Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ -΄Εκθεση

Σε μια εποχή που οι βαλκανικές χώρες προσπαθούν να σχεδιάσουν το μέλλον τους μετά το βίαιο τεμαχισμό τους και τις γεωπολιτικές αλλαγές που επέφερε η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, 10 καλλιτέχνες από τη νοτιοανατολική Ευρώπη αναζητούν την έκφρασή τους στην πρωτεύουσα της ενοποιημένης Γερμανίας.
Αποτυπώνουν τη σημερινή βαλκανική πραγματικότητα στην έκθεση «Berliner Zimmer», στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
«Επιθυμούμε να προκύψει μια νέα πραγματικότητα στα Βαλκάνια», δήλωσε η επιμελήτριά της, Μπίργκιτ Χοφμάιστερ. «Διαλέξαμε τη Θεσσαλονίκη ως πρώτο σταθμό της έκθεσης γιατί αποτελεί την πύλη των Βαλκανίων». Μέσα από φωτογραφίες, βίντεο, γλυπτά, κολάζ και σχέδια πάνω σε νοητό καμβά, η έκθεση, σημειώνει η διευθύντρια του ΜΜΣΤ, Ξανθίππη Χόιπελ, καταπιάνεται με ζητήματα ταυτότητας σε μια άμεση αναφορά στο παρόν της βαλκανικής κοινωνίας, που συχνά ορίζεται μέσα από το παρελθόν της.
Συμμετέχουν 10 καλλιτέχνες από 9 χώρες της Ν.Α. Ευρώπης, εκπρόσωποι μιας γενιάς καλλιτεχνών που άφησαν τα Βαλκάνια και «συναντήθηκαν» στο Βερολίνο, αποκτώντας νέα στάση τόσο απέναντι στη χώρα τους όσο και στην ίδια την τέχνη. Προέρχονται από Ρουμανία, Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σερβία, Τουρκία, Βουλγαρία, Κύπρο, και από την Ελλάδα οι Ευανθία Τσαντίλα και Γιώργος Σαπουντζής.
«Η πρωτεύουσα της Βαυαρίας γίνεται τόπος ευρείας υποδοχής και λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος με τη χώρα προέλευσης των Βαλκάνιων καλλιτεχνών. Αναπτύσσεται έτσι ένα νοητό βερολινέζικο δωμάτιο, χαρακτηριστικό της μεγαλοαστικής κατοικίας του Βερολίνου στο τέλος του 19ου-αρχές του 20ού αιώνα», τονίζει η Ξ. Χόιπελ. Είναι ένα μακρόστενο δωμάτιο, που συνδέει το μπροστινό τμήμα του σπιτιού με την πλαϊνή ή πίσω πτέρυγα και χρησιμοποιείται ως χώρος υποδοχής καλεσμένων, ως σαλόνι ή κεντρικό δωμάτιο, καθώς και ως πέρασμα προς τα υπόλοιπα δωμάτια του σπιτιού.
Οι καλλιτέχνες κουβαλούν την πατρίδα που εγκατέλειψαν, κάποιοι από αυτούς έχουν τραυματικές εμπειρίες από πολέμους και διωγμούς, ενώ για άλλους η καλλιτεχνική σκηνή στην περιοχή των Βαλκανίων ήταν πολύ περιορισμένη, όπως σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης. Ολα αυτά αναπαρίστανται στα έργα τους με πολύ διαφορετικό τρόπο και στρατηγική.
Η έκθεση, συνδιοργάνωση με το Ινστιτούτο «Γκαίτε», θα ταξιδέψει σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων, θα αναδιαμορφώνεται, θα εξελίσσεται και θα ολοκληρωθεί στο τέλος του 2012 στην Αθήνα. Διάρκεια στη Θεσσαλονίκη: 2 Απριλίου-26 Μαΐου. 
                                                                                                                                  Πηγή: Ελευθεροτυπία

Τετάρτη 30 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Καμπανέλης


Εφυγε από τη ζωή ο θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης σε ηλικία 89 ετών. Αφησε πίσω του ένα πολυδιάστατο και ιδιαίτερα σημαντικό θεατρικό έργο για το οποίο -θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς- ότι θεμελίωσε το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, δικαιώνοντας τον τίτλο του «πατριάρχη του ελληνικού θεάτρου» που του είχαν απονείμει.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης γεννήθηκε το 1922 στη Νάξο και άρχισε να γράφει θεατρικά έργα επειδή δεν τον δέχθηκαν στις εισαγωγικές εξετάσεις της δραματικής σχολής του «Θεάτρου Τέχνης». Το 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, όπου κρατήθηκε μέχρι τις 5 Μαΐου 1945, οπότε και απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις. Μετά την επιστροφή του συνήθιζε να παρακολουθεί παραστάσεις στο Θέατρο Τέχνης του Κουν. «Εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου», είχε πει χαρακτηριστικά. 

Το πρώτο του έργο ανέβηκε το 1950 με τίτλο «Ο χορός πάνω στα στάχυα» για να ακολουθήσουν τα θεατρικά: «Η ηλικία της νύχτας», «Ο γορίλας και η Ορτανσία», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Βίβα Ασπασία», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι», «Η αποικία των τιμωρημένων». Οσο για το αντιδικτατορικό του έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο», γνώρισε τεράστια επιτυχία το 1973, στη διάρκεια της χούντας, με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο. Και ακόμη, έγραψε -μεταξύ άλλων- «Το κουκί και το ρεβίθι», «Ο εχθρός λαός», «Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα», «Ο μπαμπάς ο πόλεμος», «Ο αόρατος θίασος», «Γράμμα στον Ορέστη», «Ο δείπνος», «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», «Η τελευταία πράξη», «Η αυλή των θαυμάτων». Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε, όμως, και πολλά σενάρια για τον κινηματογράφο, με διασημότερο όλων, τη «Στέλλα» -έργο που το δημιούργησε για τη Μελίνα Μερκούρη. Δικά του είναι επίσης, «Το ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου, «Η αρπαγή της Περσεφόνης» του Γρηγόρη Γρηγορίου και «Κορίτσια στον ήλιο» του Βασίλη Γεωργιάδη. 

O Kαμπανέλης είναι ο συγγραφέας που άνοιξε νέους δρόμους στο ρεαλιστικό θέατρο. Ηγήθηκε μιας ομάδας νέων συγγραφέων, οι οποίοι ωρίμασαν μέσα από το έργο του και δημιούργησαν μετά το 1965 το νέο ελληνικό δράμα με θαυμάσια δημιουργήματα. Ο Καμπανέλης αρχίζει τα έργα του από μια θέση αναγνωρίσιμη, αλλά στο τέλος τα απογειώνει, ώστε να λειτουργούν μέσα στο ποιητικό ρευστό. Κυρίαρχος τύπος των έργων του είναι ένας Έλληνας διαχρονικά επεξεργασμένος ρομαντικός, ρεαλιστής, φιλότιμος, ονειροπόλος, μικροαπατεώνας, μίζερος και γενναιόδωρος, προδομένος και θύτης, συναισθηματικός και χυδαίος.Το θέατρο του Καμπανέλη ανατέμνει την κοινωνική ζωή των Ελλήνων με εργαλείο τη διαλεκτική και την κατανόηση.  

Στίχους
Η προσωπικότητά του ήταν πολυσχιδής αφού έγραψε στίχους για τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Σταύρου Ξαρχάκου, του Γιάννη Σπανού και του Νίκου Μαμαγκάκη, αρθρογραφούσε σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ κατά καιρούς διασκεύαζε θεατρικά έργα για το ραδιόφωνο. Τέλος, έγραψε και το θρυλικό «Μαουτχάουζεν», τις αναμνήσεις του από τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί. Εργα του έχουν μεταφραστεί σε πολυάριθμες γλώσσες και έχουν ανεβεί σε σκηνές σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Μάλιστα, το θεατρικό του «Η Αυλή των θαυμάτων» (1957) είναι εκείνο του που πολυμεταφράστηκε και που ανέβηκε το 1961 στο Workshop Theatre του Λονδίνου. Για ένα διάστημα διετέλεσε καθηγητής της Δραματικής Σχολής Κάρολος Κουν, ενώ υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.




Από το παράθυρό σου 
Στίχοι: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Τζένη Καρέζη & Νίκος Κούρκουλος ( Ντουέτο )


Είμαι ένα παιδί της νύχτας
ένας ίσκιος μοναχός
ένα δάκρυ από φεγγάρι
της αυγής ένας καημός

Σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω

να σε βρω, γιατί το ξέρω
σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω
το φαρμάκι θα σου φέρω

Από το παράθυρο σου

πέρασε το καλοκαίρι
πέρασε κι η συννεφιά
πέρασε όλη μας η αγάπη
πέρασε όλη μας η πίκρα
πέρασε και η χαρά

Είμαι μια βροχή στον ήλιο

μια φωτιά μες στη βροχή
μια φωνή μες στον αγέρα
μια σιωπή μες στη σιωπή

Σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω

να σε βρω, γιατί το ξέρω
σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω
το φαρμάκι θα σου φέρω
 

Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Μίλαν Κούντερα

 Ο Μίλαν Κούντερα είναι  ο δωδέκατος εν ζωή συγγραφέας που βλέπει το έργο του (μια συλλογή διηγημάτων, εννέα μυθιστορήματα, ένα θεατρικό έργο και τέσσερα δοκίμια) να μπαίνει στην περίφημη «Βιβλιοθήκη της Πλειάδας» (Bibliotheque de La Pleiade, εκδόσεις Γκαλιμάρ), ήτοι στο Πάνθεον της παγκόσμιας λογοτεχνίας -μια τεράστια τιμή και αναγνώριση.
Το έργο του συμπεριελήφθηκε σε δύο τόμους της «Πλειάδας» (1.504 σελίδες ο πρώτος, 1.538 ο δεύτερος). Σύμφωνα με την επιθυμία του Κούντερα, ο πρώτος τόμος της «Πλειάδας» περιλαμβάνει τα μυθιστορήματα (όλα γραμμένα στην τσεχική γλώσσα): «Κωμικοί έρωτες», «Το αστείο», «Η ζωή είναι αλλού», «Το βαλς του αποχαιρετισμού», «Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης» και «Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι».
Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει τα βιβλία: «Η αθανασία», «Η βραδύτητα», «Η ταυτότητα», «Η άγνοια», «Ο Ιάκωβος κι ο αφέντης του», «Η τέχνη του μυθιστορήματος», «Οι προδομένες διαθήκες», «Ο πέπλος» και «Συνάντηση».
Ο Κούντερα γεννήθηκε το 1929 στο Μπρνο, εγκατέλειψε την κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία το 1975, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, έχασε την ιθάγενειά του και το 1981, χάρη στον Φρανσουά Μιτεράν, έγινε Γάλλος πολίτης. Από το 1993 γράφει τα βιβλία του στα γαλλικά.

Οπως επισημαίνει στη «Μοντ» ο Φιλίπ Φορέστ, «στην αρχή υποδεχτήκαμε τα μυθιστορήματά του σαν λογοτεχνικές μαρτυρίες ενός αντιφρονούντος, που απορρίπτει με σαρκασμό τον ολοκληρωτισμό στην Τσεχοσλοβακία και στην υπόλοιπη κομμουνιστική Ευρώπη. Ο Κούντερα, όμως, αντέδρασε στη συρρίκνωση του έργου του μόνο στο πολιτικό του μήνυμα και τη δεκαετία του '80, αμέσως μετά την «Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι», το τοποθέτησε κάτω από το ειρωνικό σήμα του «αναποφάσιστου», απαγόρευσε να το συγχέουμε με τη λογοτεχνία των ιδεών που επιδεικνύει με αλαζονεία τις θέσεις της και δήλωσε «ως μόνη βεβαιότητα τη σοφία της αβεβαιότητας». Αυτή την ενότητα του έργου του αποδεικνύει, σύμφωνα με τον Φιλίπ Φορέστ, η συνολική έκδοσή του από τη «Βιβλιοθήκη της Πλειάδας». 

Πρώτος ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ
Η περίφημη σειρά των εκδόσεων Γκαλιμάρ άργησε να καλωσορίσει στους κόλπους της ξένο συγγραφέα. Πρώτος ήταν ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ (1966) και ακολούθησαν οι Κάφκα, Φόκνερ και Λόρκα. Οσο για τους άλλους έντεκα συγγραφείς, που όπως και ο Κούντερα μπήκαν εν ζωή στην «Πλειάδα», είναι οι Ανρί ντε Μοντερλάν, Αντρέ Ζιντ, Αντρέ Μαλρό, Σεντ-Τζον Περς, Τζουλιάν Γκριν, Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, Ρενέ Σαρ, Ζουλιέν Γκρακ, Ευγένιος Ιονέσκο και Ναταλί Σαρότ.
Η Βιβλιοθήκη της Πλειάδας δημιουργήθηκε το 1931 από έναν νέο, ανεξάρτητο εκδότη, τον Ρωσοεβραίο Ζακ Σιφρίν, γεννημένο στο Μπακού του σημερινού Αζερμπαϊτζάν, που θέλησε να προτείνει σε μέγεθος βιβλίου τσέπης το έργο των κλασικών συγγραφέων, ξεκινώντας με τους Μποντλέρ, Ρακίνα, Βολτέρο, Πόε, Λακλό, Μισέ και Σταντάλ. Το 1933, λόγω οικονομικών δυσκολιών, η «Βιβλιοθήκη της Πλειάδας» ενσωματώθηκε στον οίκο Γκαλιμάρ, αλλά ο Σιφρίν κράτησε τη διεύθυνσή της μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τότε μετανάστευσε στις ΗΠΑ και ίδρυσε τις εκδόσεις «Pantheon Books», που γνώρισε στους Αμερικανούς αριστουργήματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. Πέθανε το 1950, χωρίς ποτέ να επιστρέψει στη Γαλλία. Η εμφάνιση των βιβλίων της «Πλειάδας» έμεινε μέχρι σήμερα η ίδια.
* 13 από τα 15 βιβλία του Κούντερα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις της «Εστίας».

Δευτέρα 28 Μαρτίου 2011

ΒΙΒΛΙΟ - Το Χαστούκι

Τίτλος: Το χαστούκι, Συγγραφέας: Χρήστος Τσιόλκας
«Το χαστούκι» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα» (μεταφρ. Βασίλης Κιμούλης) και  έχει αφετηρία την έκφραση βίας σε ανήλικο.
Αθώος ή όχι;
Σε ένα μπάρμπεκιου που οργανώνει σε προάστιο της Μελβούρνης μια οικογένεια ομογενών της Αυστραλίας, ένας άντρας, ο Χάρι, χαστουκίζει ένα ξένο παιδί, τον Χιούγκο. Το γεγονός διχάζει τους παρευρισκόμενους, η μητέρα του ανήλικου καλεί έξαλλη την αστυνομία. Ο θύτης υποστηρίζει ότι ήθελε να προστατεύσει το δικό του παιδί από την επίθεση του Χιούγκο. Ορισμένοι τού βρίσκουν ελαφρυντικά, άλλοι απαιτούν την παραδειγματική τιμωρία του και καταλήγουν στα δικαστήρια, όπου ο κατηγορούμενος απαλλάσσεται λόγω αμφιβολιών. Αλλωστε πολλοί αμφιβάλλουν για το πόσο «αθώο» είναι το παιδί, καθώς ο Τσιόλκας σκιαγραφεί ένα κακομαθημένο τερατάκι που δηλώνει: «Κανείς δεν έχει δικαίωμα να αγγίξει το σώμα μου χωρίς την άδειά μου». Περισσότερο θα ήθελαν να χαστουκίσουν τη μητέρα του παιδιού που το κρατάει κολλημένο πάνω της -σχεδόν τεσσάρων ετών και το θηλάζει ακόμα- βρίσκοντας σ' αυτό τον λόγο της ύπαρξής της.
Για το βιβλίο που  κέρδισε το βραβείο της Κοινοπολιτείας, ενώ  ήταν και στη μεγάλη λίστα των Μπούκερ για το 2010, ο 45χρονος συγγραφέας έχει πει ότι βασίζεται σε πραγματικό γεγονός: ένα χαστούκι που του έδωσε η μητέρα του όταν ήταν μικρός, γιατί είχε τολμήσει να πιάσει τα πόδια της. Το μυθιστορηματικό του χαστούκι, όμως, γίνεται ένα συμβολικό ράπισμα για όλους τους ήρωές του, άσχετα εάν είναι άντρες ή γυναίκες, νέοι ή γέροι, Αυστραλοί ή μετανάστες, μεθυσμένοι ή νηφάλιοι. Το απρόβλεπτο περιστατικό θα τους κάνει να αναθεωρήσουν την ίδια τους τη ζωή, τις οικογενειακές τους σχέσεις, τις προσδοκίες, τα πιστεύω και τις επιθυμίες τους.
Η ιστορία ξεδιπλώνεται με αμείωτη ένταση και κοφτερή γλώσσα, υπό την οπτική γωνία οκτώ πρωταγωνιστών. Οπως ο Εκτορας, χαρακτηριστικός «ελληνάρας», που περνάει κρίση μέσης ηλικίας, αγαπάει τη μεξικάνα γυναίκα του, γουστάρει όμως να έχει και μια μικρή, σχεδόν ανήλικη, για γκόμενα. Ο ξάδερφός του Χάρι, που έριξε το χαστούκι, είχε δύσκολη παιδική ηλικία βλέποντας τον πατέρα του να δέρνει τη μάνα του. Ομως απολαμβάνει πλέον μια άνετη ζωή σε προάστιο, δοξάζει τον θεό που έχει έναν καταπληκτικό γιο, μια πανέμορφη γυναίκα για να την επιδεικνύει και μια άσχημη ερωμένη για να ξεδίνει.
Μια άλλη ηρωίδα είναι η 43χρονη καριερίστα Ανούκ, επιτυχημένη σεναριογράφος σαπουνόπερας, η οποία έχει σχέση με τον νεαρό πρωταγωνιστή. Οταν μένει έγκυος από αυτόν, αποφασίζει να κάνει έκτρωση και να εγκαταλείψει τα πάντα της για να πραγματοποιήσει το ονειρό της: να γράψει ένα μεγάλο μυθιστόρημα. Η έφηβη Κόνι, πάλι, που έχει χάσει τον ομοφυλόφιλο πατέρα της από AIDS, ψάχνει την πατρική φιγούρα στο πρόσωπο ενός μεγαλύτερου άντρα. Τελικά, αποφασίζει να κάνει σχέση με έναν συνομήλικό της Αραβα απογοητεύοντας τον καλύτερό της γκέι φίλο που τη βρίσκει υπερβολικά φυσιολογική.
Κοσμοπολίτης, αριστερός, ομοφυλόφιλος, ο συγγραφέας δεν μασάει τα λόγια του. Οταν οι βρετανοί αναγνώστες χαρακτήρισαν το «Χαστούκι» μισογύνικο, ο ίδιος απάντησε ότι θίγει τη μεσαία τάξη σκιαγραφώντας ένα πορτρέτο που δεν την κολακεύει. Αλλωστε οι ήρωές του είναι άγγελοι και διάβολοι, με τις αδυναμίες και τα χαρίσματά τους, ψεύδονται και νιώθουν ενοχές, είναι κυνικοί αλλά και τρυφεροί. 
απόσπασμα από κριτική στην Ελευθεροτυπία

Κυριακή 27 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - 8η ΔΕΒΘ

Με ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στη Μέση Ανατολή και μία θεματική για το μείζον θέμα «Βιβλίο και Εκπαίδευση», πραγματοποιείται από τις 5 ώς τις 8 Μαΐου η 8η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Η Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, το μεγαλύτερο ραντεβού της χρονιάς για το βιβλίο στη χώρα μας, που διοργανώνεται από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ)/Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, τη Helexpo, την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών και σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Εκδοτών Βιβλίου, θα ανοίξει τις πύλες της την Πέμπτη 5 Μαΐου ανακηρύσσοντας τη Θεσσαλονίκη σε «Πρωτεύουσα του Βιβλίου» για τέσσερις ημέρες.


Στην 8η ΔΕΒΘ, με τη συνεργασία των εκδοτών, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου θα παρουσιάσει πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα με 170 εκδηλώσεις για κάθε ηλικία και κάθε γούστο, ενώ επίσης θα εστιάσει σε δύο θέματα που βρίσκονται σήμερα στην καρδιά της επικαιρότητας: τις χώρες της Μέσης Ανατολής και του Μαγκρέμπ, όπως και τη θέση του βιβλίου στο σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα.


Η φετινή διοργάνωση επικεντρώνεται στις χώρες της Μέσης Ανατολής και του Μαγκρέμπ, με τη διοργάνωση του Φεστιβάλ
«Μέση Ανατολή - όταν οι ιδέες εξεγείρονται...».

Δώδεκα φημισμένοι διανοούμενοι και συγγραφείς από εννέα χώρες θα κάνουν το ταξίδι της 8ης ΔΕΒΘ: Ταρίκ Αλί (Πακιστάν-Ηνωμένο Βασίλειο), Σάλουα Αλ Ναΐμι (Συρία), Γιοάνες Γκεμπρεγκεόργκις (Αιθιοπία), Γκαμάλ Γιτάνι (Αίγυπτος), Νταβίντ Γκρόσμαν (Ισραήλ), Τουνά Κιρεμιτσί (Τουρκία), Xόντα Μπαρακάτ (Λίβανος), Σοφί Μπεσίς (Τυνήσια), Mπουαλέμ Σανσάλ (Αλγερία), Μαλέκ Σεμπέλ (Αλγερία), Μπαχά Ταχέρ (Αίγυπτος) και Σούμπχι Χαντίντι (Συρία).


Στην Έκθεση θα εκπροσωπηθούν τα περισσότερα αραβικά κράτη που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή των ειδήσεων τον τελευταίο καιρό, λόγω των λαϊκών εξεγέρσεων και των ακόλουθων αλλαγών που μοιραία εμφανίστηκαν ήδη στην πολιτική και στους προσανατολισμούς τους.


Αλλά παρόντες θα είναι επίσης και δημιουργοί από την Τουρκία, την Αιθιοπία, το Ισραήλ, το Ιράν και το Πακιστάν. Ωστόσο, το θέμα του Φεστιβάλ δεν περιορίζεται σε αυτά τα ίδια τα γεγονότα των αλυσιδωτών εξεγέρσεων και των επιπτώσεών τους. Θέμα του είναι η πολιτισμική τους παραγωγή, η

λογοτεχνία αλλά και οι ιδέες, που συνέβαλαν, όμως, σημαντικά σ' αυτό τον κοσμοϊστορικό αναπροσανατολισμό τους.

Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πρόγραμμα συζητήσεων, παρουσιάσεων, ομιλιών, στρογγυλών τραπεζιών συμπεριλαμβάνει το Φεστιβάλ που θέτει στο «τραπέζι του διαλόγου» ζητήματα λογοτεχνίας, πολιτικής, ελευθερίας, πολέμου και ειρήνης με φόντο τον Αραβικό κόσμο και τη σχέση του με τη Δύση: «Οι συγγραφείς της Ειρήνης», «Η Τυνησία και το ντόμινο των εξελίξεων στον Αραβικό κόσμο», «Οι γυναίκες της Μέσης Ανατολής και η ελευθερία» κ.ά.


Ειδικά για τον Αιγύπτιο συγγραφέα Ναγκίμπ Μαφχούζ (Βραβείο Νόμπελ 1998 για το σύνολο του έργου του, όπου αποτελεί τη μοναδική απονομή προς τον αραβικό κόσμο), το ΕΚΕΒΙ έχει οργανώσει ένα αφιέρωμα στο οποίο θα συμμετάσχουν ο Αιγύπτιος Γκαμάλ Γιτάνι, προσωπικός φίλος του Μαχφούζ, ο μαθητής του Σούμπχι Χαντίντι από τη Συρία καθώς επίσης η Xόντα Μπαρακάτ από τον Λίβανο. Τον συντονισμό της εκδήλωσης έχει αναλάβει η Πέρσα Κουμούτση, μεταφράστρια του Ναγκίμπ Μαχφούζ στα ελληνικά.


Στη συνέντευξη Τύπου που προγραμματίζεται για τον Απρίλιο θα παρουσιαστεί το διεθνές συνέδριο «Βιβλίο και εκπαίδευση: Τι πρέπει να αλλάξει;» καθώς και το συνολικό πολιτιστικό πρόγραμμα της 8ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης.

Τετάρτη 23 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Λουίζ Μπουρζουά

Λουίζ Μπουρζουά

«Έχω προβλήματα. Τι σχήμα έχει το πρόβλημά μου; Το πρόβλημά μου έρχεται στη φυσική πραγματικότητα. Είμαι ικανή να του δώσω σχήμα. Είναι μια πολύ θετική διαδικασία. Είμαι οπτιμίστρια, και όλα πάνε καλά.»
 

Ανατρεπτική, τολμηρή, ακούραστη και συνεπής σε μια πορεία που ξεπέρασε τις έξι δεκαετίες η Λουίζ Μπουρζουά δεν δίστασε να θίξει ζητήματα όπως η γυναικεία φύση, η σεξουαλικότητα, η υπαρξιακή αγωνία και η μοναξιά, ενώ κατάφερε να μετατρέψει και κάποιες φορές να γιατρέψει ίσως τα προσωπικά της τραύματα μέσω της τέχνης. 
H ίδια δήλωνε πως «η τέχνη είναι η υπέρτατη υγεία του νου».
 

 H «Αράχνη», ένα απίστευτα επιβλητικό γλυπτό, μνημειακών διαστάσεων, εγκωμιάζει μέσα από την ατσάλινη μορφή του αρθρόποδου που υφαίνει υπομονετικά και επιτήδεια τον ιστό, την γενναιοδωρία, την υφαντική τέχνη, την ανάγκη άμυνας, και την προστατευτικότητα της μάνας.

  Η Λουίζ Μπουρζουά γεννήθηκε στις 25/12/1911 και σπούδασε μαθηματικά. 

Είναι εκπληκτική η ποικιλία στις μορφές, στα υλικά και στις συνθέσεις, από τα δεξιοτεχνικά σχέδια έως τη σκηνοθεσία εγκαταστάσεων μεγάλης κλίμακας, από τη λάξευση και την ξυλογλυπτική μέχρι το ράψιμο και το μαστόρεμα. Αξιοποιεί οτιδήποτε της πέφτει στα χέρια, από τα κοντάρια και τα αδράχτια που είχαν εγκαταλειφθεί στο παλιό υφαντουργείο που χρησιμοποιούσε ως ατελιέ, μέχρι σουρωτήρια, χωνάκια παγωτού, ραγισμένα γυαλικά και σπασμένα έπιπλα. Στα τελευταία γλυπτά της, παλιά ρούχα από την γκαρνταρόμπα της ποτισμένα με γύψο έχουν τυλιχτεί και τεντωθεί δημιουργώντας μια σειρά συναρπαστικές φιγούρες. Αυτό το είδος ασυγκράτητης, χωρίς αναστολές δημιουργικότητας είναι κάτι που σπάνια συναντάς.

Ιδιαίτερα συναρπαστικά είναι τα «εσωτερικά» της Μπουρζουά, κελιά και δωμάτια που άρχισε να κατασκευάζει από το 1980 και μετά, αναπαράγοντας χώρους που ξεχειλίζουν από αρνητική ενέργεια αλλά και δηκτικό πνεύμα. Αυτό είναι κάτι που έχει κοινό με τον Φράνσις Μπέικον και τα γεμάτα τρόμο ζωγραφισμένα του δωμάτια. Τα δωμάτια της Μπουρζουά είναι χτισμένα μέσα σε παλιές δεξαμενές, σε «παλάτια από θολό γυαλί και παλιά μυστικά, σε ελικοειδείς υφάλους φτιαγμένους με πόρτες και ξύλα από κατεδαφισμένα σπίτια της Νέας Υόρκης, σε γιγαντιαία συρμάτινα κλουβιά για ατίθασα πνεύματα.

Η «Καταστροφή του Πατέρα» είναι κάτι σαν σπήλαιο, θεατρικά φωτισμένο με κόκκινα σποτ. Η σπηλιά είναι επίσης ένα γιγάντιο στόμα κι ένα τραπέζι φαγητού (η αγχωμένη ανάμνηση των οικογενειακών γευμάτων επανέρχεται σε πολλά έργα της Μπουρζουά), κατοικημένο από πλαδαρά, αποκρουστικά μορφώματα. Πόσο διαφορετικά είναι αυτά από τις τοτεμικές φιγούρες που έφτιαχνε τη δεκαετία του ’40 και του ’50, ψηλόλιγνα, αέρινα πλάσματα από ξύλα ξεβρασμένα στην ακρογιαλιά. Η ασταθής ισορροπία τους ήταν μέρος της γοητείας τους - η προσωρινότητα της ευτυχίας πριν από την κατάρρευση.

Πρώτος μοιραίος άντρας στην ενήλικη ζωή της θα σταθεί ο μέντοράς της Φερνάν Λεζέ που θα την στρέψει από τη ζωγραφική στη γλυπτική.

Εκείνη θα δοκιμάσει να περάσει από διάφορα κινήματα όπως ο εξπρεσιονισμός, ο κυβισμός και ο σουρεαλισμός και θα δαμάσει αναρίθμητα υλικά (από σουρωτήρια έως παλιά ρούχα), για να σχηματίσει τη δική της γραφή με τους περίπλοκους όγκους.


Δεύτερος μοιραίος άντρας θα σταθεί ο σύζυγός της, ο ιστορικός τέχνης Ρόμπερτ Γκολντ Γουότερ, τον  οποίο παντρεύεται το 1937. Εξαιτίας του θα βρεθεί στη Νέα Υόρκη, θα γνωρίσει την πρωτόγονη τέχνη και την αφρόκρεμα του εικαστικού κόσμου.



Η πρώτη της έκθεση ήρθε το 1945 αλλά η αναγνώριση και η καθιέρωση τη δεκαετία του '70 μετά από μια μακρά περίοδο εσωστρέφειας.

Ο δρόμος προς την κορυφή άνοιξε το 1982 με μια μεγάλη έκθεση ΜοΜα και θ' ακολουθήσουν πολλές εκθέσεις σε πολλά μεγάλα μουσεία του κόσμου και τιμητικές διακρίσεις.

Πρέπει να είναι μια από τις λίγες καλλιτέχνιδες που βρήκε την αναγνώριση σε τόσο μεγάλη ηλικία - ήταν πλέον 70 ετών όταν έγινε η αναδρομική της. Η φήμη της συνέχισε να μεγαλώνει στη δεκαετία του '90 που η Μπουρζουά ασχολήθηκε πολύ περισσότερο με το σώμα: αισθησιακό και απωθητικό, αντικείμενο ηδονής αλλά και πόνου, η απεικόνιση του σώματος ήταν πάντα σημαντική στο έργο της Μπουρζουά. Ένα έργο της το οποίο, μάλιστα, ονόμασε «Αυτοπροσωπογραφία» ήταν ένας διαστρεβλωμένος κορμός σώματος. Από αυτόν προεξείχαν σχήματα που έμοιαζαν με ανθρώπινα μέλη. Η ίδια είπε ότι έτσι ένιωθε για την εξωτερική της εμφάνιση και πως έτσι νιώθουν και οι περισσότερες γυναίκες, ακόμα κι όταν διαβάζουν τη «Vogue».

 

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

ΒΙΒΛΙΟ-Καλβίνο

Τίτλος: Διχοτομημένος Υποκόμης, Συγγραφέας: Ιταλό Καλβίνο
" Όταν άρχισα να γράφω το Διχοτομημένο υποκόμη, κυρίως ήθελα να γράψω μια διασκεδαστική ιστορία για να διασκεδάσω τον εαυτό μου και, αν ήταν δυνατόν, να διασκεδάσουν και οι άλλοι. Είχα αυτή την εικόνα του ανθρώπου κομμένου στα δύο και σκέφτηκα πως αυτό το θέμα του ανθρώπου που είναι κομμένος στα δύο, του διχοτομημένου ανθρώπου, ήταν ένα θέμα σημαντικό, ένα θέμα με νόημα σύγχρονο: όλοι κατά κάποιο τρόπο νιώθουμε ατελείς, όλοι πραγματοποιούμε ένα μέρος του εαυτού μας, αφήνοντας στη μέση το άλλο. Για να κάνω κάτι τέτοιο προσπάθησα να συνθέσω μια ιστορία που να στέκει, να έχει συμμετρία, να έχει ένα ρυθμό που θα ταίριαζε σε μια αφήγηση περιπετειών, αλλά ταυτόχρονα σχεδόν σ΄ ένα μπαλέτο. Ο τρόπος διαφοροποίησης των δύο μισών σε καλό και σε κακό μου φάνηκε ο πιο κατάλληλος για τη δημιουργία της μέγιστης αντίθεσης ..."  Καλβίνο.
Μια φάρσα, επομένως, μια φαρσοκωμωδία καμωμένη όμως με τραγικά υλικά το έργο Διχοτομημένος υποκόμης γραμμένο το 1951 και δημοσιευμένο την επόμενη χρονιά στην Ιταλία. Η ιστορία είναι τοποθετημένη μετά από μια μάχη των χριστιανών με τους τούρκους στην οποία ο υποκόμης Μεντάρντο της Τερράλμπα τραυματίζεται ημι-θανάσιμα. Σώζεται ο μισός υποκόμης και αυτός επιστρέφει στο χωριό του, αρκετά αιμοβόρος για να κόβει τα μανιτάρια στη μέση, να πυρπολεί τα αγαθά των ανθρώπων, τα σπίτια τους, να σκοτώνει. Αργότερα, όμως, στη θέση του κακού κάνει την εμφάνισή του ένας άλλος υποκόμης που είναι απόλυτα καλός. Με σαφείς τις ηθικολογικές αποστάσεις το καλό δεν αγιοποιείται. Αντιθέτως θεωρείται το ίδιο ανυπόφορα ενοχλητικό όπως και το κακό. Η λύση της ιστορίας στο τέλος επέρχεται από την ένωση, την εξισορρόπηση ανάμεσα στο καλό και στο κακό.
" Η ηθική μου είναι η ακόλουθη: ένας άνθρωπος που αγόρασε ένα βιβλίο, πλήρωσε κάποια λεφτά και επενδύει το χρόνο του, πρέπει να διασκεδάσει. Δεν είμαι ο μόνος που σκέφτεται μ΄ αυτό τον τρόπο. Για παράδειγμα, κι ένας συγγραφέας που πρόσεχε πολύ τα περιεχόμενα, όπως ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, έλεγε ότι η πρώτη κοινωνική λειτουργία ενός θεατρικού έργου είναι η διασκέδαση. Εγώ πιστεύω ότι η διασκέδαση είναι σοβαρό πράγμα".  Καλβίνο

Τρίτη 15 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Ιουδήθ

 ΙΟΥΔΗΘ - ΚΛΙΜΤ


Η Ιουδήθ, έργο του 1901, έγινε ευρύτατα γνωστό και ερμηνεύτηκε ως Σαλώμη, παρόλο που ο πίνακας φέρνει καθαρότατα την επιγραφή "Ιουδήθ και Ολοφέρνης". Αντί να αφηγηθεί το μύθο ο Κλιμτ απεικόνισε την Ιουδήθ. Το απειλητικό στοιχείο του έργου δεν είναι ο αιματηρός αποκεφαλισμός του άνδρα, αλλά η απεικόνιση της Ιουδήθ ως μοιραίας γυναίκας και η κραυγαλέα επίδειξη  αισθησιασμού, του μοναδικού χαρακτηριστικού που την αφορά. Αντί να την δείξει ως μια ενεργή ηρωίδα που σκοτώνει έναν άνδρα πάνω στην έξαρση του σεξουαλικού του πάθους, δείχνει ότι η ίδια κυριαρχείται από ερωτικά συνασθήματα και αυτό την κάνει επικίνδυνη και απρόβλεπτη.
 Με την Ιουδήθ αναβιώνουν οι ηρωικές γυναίκες της προϊστορικής εποχής  μπροστά στα μάτια μας και περπατούν ανάμεσά μας. Το σώμα της Ιουδήθ είναι ζωγραφισμένο υπέροχα, αυτό το αγορίστικα τρυφερό, σχεδόν λιπόσαρκο σώμα που φαίνεται να τεντώνεται νωχελικά. Κι αυτό το λαμπύρισμα στο χρώμα του δέρματος, με χιλιάδες τρυφερές φλογίτσες να το διατρέχουν παιχνιδιάρικα, αυτή η επιδερμίδα που μοιάζει φωτισμένη από μέσα, αφήνοντάς μας να δούμε το αίμα που κυκλοφορεί στις φλέβες της. Ολόκληρο το παλλόμενο σώμα μοιάζει να ηλεκτρίζεται από τη λάμψη των κοσμημάτων που το αγκαλιάζουν.
Η αλληγορική δύναμη της εκδίκησης που ενυπάρχει και στην Ιουδήθ προέρχεται κυρίως από τις αλλαγές στον κοινωνικό ρόλο των γυναικών, αλλαγές που μπορούν να ερμηνευτούν ως απειλή. Η κοινωνική αλλαγή και η χειραφέτηση των γυναικών επηρέασαν τις ηθικές νόρμες, φέρνοντας ταυτόχρονα μια εντελώς καινούργια αξιολόγηση και καλλιτεχνική απεικόνιση του ερωτισμού και της σεξουαλικότητας.
Δεν έχουμε βέβαια να κάνουμε με την Ιουδήθ με κάποιο είδος ιστορικής ζωγραφικής, αλλά με μία από τις μεταμορφώσεις της γυναικείας φύσης που ήταν χαρακτηριστικές για τον Κλιμτ και που χωρίς το μυθολογικό τους περίβλημα θα προσέβαλαν τα κοινωνικά ταμπού.

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Δανάη

ΔΑΝΑΗ - ΚΛΙΜΤ
Δανάη 1907-08
O μύθος της Δανάης, που συνουσιάστηκε ο Δίας μαζί της μεταμορφωμένος σε χρυσή βροχή, έχει αποδοθεί πολλές φορές από σπουδαίους ζωγράφους. Ο Κλιμτ του έδωσε τα δικά του χαρακτηριστικά εξαλείφοντας όλα τα αφηγηματικά και εφήμερα στοιχεία. Αντίθετα, συνέλαβε την αρχέγονη στιγμή της σύλληψης - του Περσέα σύμφωνα με την αρχαία μυθολογία. Μέσα σ΄ ένα μοναδικό πίνακα ο Κλιμτ συνδυάζει το μύθο της "πανγονιμότητας" και την έμμονη ιδέα του για μια απολύτως αυτοδύναμη γυναικεία σεξουαλικότητα. Η σύνθεση αποτελείται από καμπύλα περιγράμματα και διακοσμητικά στοιχεία, που εξυπηρετούν απολύτως την ερωτική διάσταση του έργου, η οποία τονίζεται απο τις χρυσαφιές αποχρώσεις.
Η χρυσή βροχή που μπαίνει στο σώμα της Δανάης και τα διακοσμητικά στοιχεία προσδίδουν μια χροιά ιερής έκστασης σ΄ αυτό το αρχαίο μοτίβο. Η εμπειρία της σεξουαλικής απόλαυσης, την οποία εγγυάται ο ελκυστικός διάκοσμος, είναι κάτι παραπάνω από απλή ανταμοιβή. Πετυχαίνει κάτι που ένας άντρας σύντροφος δεν θα μπορούσε ποτέ να κάνει, μετατρέπει δηλαδή τη σάρκα της γυναίκας σε διακοσμητικό αραβούργημα - σε έργο τέχνης.
Η πιο σημαντική πλευρά του πίνακα δεν είναι τόσο η απόσταση που δημιουργείται από τη μετατροπή του γυναικείου σώματος σε διακοσμητικό στοιχείο, αλλά η ναρκισσιστική εσωστρέφεια που γεννάει αυτού του είδους τη μορφολογική αντιμετώπιση. Η γυναίκα βρίσκεται σε κατάσταση εκστατικής παραλυσίας ή κοιμάται. Μπορούμε, λοιπόν, να θεωρήσουμε ότι η Δανάη είναι απολύτως απορροφημένη από τον εαυτό της και τα ένστικτά της. Αυτό της δίνει αυτονομία από το θεατή. Η Δανάη είναι δημιουργημένη από ανδρικές φαντασιώσεις και τόσο απορροφημένη από τον εαυτό της, ώστε να μην υπάρχει χώρος για άλλο ερωτικό αντικείμενο εκτός από το ίδιο της το σώμα.

Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

BΙΒΛΙΟ - Κούρτοβικ

Τίτλος: Τι ζητούν οι βάρβαροι - Συγγραφέας: Δημοσθένης Κούρτοβικ
Ένα μυθιστόρημα που προβληματίζει και προβληματίζεται ανάμεσα στο σήμερα και το χθες στα βαλκάνια. Βαλκάνια: ο χώρος των λεπτών ισορροπιών που μέσα από μια φαινομενική αταραξία αποκαλύπτεται ένα πλέγμα έκρυθμων πολτικών σχέσεων. Η βαλκανική μνήμη. Η βαλκανική μοίρα. Κατά πόσο μπορεί το παρελθόν να υπονομεύσει το παρόν; Μπορεί άραγε η λογοτεχνία να επουλώσει τα τραύματα που προκάλεσε η ιστορία; Έστω να τα κουκουλώσει;
Η ιστορία του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται μέσα σε πέντε ημέρες. Σε μια μικρή πόλη της βόρειας ελλάδας, την Τυρίμμεια, πραγματοποιείται ένας διαβαλκανικός λογοτεχνικός διαγωνισμός, με τον πολλά υποσχόμενο τίτλο Ιντερμπάλκαν. Τα πρόσωπα που συρρέουν πολλά και αντιπροσωπευτικά:ο έλληνας Χρυσικός, ο σέρβος Ζούριτς, ο βούλγαρος Στογιάνοφ, ο Μπίρι από την Αλβανία, η η μυστηριώδης καλλονή Νίνα Ντάγεβα και άλλοι. Μέσα σε τέσσρις ημέρες τρεις διαφορετικές εκδοχές μιας παλιάς ιστορίας και ένας ανορθόδοξος έρωτας θα γίνουν η αφορμή να ξεσπάσουν έριδες και συγκρούσεις ανάμερσα σε φίλους. Θα φέρουν στην επιφάνεια απωθημένα, πάθη, εκκρεμότητες που δεν έχουν διευθετηθεί, και μια ανομολόγητη νοσταλγία για τη σκοτεινή σαγήνη της βαλκανικής "βαρβαρότητας". Ενότητα στο έργο χαρίζουν και οι σαφείς συνδέσεις με το σήμερα όπως η σνομπ αποχώρηση της γερμανίδας από το εξωτικό γαϊτανάκι των βαλκανίων ή η προσπάθεια του επιχειρηματία να επηρεάσει το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Ο καμβάς του έργου συμπληρώνεται και από κάποια αναπάντητα, αιωρούμενα μυστικά για το Βλάση και το Ζούριτς, όπως και το παρελθόν της σαγηνευτικής  Νίνα Ντάνεβα, που θυμίζει την Παναγία εν δόξη του Τζόττο σύμφωνα με τον Χρυσικό.
Λόγος λιτός, θεατρικός, με τον απαιτούμενο ρεαλισμό όταν πρόκειται για προσωπικά ή εθνικά δράματα, οι πρωταγωνιστές αποτελούν περισσότερο έναν εθνικό-συμβολικό κι όχι τόσο έναν ανθρώπινο χαρακτήρα. Αφηγηματικό ενδιαφέρον προκαλεί επίσης και το μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα, δηλαδή τα αποσπάσματα που παρατίθενται από τα μυθιστορήματα των διαγωνιζομένων. 
Και γαι το τέλος τί; Ακόμη και ο έρωτας δεν ενώνει τους ανθρώπους,ο έρωτας βέβαια σε βοηθά να αντικρύσεις τον εαυτό σου και τα απωθημένα σου. Από εκεί και έπειτα όμως οφείλεις να κατανοήσεις και να πορευτείς μόνο σου στο ιστορικό γίγνεσθαι.

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2011

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ - Ηλέκτρα

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - ΗΛΕΚΤΡΑ

H Ηλέκτρα, μια γυναίκα βουτηγμένη στο πένθος, αφιερωμένη στους νεκρούς, ζει χωρίς να ζει, χωρίς τη χαρά του έρωτα, ταγμένη στην εκδίκηση. Η παρθένα Ηλέκτρα στέκεται στον αντίποδα της γυναίκας Κλυταιμνήστρας. Και οι δύο είναι σκληρές και αδυσώπητες. Και όμως η πρώτη εκπροσωπεί ένα πρότυπο μάλλον θετικό, ενώ η δεύτερη σαφώς αρνητικό, τουλάχιστον για την εποχή που δημιούργησε τις τραγωδίες. Κι αυτό γιατί η Ηλέκτρα εκφράζει με το σαφέστερο τρόπο την ουσία της πατριαρχικής αντίληψης για τη συγγένεια.

 Το έργο ξεκινά έχοντας για σκηνικό ένα φτωχό αγροτόσπιτο έξω από το Άργος, όπου ζει η Ηλέκτρα παντρεμένη με ένα φτωχό γεωργό. Ο γεωργός περιγράφει τα δεινά του οίκου των Ατρειδών. Πληροφορούμαστε για την επιστροφή του Αγαμέμνονα από την Τροία, την εν ψυχρώ εκτέλεσή του από τη γυναίκα του, την Κλυταιμνήστρα και τον Αίγισθο και τη σωτηρία του Ορέστη από το γέρο παιδαγωγό.Ο Αίγισθος παντρεύτηκε την Κλυταιμνήστρα και μένει μαζί της στο παλάτι. Την Ηλέκτρα την έδωσε γυναίκα σ΄ αυτό το γεωργό, από τον οποίο πληροφορούμαστε πως δεν την άγγιξε, αλλά πως είναι ακόμη παρθένα.

     ΓΕ.  ἣν οὔποθ' ἁνὴρ ὅδε-σύνοιδέ μοι Κύπρις-
       ᾔσχυνεν εὐνῇ· παρθένος δ' ἔτ' ἐστὶ δή.
       αἰσχύνομαι γὰρ ὀλβίων ἀνδρῶν τέκνα
       λαβὼν ὑβρίζειν, οὐ κατάξιος γεγώς.
       στένω δὲ τὸν λόγοισι κηδεύοντ' ἐμοὶ
       ἄθλιον Ὀρέστην, εἴ ποτ' εἰς Ἄργος μολὼν 
       γάμους ἀδελφῆς δυστυχεῖς ἐσόψεται.
          ὅστις δέ μ' εἶναί φησι μῶρον, εἰ λαβὼν
       νέαν ἐς οἴκους παρθένον μὴ θιγγάνω,
       γνώμης πονηροῖς κανόσιν ἀναμετρούμενος
       τὸ σῶφρον, ἴστω καὐτὸς αὖ τοιοῦτος ὤν. 
                                                                                  στ. 43-53

Στη συνέχεια εμφανίζεται η Ηλέκτρα με μια υδρία στο κεφάλι για να γεμίσει νερό από το ποτάμι. Έκδηλη είναι η δυσαρέσκειά της απέναντι στον Αίγισθο, έχει όμως για στήριγμα τη φιλία του γεωργού. Όταν αποχωρούν ο γεωργός και η Ηλέκτρα από τη σκηνή, εμφανίζονται ο Ορέστης και ο Πυλάδης. Σκοπός του Ορέστη είναι να φονεύσει τους φονιάδες του πατέρα του, οδηγημένος από τους χρησμούς του Απόλλωνα. Η Ηλέκτρα, μόλις επιστρέφει, ξαφνιάζεται από την αναπάντεχη παρουσία των δύο ξένων και ετοιμάζεται να τραπεί σε φυγή. Στη στιχομυθία που ακολουθεί πραγματοποιείται το α΄ μέρος της αναγνώρισης: ο Ορέστης αναγνωρίζει την Ηλέκτρα. Αυτή όμως δεν τον αναγνωρίζει, καθώς ήταν μικρή όταν χώρισαν βίαια τα δυα αδέλφια. Ο Ορέστης της αυτοσυστήνεται ως φίλος του αδελφού της και η Ηλέκτρα του εξιστορεί τα παθήματά της και την λαχτάρα της για εκδίκηση.

     ΗΛ.  λέγοιμ' ἄν, εἰ χρή-χρὴ δὲ πρὸς φίλον λέγειν-
       τύχας βαρείας τὰς ἐμὰς κἀμοῦ πατρός.
       ἐπεὶ δὲ κινεῖς μῦθον, ἱκετεύω, ξένε,
       ἄγγελλ' Ὀρέστῃ τἀμὰ καὶ κείνου κακά,
       πρῶτον μὲν οἵοις ἐν πέπλοις αὐλίζομαι,
       πίνῳ θ' ὅσῳ βέβριθ', ὑπὸ στέγαισί τε
       οἵαισι ναίω βασιλικῶν ἐκ δωμάτων,
       αὐτὴ μὲν ἐκμοχθοῦσα κερκίσιν πέπλους,
       ἢ γυμνὸν ἕξω σῶμα κἀστερήσομαι,
       αὐτὴ δὲ πηγὰς ποταμίους φορουμένη,
       ἀνέορτος ἱερῶν καὶ χορῶν τητωμένη.
       ἀναίνομαι γυναῖκας οὖσα παρθένος,
       ἀναίνομαι δὲ Κάστορ', ᾧ πρὶν ἐς θεοὺς
       ἐλθεῖν ἔμ' ἐμνήστευον, οὖσαν ἐγγενῆ.
       μήτηρ δ' ἐμὴ Φρυγίοισιν ἐν σκυλεύμασιν
       θρόνῳ κάθηται, πρὸς δ' ἕδραισιν Ἀσίδες 
       δμωαὶ στατίζουσ', ἃς ἔπερσ' ἐμὸς πατήρ,
       Ἰδαῖα φάρη χρυσέαις ἐζευγμέναι
       πόρπαισιν. αἷμα δ' ἔτι πατρὸς κατὰ στέγας
       μέλαν σέσηπεν, ὃς δ' ἐκεῖνον ἔκτανεν,
       ἐς ταὐτὰ βαίνων ἅρματ' ἐκφοιτᾷ πατρί,
       καὶ σκῆπτρ' ἐν οἷς Ἕλλησιν ἐστρατηλάτει
       μιαιφόνοισι χερσὶ γαυροῦται λαβών.
       Ἀγαμέμνονος δὲ τύμβος ἠτιμασμένος
       οὔπω χοάς ποτ' οὐδὲ κλῶνα μυρσίνης
       ἔλαβε, πυρὰ δὲ χέρσος ἀγλαϊσμάτων.
                                                       στ. 304-325

Με την επιστροφή του ο γεωργός εκφράζει στην αρχή τη δυσαρέσκειά του να συνομιλεί η γυναίκα του με ξένους, μετά όμως τα καθησυχαστικά λόγια της Ηλέκτρας, πείθεται και εκδηλώνει μάλιστα και τα φιλόξενα αισθήματά του. Στη συνέχεια πηγαίνει να προσκαλέσει το γέρο παιδαγωγό για ν΄ ακούσει και αυτός τις πληροφορίες για τον Ορέστη, που φέρνει ο απεσταλμένος του. Με την εμφιάνιση του παιδαγωγού ολοκληρώνεται και το δεύτερο μέρος της αναγνώρισης. Ο γέροντας αναγνωρίζει τον Ορέστη από ένα σημάδι στο φρύδι που σκίστηκε καθώς έπεσε κυνηγώντας ένα ελαφάκι. Μετά την αναγνώριση σειρά έχει η σκευωρία, το φονικό σχέδιο για τον Αίγισθο.

 {Ορ.}        εἶἑν· φίλας μὲν ἡδονὰς ἀσπασμάτων
       ἔχω, χρόνῳ δὲ καὖθις αὐτὰ δώσομεν.
       σὺ δ', ὦ γεραιέ-καίριος γὰρ ἤλυθες-
       λέξον, τί δρῶν ἂν φονέα τεισαίμην πατρός;
       [μητέρα τε κοινωνὸν ἀνοσίων γάμων;]
       ἔστιν τί μοι κατ' Ἄργος εὐμενὲς φίλων;
       ἢ πάντ' ἀνεσκευάσμεθ', ὥσπερ αἱ τύχαι;
       τῷ ξυγγένωμαι; νύχιος ἢ καθ' ἡμέραν;
       ποίαν ὁδὸν τραπώμεθ' εἰς ἐχθροὺς ἐμούς; 
                                                                     στ. 595-604

Ο Ορέστης με βοηθό τον Πυλάδη αναλαμβάνει το φόνο του Αίγισθου που θυσιάζει εκεί κοντά. Ο γέροντας θα πάει να πει στην Κλυταιμνήστρα ότι η Ηλέκτρα τάχα έχει γεννήσει και πως πρέπει να έρθει για να την εξαγνίσει. Μετά την παρεμβολή του χορικού όπου ασκείται κριτική στους μύθους των ανθρώπων, ότι δηλαδή υπάρχουν για να υποδαυλίζουν τη λατρεία των ανθρώπων στους θεούς, καταφθάνει ο αγγελιοφόρος.Στην αγγελική ρήση εξιστορείται ο τρόπος με τον οποίο ο Ορέστης σκότωσε τον Αίγισθο. Οι άνδρες επιστρέφουν με το πτώμα. Στη συνέχεια προσέρχεται η Κλυταιμνήστρα πάνω σε πολυτελή άμαξα περιστοιχισμένη από σκλάβες της Τροίας.

ΚΛ. ἔκβητ' ἀπήνης, Τρῳάδες, χειρὸς δ' ἐμῆς
       λάβεσθ', ἵν' ἔξω τοῦδ' ὄχου στήσω πόδα.
       σκύλοισι μὲν γὰρ θεῶν κεκόσμηνται δόμοι
       Φρυγίοις, ἐγὼ δὲ τάσδε, Τρῳάδος χθονὸς
       ἐξαίρετ', ἀντὶ παιδὸς ἣν ἀπώλεσα
       σμικρὸν γέρας, καλὸν δὲ κέκτημαι δόμοις.
  Ηλ.  οὔκουν ἐγώ-δούλη γὰρ ἐκβεβλημένη
       δόμων πατρῴων δυστυχεῖς οἰκῶ δόμους-
       μῆτερ, λάβωμαι μακαρίας τῆς σῆς χερός;
  Κλ. δοῦλαι πάρεισιν αἵδε, μὴ σύ μοι πόνει.
  Ηλ. τί δ'; αἰχμάλωτόν τοί μ' ἀπῴκισας δόμων,
       ᾑρημένων δὲ δωμάτων ᾑρήμεθα,
       ὡς αἵδε, πατρὸς ὀρφαναὶ λελειμμέναι.
  Κλ.  τοιαῦτα μέντοι σὸς πατὴρ βουλεύματα 
       ἐς οὓς ἐχρῆν ἥκιστ' ἐβούλευσεν φίλων.
       λέξω δὲ . . . καίτοι δόξ' ὅταν λάβῃ κακὴ
       γυναῖκα, γλώσσῃ πικρότης ἔνεστί τις.
       ὡς μὲν παρ' ἡμῖν, οὐ καλῶς· τὸ πρᾶγμα δὲ
       μαθόντας, ἢν μὲν ἀξίως μισεῖν ἔχῃς,
       στυγεῖν δίκαιον· εἰ δὲ μή, τί δεῖ στυγεῖν;
                                                                                στ. 998-1017



Ο Ορέστης και οι υπόλοιποι κρύβονται στο σπίτι. Ακολουθεί αγώνας λόγων ανάμεσα στη μητέρα και την κόρη. Η Κλυταιμνήστρα επιχειρηματολογεί πωες συγκεκριμένοι λόγοι την οδήγησαν να δολοφονήσει τον Αγαμέμνονα. Πρώτα η άσκοπη θυσία της Ιφιγένειας για χάρη της απιστίας της Ελένης. Και δεύτερο η επιστροφή του Αγαμέμνονα με την Κασσάνδρα στη συζυγική του κλίνη. Η Ηλέκτρα δεν πείθεται. Της καταλογίζει απερισκεψία και μια αδικαιολόγητη ωραιοπάθεια κατά την απουσία του άντρα της της που δεν αρμόζουν σε φρόνιμη γυναίκα. Επίσης της καταλογίζει και αδιαφορία, καθώς δεν εμπιστεύτηκε το παλάτι στα παιδιά της, παρά το χάρισε ως προίκα στον Αίγισθο.Στη συνέχεια η Κλυταιμνήστρα μπαίνει μέσα στο σπίτι όπου και συντελείται το φονικό. Συγκλονισμένα και μετανιωμένα βγαίνουν τα δύο αδέλφια και θρηνούν για τις συμφορές. Λύση στο δράμα δίνουν οι από μηχανής θεοί Διόσκουροι. Αναφέρουν πως ο σοφός Απόλλωνας έδωσε άσοφες μαντείες. Στη συνέχεια ορίζουν να παντρευτεί η Ηλέκτρα, η παρθένα Ηλέκτρα, τον Πυλάδη. Ο Ορέστης θα μεταβεί στην Αθήνα και, αφού αγκαλιάσει το ξόανο της Αθηνάς της Παλλάδας στον Παρθενώνα για να τρομάξουν οι Ερινύες  και ν ΄ απαλλαγεί απ΄ αυτές στη συνέχεια θα δικαστεί στον Άρειο Πάγο και θ΄ αθωωθεί. Οι Διόσκουροι αποχωρούν για να σώσουν από το κύμα κάποια καράβια στη Σικελία. Το έργο κλείνει με το σπαρακτικό αποχωρισμό του Ορέστη και της Ηλέκτρας. 




Τρίτη 8 Μαρτίου 2011

ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ - Κάτουλλος

Ένας έρωτας - Ένας ποιητής 


H ερωτική ιστορία Κάτουλλου-Λεσβίας είναι μια από τις πιο φημισμένες αγάπης και πάθους στην παγκόσμια λογοτεχνία.Ο άτυχος έρωτας του ποιητή για μια γυναίκα πανέμορφη και έμπειρη, αλλά και κακής ποιότητας συγχρόνως, ενέπνευσε στον ποιητή αριστουργήματα ερωτικού πάθους, αγάπης και σεβασμού.

ποίημα 87
Καμιά δεν αγαπήθηκε στον κόσμο άλλη γυναίκα,
όσο η Λεσβία μου αγαπήθηκε από μένα.
ποτέ δεσμός δε βρέθηκε που νά  ΄χει τόση πίστη,
όση έδειξα εγώ στον έρωτα για σένα.



Ο Κάτουλλος γεννήθηκε στη Βερόνα το 84 π.Χ. από γονείς αρκετά εύπορους και της υψηλής κοινωνίας, αφού ξέρουμε ότι φιλοξένησαν επανειλημμένα τον Καίσαρα στο σπίτι τους στη Βερόνα. Στα 20 -22 του χρόνια ήρθε στη Ρώμη για σπουδές και σταδιοδρομία και τον βλέπουμε ξαφνικά μέσα στους κύκλους των μεγάλων της Ρώμης. Κάποιος από τους εξέχοντες φίλους του τον εισήγαγε στον κύκλο της Λεσβίας ή πιθανόν να την είχε γνωρίσει στη Βερόνα μαζί με τον άντρα της που βρισκόταν εκεί το 62 π.Χ. Η πρώτη του αντίδραση ήταν να γράψει, όπως πιστεύεται, το ακόλουθο ποίημα.

π. 51
Στα μάτια μου θεός θαμάζει εκείνος,
κι αν είναι όσιο, κι από θεός πιο πάνω,
εκείνος που αντίκρυ σου στέκει και ολοένα
σε βλέπει και σε ακούει
καθώς γλυκογελάς. Αλίμονο σε μένα,
τα λογικά μου φύγανε, γιατί, Λεσβία,
μόλις σε ιδώ δε μου απομένει
λαλιά στο στόμα,
παγώνει η γλώσσα μου και σ΄ όλα μου τα μέλη
λεπτή μαίνεται φλόγα, τα αυτιά μου
τιντινίζουν, νυχτιά σκεπάζει
δίδυμη τα μάτια.
Η αδράνεια, Κάτουλλε, οχληρή σου είναι.
Από αδράνεια αναπηδάς και γαυριάς υπέρβολα.
Η αδράνεια βασιλιάδες πριν κι ευτυχισμένες
έσβησε πολιτείες.


Πρέπει να σημειωθεί πως το όνομα Λεσβία είναι βέβαια ψευδώνυμο, όπως μας πληροφορεί ο Οβίδιος, ενώ το πραγματικό της όνομα είναι Clodia, όπως μας πληροφορεί ο Απουλήιος. Για την ταυτότητα της γυναίκας αυτής διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις. Οι περισσότερες όμως κλίνουν προς την ταύτισή της με τη σύζυγο του Μετέλλου.Αν πράγματι ισχύει αυτό, τότε οι σχέσεις τους θα πρέπει να άρχισαν νωρίς και όσο ζούσε ακόμη ο άντρας της.

π.83
Η Λεσβία στον άντρα της μπροστά ένα σωρό μου σέρνει
κι ο μπούρδας χαίρεται με όλη την καρδιά του.
Μούλε, κοιμάσαι; Αθώα θά  ΄ταν, μόνο αν δε μιλούσε. 
Τώρα που αυτή γρυλλίζει και με βρίζει
όχι μόνο με σκέφτεται, αλλά, το πιο ερεθιστικό,
είναι και θυμωμένη. Αυτό θα πει πως καίγεται και βράζει! 

Οι σχέσεις όμως της Λεσβίας με τον ποιητή δεν ήταν ασφαλώς πάντα ρόδινες. Οι απιστίες της είναι πολλές. Ο έρωτάς της για τον Καίλιο Ρούφο έχει φουντώσει. Ανάμεσά τους θα μπουν κι άλλα πρόσωπα όπως ο Κόιντος και ο αισχρός και αιμομίχτης Γέλλιος.
π.91
Έλπιζα, Γέλλιε, πως δε θα μου φερόσουν σκάρτα
σ΄ αυτόν το θλιβερό κι άτυχο έρωτά μου.
Κι όχι επειδή σε γνώριζα ή σε θεωρούσα άντρα
που από ντροπές μπορεί να κάνει κράτη,
αλλά γιατί έβλεπα πως μήτε μάνα σου ήταν
μήτε και αδερφή αυτή που μ΄ έτρωγε ο έρωτάς της.
Όμως για σένα πάλι, και φιλαράκια νά ΄μασταν,
δε θά ΄ταν λόγος αρκετός, νομίζω.
Τούτο για σένα είν΄ αρκετό: χαρά σου υπέρτατη τα αίσχη
που έχουν μάλιστα και γεύση ατιμίας.

Άρρωστος, μαραζωμένος και απογοητευμένος από τους πάντες και τα πάντα θα ριχτεί στο κυνήγι των όμορφων αγοριών, θα συγχρωτιστεί με πόρνες, για να καταλήξει στα τριάντα χρόνια στο θάνατο.Ο Κάτουλλος είναι πια νεκρός. Τί απέγινε η Λεσβία; Τίποτε δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα πέρα από το γεγονός ότι η έξοδός της από τη σκηνή είναι τόσο αινιγματική όσο και του Κάτουλλου, και ακόμη ότι το όνομά της έμεινε αθάνατο στις μεγάλες ιστορίες αγάπης εξαιτίας και μόνο του Κάτουλλου που την ερωτεύτητκε μέχρι τρέλας και την έκανε πιο γνωστή και από την ωραία Ελένη.

Κυριακή 6 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Β.Γερμανός




 H αποενοχοποίηση της μουσικής


Tο Βαγγέλη Γερμανό τον γνώρισα για πρώτη φορά περίπου το 1981 μέσα από τον πρώτο του δίσκο τα Μπαράκια. Tότε εμφανίζεται και όρος τραγουδοποιός: αυτός που και συνθέτει και γράφει τους στίχους και ερμηνεύει τα τραγούδια του. Ο δίσκος περιλαμβάνει μελωδικές μπαλάντες. Ήχος αισθαντικός, εξομολογητικός, στίχοι που σε καλούσαν να τους ψιθυρίζεις. Η παραγωγή ήταν του Δ. Σαββόπουλου και στο δίσκο συμμετείχαν επίσης η Ελ. Αρβανιτάκη, ο Γιάννης Εμμανουηλίδης και η κόρη του Γερμανού, η Αλίκη.

Από τότε ακολούθησαν οι δίσκοι: Ερωτικό κούρδισμα (1982), Βραχυκύκλωμα (1984), Χάδια και Χαστούκια(1985), Ζωντανή περιπέτεια (1986), Ερωτόλογα (1989), Γιούπι Για (1991), Ο τροβαδούρος (1992), Ασκήσεις (1994), Τα πειραγμένα (1997), Ελεύθερος χρόνος (2000),  Το μαγικό νησί (2005), Ο καμικάζι (2008).

Το Βαγγέλη Γερμανό τον γνώρισα προσωπικά το 1988 σε μια συναυλία του στο Ψυχικό. Από τότε τον επισκεπτόμουνα περιστασιακά στο σπίτι του στο κέντρο της Αθήνας πίσω από τη Νομική, σ΄ ένα αδιέξοδο στενό το οποίο μάλιστα το έκανε και τραγούδι στο δίσκο του ο Τροβαδούρος.Του διάβαζα στίχους μου και συζητούσαμε για τη μουσική, για τη ζωή, για τον έρωτα, για τις γυναίκες. Μου έδωσε το ερέθισμα να πιάσω με αξιώσεις την κιθάρα μου και να τραγουδάω στο βαθμό που αυτό με ικανοποιούσε.Αυτή εξάλλου πιστεύω πως είναι και η μεγάλη του προσφορά στη μουσική. Η αποενοχοποίηση της μουσικής.Δε χρειάζεται δηλαδή να έχεις ιδιαίτερο ταλέντο, αλλά  μεράκι για να τραγουδήσεις. 

 Ο Βαγγέλης Γερμανός έπαιξε στις ταινίες : "Βαριετέ" του Νίκου Παναγιωτόπουλου και "Ο αδελφός μου κι' εγώ" του Αντώνη Κόκκινου, εμφανίστηκε στις τηλεοπτικές σειρές: "Νυχτερινοί Ακροβάτες", "Γλυκόξινο Κρασί" και "Ο Τελευταίος Παράδεισος" και επίσης έπαιξε στις  τηλεταινίες: "Οδός Πανεπιστημίου δεν υπάρχει", "Κρητική ιστορία" και "Χάρτινο Καράβι". Ασχολήθηκε επίσης και με τη ζωγραφική.
Ο Βαγγέλης Γερμανός είναι ένας αλήτης με την αρχική του σημασία, ένας περιπλανώμενος δηλαδή, γιατί όπως λέει και σ΄ ένα τραγούδι του πέτρα που κυλά δε χορταριάζει...
 


Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ-ο λόγος του βασιλιά

                    
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ:Τομ Χούπερ    



Με τέσσερα βραβεία Όσκαρ ανάμεσα στα οποία και αυτό της καλύτερης ταινίας, ο λόγος του βασιλιά, ισορροπεί ανάμεσα στην κορώνα του βασιλιά και στην εθνικιστική βρετανική κορώνα. Ο βασιλιάς ταυτίζεται με το έθνος του. Η προσωπική του νίκη συνιστά και εθνική νίκη, άσχετα αν βρισκόμαστε στις παραμονές του β΄ παγκοσμίου πολέμου. Ίσως όμως εδώ κρύβεται και η μαγεία του κινηματογράφου και της τέχνης γενικότερα. 'Οτι αυτονομείται, μεγεθύνεται ένα δευτερεύον, προσωπικό γεγονός κι αποκτά καλλιτεχνική, μυθοπλαστική αξία. Μια κάπως καβαφική προσέγιση.
Η ιστορία αφορά το Γεώργιο ΣΤ΄, ενός τραυλού πρίγκηπα της Υόρκης, δευτερότοκου γιου του βασιλιά Γεωργίου Ε΄. Αναγορεύτηκε βασιλιάς το 1936 ύστερα από την παραίτηση του αδελφού του, Εδουάρδου Η΄. Παντρεμένος με τη λαίδη Ελισάβετ απέκτησε δύο παιδιά: την πριγκίπισσα Ελισάβετ (αργότερα βασίλισσα Ελισάβετ Β΄) και την πριγκίπισσα Μαργαρίτα .Απογοητευμένος από την ορθοφωνική θεραπεία που ακολούθησε, καταλήγει,, έπειτα μάλιστα από προτροπή της γυναίκας του, σ΄ ένα αυστραλό εμπειρικό. Τελικά ο δούκας με την επίμονη εξάσκηση, αλλά και την ψυχολογική στήριξη κατόρθωσε ν΄ αντιμετωπίσει το πρόβλημά του, αλλά και να εκδηλώσει και τις πολιτικές του φιλοδοξίες.
Μια μάλλον θεατράλε προσέγγιση, στηριγμένη στη ζωντανή διαγραφή των πρωταγωνιστικών χαρακτήρων, στις ψυχολογικές μεταπτώσεις του πρωταγωνιστή, στην αφοσίωση της γυναίκας του δούκα, αλλά και του ιδεολόγου-θεραπευτή.Το βασιλικό περιβάλλον διαγράφεται αληθοφανώς: ο βασιλιάς- πατέρας προβληματίζεται για τη διαδοχή του, ο πρωτότοκος-επιπόλαιος αιχμαλωτίζεται από τον έρωτα μιας μη γαλαζοαίματης, η μητέρα-εγγυητής της ισορροπίας, αναφορά σ΄ έναν επιληπτικό αδελφό πρόωρα χαμένο. Και η εκκλησία παρούσα, έτοιμη να παρέμβει και να έχει λόγο στις εξελίξεις.
Ένα μάλλον άνευρο σενάριο με δυνατές ερμηνείες, μια καλοσκηνοθετημένη παράσταση χωρίς εξωτερικές λήψεις, αλλά με ενδιαφέρουσες προοπτικές που επικεντρώνονται στις προσπάθειες του πρωταγωνιστή να ξεπεράσει το πρόβλημά του.Χωρίς ιδιαίτερη αγωνία η πλοκή του έργου καταλήγει στο ότι μπορείς να ξεπεράσεις το πρόβλημα, γιατί πρέπει να το ξεπεράσεις, το οφείλεις στο λαό σου, και θα το ξεπεράσεις, αρκεί να στηριχθείς στον εαυτό σου. Μια αισιόδοξη αντιμετώπιση της ζωής που αμφιβάλλω κατά πόσο εκφράζει το σύγχρονο νεοέλληνα.