ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Καμπανέλης

Εφυγε από τη ζωή ο θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης σε ηλικία 89 ετών. Αφησε πίσω του ένα πολυδιάστατο και ιδιαίτερα σημαντικό θεατρικό έργο για το οποίο -θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς- ότι θεμελίωσε το σύγχρονο ελληνικό θέατρο, δικαιώνοντας τον τίτλο του «πατριάρχη του ελληνικού θεάτρου» που του είχαν απονείμει.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης γεννήθηκε το 1922 στη Νάξο και άρχισε να γράφει θεατρικά έργα επειδή δεν τον δέχθηκαν στις εισαγωγικές εξετάσεις της δραματικής σχολής του «Θεάτρου Τέχνης». Το 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν, όπου κρατήθηκε μέχρι τις 5 Μαΐου 1945, οπότε και απελευθερώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις. Μετά την επιστροφή του συνήθιζε να παρακολουθεί παραστάσεις στο Θέατρο Τέχνης του Κουν. «Εκεί ανακάλυψα τον εαυτό μου και τον προορισμό μου», είχε πει χαρακτηριστικά. 

Το πρώτο του έργο ανέβηκε το 1950 με τίτλο «Ο χορός πάνω στα στάχυα» για να ακολουθήσουν τα θεατρικά: «Η ηλικία της νύχτας», «Ο γορίλας και η Ορτανσία», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Βίβα Ασπασία», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι», «Η αποικία των τιμωρημένων». Οσο για το αντιδικτατορικό του έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο», γνώρισε τεράστια επιτυχία το 1973, στη διάρκεια της χούντας, με την Τζένη Καρέζη και τον Κώστα Καζάκο. Και ακόμη, έγραψε -μεταξύ άλλων- «Το κουκί και το ρεβίθι», «Ο εχθρός λαός», «Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα», «Ο μπαμπάς ο πόλεμος», «Ο αόρατος θίασος», «Γράμμα στον Ορέστη», «Ο δείπνος», «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια», «Η τελευταία πράξη», «Η αυλή των θαυμάτων». Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης έγραψε, όμως, και πολλά σενάρια για τον κινηματογράφο, με διασημότερο όλων, τη «Στέλλα» -έργο που το δημιούργησε για τη Μελίνα Μερκούρη. Δικά του είναι επίσης, «Το ποτάμι» του Νίκου Κούνδουρου, «Η αρπαγή της Περσεφόνης» του Γρηγόρη Γρηγορίου και «Κορίτσια στον ήλιο» του Βασίλη Γεωργιάδη. 

O Kαμπανέλης είναι ο συγγραφέας που άνοιξε νέους δρόμους στο ρεαλιστικό θέατρο. Ηγήθηκε μιας ομάδας νέων συγγραφέων, οι οποίοι ωρίμασαν μέσα από το έργο του και δημιούργησαν μετά το 1965 το νέο ελληνικό δράμα με θαυμάσια δημιουργήματα. Ο Καμπανέλης αρχίζει τα έργα του από μια θέση αναγνωρίσιμη, αλλά στο τέλος τα απογειώνει, ώστε να λειτουργούν μέσα στο ποιητικό ρευστό. Κυρίαρχος τύπος των έργων του είναι ένας Έλληνας διαχρονικά επεξεργασμένος ρομαντικός, ρεαλιστής, φιλότιμος, ονειροπόλος, μικροαπατεώνας, μίζερος και γενναιόδωρος, προδομένος και θύτης, συναισθηματικός και χυδαίος.Το θέατρο του Καμπανέλη ανατέμνει την κοινωνική ζωή των Ελλήνων με εργαλείο τη διαλεκτική και την κατανόηση.  

Στίχους
Η προσωπικότητά του ήταν πολυσχιδής αφού έγραψε στίχους για τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι, του Σταύρου Ξαρχάκου, του Γιάννη Σπανού και του Νίκου Μαμαγκάκη, αρθρογραφούσε σε εφημερίδες και περιοδικά, ενώ κατά καιρούς διασκεύαζε θεατρικά έργα για το ραδιόφωνο. Τέλος, έγραψε και το θρυλικό «Μαουτχάουζεν», τις αναμνήσεις του από τον εγκλεισμό του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Ναζί. Εργα του έχουν μεταφραστεί σε πολυάριθμες γλώσσες και έχουν ανεβεί σε σκηνές σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Μάλιστα, το θεατρικό του «Η Αυλή των θαυμάτων» (1957) είναι εκείνο του που πολυμεταφράστηκε και που ανέβηκε το 1961 στο Workshop Theatre του Λονδίνου. Για ένα διάστημα διετέλεσε καθηγητής της Δραματικής Σχολής Κάρολος Κουν, ενώ υπήρξε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων.

Από το παράθυρό σου 
Στίχοι: Ιάκωβος Καμπανέλλης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Πρώτη εκτέλεση: Τζένη Καρέζη & Νίκος Κούρκουλος ( Ντουέτο )


Είμαι ένα παιδί της νύχτας
ένας ίσκιος μοναχός
ένα δάκρυ από φεγγάρι
της αυγής ένας καημός

Σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω
να σε βρω, γιατί το ξέρω
σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω
το φαρμάκι θα σου φέρω

Από το παράθυρο σου
πέρασε το καλοκαίρι
πέρασε κι η συννεφιά
πέρασε όλη μας η αγάπη
πέρασε όλη μας η πίκρα
πέρασε και η χαρά

Είμαι μια βροχή στον ήλιο
μια φωτιά μες στη βροχή
μια φωνή μες στον αγέρα
μια σιωπή μες στη σιωπή

Σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω
να σε βρω, γιατί το ξέρω
σ'αγαπώ μα δε θα 'ρθω
το φαρμάκι θα σου φέρω