκεια του μεσοπολέμου, όπου ο Artaud, αηδιασμένος από τη μεγάλη κρίση εκείνης της εποχής στην Ευρώπη, προσέβλεπε στην προσωπικότητα του Hitler για ανατροπή της σαπίλας αυτής προς το καλύτερο. Δυστυχώς, η ιστορία διέψευσε και αυτόν και όλη την Ευρώπη. Ο Artaud πέθανε το 1947 σε νευρολογική κλινική στο Παρίσι. Αυτά τα στοιχεία παίρνει ο Peuckert και γράφει έναν παραληρηματικό μονόλογο, ο οποίος είναι εξαιρετικά σκληρός, αλλά και εξαιρετικά επίκαιρος, σαν να έχει γραφτεί για αυτό που βιώνουμε σήμερα στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Η ιστορία κάνει κύκλους –ας ελπίσουμε βέβαια ότι η σημερινή κατάσταση δε θα έχει την ίδια έκβαση!

Ο Artaud ήταν ένα από τους μεγαλύτερους θεατράνθρωπους της Ευρώπης του μεσοπολέμου, ένας θεωρητικός του θεάτρου της σκληρότητας, που υποστήριζε ότι πρέπει να λέμε τα πράγματα σκληρά, να πονέσουμε, για να συνειδητοποιήσουμε τα θετικά της ζωής. Ήταν μια μεγάλη, φωτισμένη προσωπικότητα. Η παράσταση όμως δε μένει τόσο στις ιστορικές προσωπικότητες, όσο στον ίδιο τον άνθρωπο, καθώς ο καθένας από εμάς μπορεί να είναι ένας Artaud ή να εξελιχτεί σε Hitler... Ο καθένας μπορεί να προσδοκά μια βελτίωση ή να αφήνει τη μοίρα σε μια πολιτική προσωπικότητα, η οποία μπορεί να μας οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή. μία διαδοχή εικόνων με έντονο εικαστικό χαρακτήρα, που όλες μαζί  ρέουν σαν παλιρροϊκό κύμα, σε διαρκή διάλογο με τον τραγουδιστή και τον τσελίστα σε δεύτερο επίπεδο πάνω στην σκηνή.