Παρασκευή 23 Δεκεμβρίου 2011

O ι αόρατες πόλεις



O τίτλος του έργου παραπέμπει σε κάτι ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό. Αόρατες από τη μια πλευρά, άυλες, ανύπαρκτες, φανταστικές, αλλά πόλεις από την άλλη, ο τελειότερος κοινωνικός σχηματισμός, σύμφωνα και με τον Αριστοτέλη. Ένα σύνολο, λοιπόν, ταξιδιωτικών αναφορών που κάνει ο ταξιδευτής Μάρκο Πόλο στον Κουμπλάι Χαν, αυτοκράτορα των Ταρτάρων. Ένα σύνολο από εξωτικές, φανταστικές περιγραφές με κεντρικό άξονα την πόλη όχι μόνο ως αχρονική ιδέα, αλλά και μια συζήτηση για τη σύγχρονη πόλη. Η κρίση της σύγχρονης πόλης και της αστικής ηθικής. Γιατί πόλη δεν είναι μόνο το άψυχο, κατασκευασμένο περιβάλλον, αλλά και οι επιθυμίες, οι αναμνήσεις, η γλώσσα. Το βιβλίο ανοίγει και κλείνει με εικόνες ευτυχισμένων πόλεων που συνεχώς αλλάζουν σχήμα και χάνονται, κρυμμένες μέσα σε δυχτυχισμένες πόλεις. Ένα έργο πολυεδρικό που διαβάζεται από πολλές οπτικές προσεγγίσεις για κάποιον που θέλει να περπατήσεις στα ουτοπικά μονοπάτια του Καλβίνο....

  
Οι λεπτές πόλεις 
 Αν θέλετε να με πιστέψετε, καλώς. Τώρα θα σας πω πώς είναι φτιαγμένη η Οκταβία, η πόλη-αράχνη. Υπάρχει ένα βάραθρο ανάμεσα σε δύο απόκρημνα βουνά: η πόλη βρίσκεται στο κενό, δεμένη στις δύο άκρες με σχοινιά και αλυσίδες και πεζογέφυ­ρες. Περπατάς σε ξύλινους δοκούς, προσεκτικά μην πατήσεις στα διάκενα, ή γραπώνεσαι από την πλέξη του κανναβόσκοι-νου. Από κάτω, δεν υπάρχει τίποτα για εκατοντάδες και εκα­τοντάδες μέτρα: μερικά σύννεφα μόνο που τρέχουν πιο χαμη­λά διακρίνεται ο πάτος του βαράθρου.
Η βάση της πόλης είναι ένα δίχτυ που χρησιμεύει ως πέρα­σμα και ως στήριγμα. Όλα τα υπόλοιπα, αντί να υψώνονται προς τα πάνω, κρέμονται από κάτω: σχοινένιες σκάλες, αιώρες, σπίτια φτιαγμένα σαν σακιά, κρεμαστάρια, μπαλκόνια σαν μι­κρά καράβια, ασκοί νερού, καυστήρες υγραερίου, σούβλες, κα­λάθια κρεμασμένα σε σπάγγους, αναβατήρες, ντους, εφαλτή­ρια και κρίκοι για παιχνίδια, τελεφερίκ, λαμπτήρες, γλάστρες με αναρριχώμενα φυτά.
Κρεμασμένη πάνω από την άβυσσο, η ζωή των κατοίκων της Οκταβίας είναι λιγότερο αβέβαιη από ό,τι στις άλλες πόλεις. Ξέρουν ότι το δίχτυ δεν θα αντέξει περισσότερο από όσο είναι να αντέξει.

Κυριακή 18 Δεκεμβρίου 2011

Τα σακιά - Ιωάννα Καρυστιάνη

Ένα έργο σκληρό στηριγμένο στη συναισθηματικά παρεξηγημένη σχέση μητέρας - γιου, ένα έργο ρεαλιστικό χωρίς καμιά διάθεση εξιδανίκευσης και λύτρωσης του ήρωα ή του αναγνώστη, αλλά μια καταπρόσωπο θεώρηση της σκληρής και αμετακίνητης πραγματικότητας.
 
Τίτλος: Τα σακιά - παραπέμπει στο βάρος, το άχθος, κι εμείς αχθοφόροι, σακιά υλικά, ψυχικά, σωματικά.  Βέβαια η σχέση ανάμεσα στον τίτλο και το βιβλίο ιδιαίτερα φανερή, ιδιαίτερα χτυπητή,  νομίζω πως δεν χρειάζεται να σου υποδεικνύει ο συγγραφέας γιατί ονόμασε έτσι το έργο του, καλό θα είναι να κινητοποιείται ο αναγνώστης από μόνος του, να βαφτίζει και ο ίδιος το έργο που διάβασε.

Τρία μοτίβα σχετικά με το περιεχόμενο: 
Σχέση μητέρας - γιου: (Βιβή Χολέβα - Λίνος Χολέβας) μια σχέση φορτισμένη, ιδιαίτερη, δοτική. Να τονίσουμε βέβαια πως η σχέση αυτή στο βιβλίο είναι ιδωμένη από την πλευρά της μάνας. Μια μάνα στην οποία η συγγραφέας δεν έδειξε καμιά συμπαθητική πτυχή της. Μια μάνα που φοβάται το γιο της. Ετοιμάζεται να πάει εκδρομή με τον ισοβίτη γιο της και κρύβει στην τσάντα της ένα μαχαίρι για κάθε ενδεχόμενο. Μια μάνα που θέλει να επικοινωνήσει κι όμως δεν χύνει ούτε ένα δάκρυ μεταμέλειας, που δε θέτει στο γιο της την απλή ερώτηση "γιατί;"
Ο γιος - βιαστής: ποιες αιτίες οδήγησαν το γιο σε μια τέτοια ψυχοπαθολογική συμπεριφορά; Ποιος ο ένοχος, ο συνένοχος; Η μάνα; Η απουσία πατέρα; Η κακή ανατροφή; Η περίεργη σχέση με το άλλο φύλο; Η σερραία νονά; Το μαγαζί με τα είδη μπαλέτου; Η μοναξιά; Τι; Λίγο απ΄ όλα. Αυτό το λίγο απ΄ όλα γίνεται τελικά πιστευτό; 

Η εκδρομή - επιστροφή στις κλασσικές αξίες και ιδανικά ως τρόπος αντιμετώπισης της διαταραγμένης συμπεριφοράς. Είναι δυνατόν μια εκδρομή και μάλιστα σε έναν αρχαιολογικό χώρο να σημάνει μια νέα επικοινωνία ανάμεσα στη μάνα και το γιο; Μήπως τελικά μας δείχνει πως η μάνα ζει μέσα στο δικό της περίκλειστο κόσμο, αρνούμενη να αντιληφθεί τις πραγματικές ανάγκες του γιου της;

Οι χαρακτήρες δεν ασκούν την αυτοκριτική τους. Σαφώς δεν περιμέναμε την λύτρωση ενός τραγικού ήρωα μιας αρχαίας τραγωδίας, αλλά τελικά ο ήρωας, και ο Λίνος και η μάνα του, μετά από όλες αυτές τις αποτρόπαιες πράξεις που καταλήγουν;  Καταλήγουν πουθενά; Ή μήπως δεν άγγιξαν τον ισοπεδωτική τους χαρακτήρα τα γεγονότα γύρω τους;


Αυτό που απομένει από το διάβασμα του βιβλίου είναι μια ανακουφιστική αίσθηση δροσιάς από το νερό, τη θάλασσα. Ο χαρακτήρας δεν αλλάζει, οι αποτρόπαιες πράξεις δεν αλλάζουν, τουλάχιστον μπορεί ο ένοχος και ο συνένοχος να ξεπλυθούν με μια βουτιά στη θάλασσα.
Δομική προσέγγιση στον άξονα του χρόνου: 
Τό έργο ακολουθεί μια κυκλική πορεία.  
Το τώρα της αφήγησης: άνοιξη 2007, μητέρα και γιος σε μια εκδρομή στους Δελφούς. 
Το παρελθόν της μητέρας: δεκαετία 1970. (Η ζωή στο Αλωνάκι, εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, παρέες της σχολής, γάμος, γέννηση του Λίνου). 
Το παρελθόν - παρόν του Λίνου: δεκαετία το 1990 (ο Λίνος έφηβος, το καλοκαίρι του 1997 συλλαμβάνεται, κατόπιν υποδείξεως της μητέρας, για τρεις βιασμούς και ένα φόνο, ισόβεια καταδίκη. 
Το τώρα της αφήγησης: η εκδρομή τελειώνει, επιστροφή στην Αθήνα, ο Λίνος πίσω στη φυλακή, η μάνα παρηγορείται με την ανάμνηση της στιγμιαίας επικοινωνίας τους στο νερό.


Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2011

Λέσχη Ανάγνωσης


ΛΕΣΧΗ  ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ

 

                                                                                                                                                                                                                             
ΔΕΥΤΕΡΑ  19                       
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

18:30

στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών
1ος όροφος


 
Βιβλίο για συζήτηση: "Τα σακιά"   Ιωάννα Καρυστιάνη




Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 2011

Βραβείο Αναγνωστών 2011

Ο νικητής του βραβείου αναγνωστών 2011, που εδώ και επτά χρόνια έχει θεσπίσει το Εθνικό Κέντρο Βιβλιου, είναι ο Ισίδωρος Ζουργός για το βιβλίο του "Ανεμώλια". (πήρε 2569 ψήφους). 


 Δεύτερο ήρθε το βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη  με τίτλο "Τα σακιά" (το βιβλίο που θα συζητήσουμε στην προσεχή συνάντηση στη λέσχη ανάγνωσης στην κεντρική βιβλιοθήκη Σερρών). Και τρίτο το βιβλίο της Χίλντας Παπαδημητρίου με τίτλο "Για μια χούφτα βινύλια". Η προσωπική μου πάντως ψήφος πήγε για το βιβλίο του Θεόδωρου Γρηγοριάδη "Ο παλαιστής και ο Δερβίσης".

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

Τα γυμνά του Ρενουάρ

Η αποστολή της γυναίκας είναι να ομορφαίνει τη ζωή. Αναμφισβήτητη πρωταγωνίστρια του έργου του Ρενουάρ είναι η γυναίκα. Ο Ρενουάρ αγαπάει τις ανεπιτήδευτες γυναίκες, εξυμνεί τις χάρες της απλής γυναίκας, της γυναίκας του λαού που ασχολείται με το σπίτι και τα παιδιά της. Μια στρογγυλή κοιλιά, ένα φουσκωμένο από το θηλασμό στήθος τον απασχολούν όσο κι ένα νεανικό σώμα.Οι γυναίκες του Ρενουάρ που προσφέρονται στο βλέμμα μας δεν είναι ιδωμένες ταπεινωτικά. Εκφράζουν τη χαρά, την αθωώτητα, την απόλαυση. Τα γυμνά του, εκτός από την απολαυστικά θέα που μας προσφέρουν, μας παρασύρουν σε έναν κόσμο εκμυστηρεύσεων και συγκινήσεων, ενορχηστρωμένο από μια συμφωνία εξαιρετικών χρωμάτων.

Οι Λουόμενες

Γυμνή γυναίκα ή Ο Κορμός της Άννας


Σπουδή. Γυναικείος κορμός, παιχνίδισμα του ήλιου


Γυμνή γυναίκα καθισμένη σε τοπίο

Λουόμενη


Λουόμενη κοιμώμενη

"Δεν θα μπορούσα να εργαστώ χωρίς μοντέλο, πρέπει όμως να μπορείς να ξεχνάς το μοντέλο, αλλιώς το έργο σου θα αναδίδει μυρωδιά μασχάλης"

Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2011

Τα Ελληνικά - Δ. Λιαντίνης

Να υπάρχεις Ελληνικός δηλώνει τέσσερες 
τρόπους συμπεριφοράς.
Ότι δέχεσαι την αλήθεια που έρχεται μέσα
από τη φύση. όχι την αλήθεια που φτιάχνει
το μυαλό των ανθρώπων. Ότι ζεις σύμφωνα
με την ηθική της γνώσης. Όχι με την ηθική 
της δεισιδαιμονίας και των προλήψεων. Ότι
αποθεώνεις την εμορφιά. Γιατί η εμορφιά εί-
ναι δυνατή σαν το νου σου και φθαρτή σαν 
τη σάρκα σου.
Και κυρίως αυτό: ότι αγαπάς τον άνθρωπο.
Πως αλλιώς! Ο άνθρωπος είναι το πιο τραγι-
κό πλάσμα μέσα στο σύμπαν.



Το Δ. Λιαντίνη τον είχα καθηγητή στο πανεπιστήμιο, στα παιδαγωγικά. Καθηγητής γοητευτικός, πιανόσουνα από τις λέξεις που ξεστόμιζε. Ο παιδαγωγικός έρως, μας έλεγε, δεν εξηγείται, θα τον κατανοήσετε και θα τον νιώσετε όταν θα γίνετε κι εσείς καθηγητές. Άνθρωπος κλειστός, μυστηριώδης. Τον συναντούσα καμιά φορά έξω στου Ζωγράφου μ΄ένα χαμόγελο αμυδρό να διαγράφεται, ανεξιχνίαστο. Η συνέχειά του μυστηριώδης κι αυτή.Το τέλος του. Αποθέωση στον Ταϋγετο; Η διδασκαλία του πάντως βρήκε την πιο άγρια έκφρασή της στο θάνατό του.

Ο θάνατος είναι η μοναδική σταθερά

Η ώρα του θανάτου που κάποτε θα΄ρθει για τον καθένα μας, ο θάνατος είναι η μοναδική σταθερά της ανθρώπινης φύσης, είναι μια ώρα απερίγραπτης τραγικότητας.  Γιατί εκείνη τη φοβερή στιγμή ο άνθρωπος εξοφλεί την επιταγή της ζωής.

Τα Ελληνικά είναι ένα έργο διδακτικού προβληματισμού. Ο καθηγητής κοιτώντας κατάματα το διδακτικό του έργο, σα να είναι το παιδί του. Πρέπει και να το αγαπάς, αλλά και να το γνωρίζεις καλά για να μπορέσεις να το περάσεις στους νεώτερους. Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο αφορά τα Νέα Εληηνικά και το δεύτερο τα Αρχαία Ελληνικά. Στη σχολική τάξη αυτό το παράδοξο σημαίνει πως το βάρος πέφτει στα Αρχαία, και στα Νέα το απόβαρο. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι ένας αγωγός της γνώσης, αλλά ένας ιερουργός, ένας μύστης. Γλώσσα, λογοτεχνία, ανάλυση του ποιήματος, αισθητική αγωγή, όροι ορθής διαδασκαλίας, ποιητών κατάλογος.

Ποιητών κατάλογος

Οι οχτώ, ο Κάλβος ο Μακρυγιάννης ο Μυριβήλης ο Βάρναλης ο Σεφέρης ο Παλαμάς ο Καζαντζάκης και ο Ελύτης, είναι οι φωνές που θα ακούγονται, και οι γραφές που θα γράφουνται, ένα μεγάλο μέρος τους και για πολλά χρόνια.
Ο Κάλβος, αετός κρουσταλιασμένος και κύκνος. Σώζεται ολόκληρος.
Ο Μακρυγιάννης, μάρμαρο ελληνικό Πεντελικού και Πάρου. Στ΄ Απομνημονεύματα η αξία του.
Ο Μυριβήλης, αλιφασκιά και ιώδιο.
Ο Βάρναλης, οι καμπάνες της Ελλάδας να κελαηδούν και να ξυπνάνε τους έλληνες.
Ο Σεφέρης, στην κύρια ροή πνευματικός νομοθέτης, στους παραπόταμους ποιητής.
Ο Παλαμάς, έγραψε τα πολλά, για να σώσει τα λίγα.
Ο Καζαντζάκης, μόνο ο Ζορμπάς θα γλυτώσει.
Ο Ελύτης, ο λυρισμός του ποταμός του Απρίλη, ή τα πρώιμα γέλια στο ακροθαλάσσι της Ναυσικάς. Όμως τα αγάλματα λείπουν.
Οι τρεις, ο Σολωμός, ο Καβάφης και ο Παπαδιαμάντης, είναι η αγία τριάδα των οδηγητών και των πρωτοπόρων της πνευματικής μας ζωής.
Ύστερα από χίλιους χρόνους, αν υπάρχει ακόμη ο άνθρωπος στον πλανήτη, και οι έλληνες στον τόπο τους, εκείνοι που θα ζουν θα τους βλέπουν, όπως περίπου βλέπουμε σήμερα εμείς τον Πίνδαρο, τον Επίκουρο, και τον Ηρόδοτο.
Όλο ψηλά, στον αιθέρα, πάνω από τα πρόσωπα και μοίρες, διατάζω το δημοτικό τραγούδι.
Για τη νέα Ελλάδα το δημοτικό τραγούδι σημαίνει ότι σημαίνουν τα ομηρικά έπη για την αρχαία Ελλάδα.


 Τα Αρχαία Ελληνικά για να τα διδάξει κανείς οφείλει να κατανοήσει τον Αρχαίο Ελληνικό κόσμο. Δεν είναι ένα σύνολο από κανόνες και τύπους. Δεν είναι ένας διδακτικός φορμαλισμός σε βάρος του διδακτικού υλισμού. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε τον ελληνικό πεσσιμισμό, την ουσία της ελληνικής τέχνης, την πλάνη της ελληνοχριστιανικής αγωγής, τη δαφορά ανάμεσα στη Σολώνεια και Περίκλεια δημοκρατία. Να μάθουμε τους Αρχαίους μας προγόνους. Και ο Δ. Λιαντίνης μας δίνει το ερέθισμα της προσωπικής αναζήτησης.

Μονάχος μου φεύγω 

Μονάχος μου φεύγω τώρα, μαθητάδες μου, λέει ο Νίτσε. Κι εσείς τραβάτε από δω μονάχοι σας. Έτσι το θέλω. Τώρα σας λέω, να χάσετε εμένα, και να βρείτε τον εαυτό σας. Και μόνο τότε, σα θα μ΄ έχετε αρνηθεί, θα ξαναρθώ κοντά σας.