Σάββατο 16 Φεβρουαρίου 2013

ΦΑΙΔΡΟΣ- ΠΛΑΤΩΝΑΣ


                          προφορικός - γραπτός λόγος/ κριτική του γραπτού λόγου
Το τελευταίο ζήτημα που θίγεται στο διαλογικό μέρος του Φαίδρου είναι η σύγκριση του γραπτού με τον  προφορικό λόγο. Ο Σωκράτης διηγείται στον Φαίδρο έναν αιγυπτιακό μύθο σχετικό με την τέχνη του γραπτού Λόγου και την αξία του.
Στο τμήμα αυτό του διαλεκτικού μέρους, ο Σωκράτης γενικεύει την κριτική του και εξετάζει την αξία του γραπτού Λόγου σε αντιδιαστολή με τον προφορικό. Δεν κρίνεται πλέον μόνο η ρητορική και η λογογραφία, μα η γραφή εν γένει.
Η σημαντική ανάλυση που ακολουθεί εξομαλύνεται από έναν νέο μύθο, που σκόπιμα παρεμβάλλει ο Πλάτωνας, σχετικό με την αξία της γραφής. Ο μύθος του Θευθ αποδεικνύει ότι ο γραπτός λόγος είναι άψυχος γιατί δεν προσφέρει πληροφορίες σχετικά με το ποιοι πρέπει να είναι οι αποδέκτες του και πώς πρέπει να ερμηνευθεί. Τα γραπτά, επίσης, δεν μπορούν να προστατευτούν από όσους τα κακομεταχειρίζονται. Αποκτούν χρησιμότητα μονάχα ως ένα εργαλείο που βοηθά τη μνήμη, όμως αυτό που προσφέρουν είναι απλώς «δόξα» κι όχι αλήθεια. Στον αντίποδα, βρίσκεται ο ζωντανός, προφορικός λόγος, ο οποίος χαρακτηρίζεται έμψυχος γιατί στηρίζεται στη βαθύτερη επικοινωνία δύο ψυχών.

ΚΕΙΜΕΝΟ:
Σωκράτης
ἤκουσα τοίνυν περὶ Ναύκρατιν τῆς Αἰγύπτου γενέσθαι τῶν ἐκεῖ παλαιῶν τινα θεῶν, οὗ καὶ τὸ ὄρνεον ἱερὸν ὃ δὴ καλοῦσιν Ἶβιν· αὐτῷ δὲ ὄνομα τῷ δαίμονι εἶναι Θεύθ. τοῦτον δὴ πρῶτον ἀριθμόν τε καὶ λογισμὸν εὑρεῖν καὶ [274d] γεωμετρίαν καὶ ἀστρονομίαν, ἔτι δὲ πεττείας τε καὶ κυβείας, καὶ δὴ καὶ γράμματα. βασιλέως δ᾽ αὖ τότε ὄντος Αἰγύπτου ὅλης Θαμοῦ περὶ τὴν μεγάλην πόλιν τοῦ ἄνω τόπου ἣν οἱ Ἕλληνες Αἰγυπτίας Θήβας καλοῦσι, καὶ τὸν θεὸν Ἄμμωνα, παρὰ τοῦτον ἐλθὼν ὁ Θεὺθ τὰς τέχνας ἐπέδειξεν, καὶ ἔφη δεῖν διαδοθῆναι τοῖς ἄλλοις Αἰγυπτίοις· ὁ δὲ ἤρετο ἥντινα ἑκάστη ἔχοι ὠφελίαν, διεξιόντος δέ, ὅτι καλῶς ἢ μὴ [274e] καλῶς δοκοῖ λέγειν, τὸ μὲν ἔψεγεν, τὸ δ᾽ ἐπῄνει. πολλὰ μὲν δὴ περὶ ἑκάστης τῆς τέχνης ἐπ᾽ ἀμφότερα Θαμοῦν τῷ Θεὺθ λέγεται ἀποφήνασθαι, ἃ λόγος πολὺς ἂν εἴη διελθεῖν· ἐπειδὴ δὲ ἐπὶ τοῖς γράμμασιν ἦν, "τοῦτο δέ, ὦ βασιλεῦ, τὸ μάθημα," ἔφη ὁ Θεύθ, "σοφωτέρους Αἰγυπτίους καὶ μνημονικωτέρους παρέξει· μνήμης τε γὰρ καὶ σοφίας φάρμακον ηὑρέθη." ὁ δ᾽ εἶπεν· "ὦ τεχνικώτατε Θεύθ, ἄλλος μὲν τεκεῖν δυνατὸς τὰ τέχνης, ἄλλος δὲ κρῖναι τίν᾽ ἔχει μοῖραν βλάβης τε καὶ ὠφελίας τοῖς μέλλουσι χρῆσθαι· καὶ νῦν [275a] σύ, πατὴρ ὢν γραμμάτων, δι᾽ εὔνοιαν τοὐναντίον εἶπες ἢ δύναται. τοῦτο γὰρ τῶν μαθόντων λήθην μὲν ἐν ψυχαῖς παρέξει μνήμης ἀμελετησίᾳ, ἅτε διὰ πίστιν γραφῆς ἔξωθεν ὑπ᾽ ἀλλοτρίων τύπων, οὐκ ἔνδοθεν αὐτοὺς ὑφ᾽ αὑτῶν ἀναμιμνῃσκομένους· οὔκουν μνήμης ἀλλὰ ὑπομνήσεως φάρμακον ηὗρες. σοφίας δὲ τοῖς μαθηταῖς δόξαν, οὐκ ἀλήθειαν πορίζεις· πολυήκοοι γάρ σοι γενόμενοι ἄνευ διδαχῆς πολυγνώμονες [275b] εἶναι δόξουσιν, ἀγνώμονες ὡς ἐπὶ τὸ πλῆθος ὄντες, καὶ χαλεποὶ συνεῖναι, δοξόσοφοι γεγονότες ἀντὶ σοφῶν."

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Λοιπόν άκουσα πως κάπου στη Ναύκρατι της Αιγύπτου υπάρχει ένας από τους αρχαίους τοπικούς θεούς, εκείνος, του οποίου είναι το ιερό πουλί που το ονομάζουν Ίβι. Το όνομα του ίδιου του θεού είναι Θεύθ. Αυτός είναι που βρήκε πρώτος τους αριθμούς και το μαθηματικό λογισμό και τη γεωμετρία και την αστρονομία, και ακόμα τα παιχνίδια με τους πεσσούς και τους κύβους, και τέλος τους χαρακτήρες των γραμμάτων. Και εκείνη την εποχή βασιλιάς όλης της Αιγύπτου ήταν ο Θαμούς, που έμενε στη μεγάλη πόλη της επάνω περιοχής, την οποία οι Έλληνες την ονομάζουν Αιγυπτιακές Θήβες και το θεό της τον ονομάζουν Άμμωνα. Ήρθε σε αυτόν ο Θεύθ και του έδειξε τις τέχνες του, υποστηρίζοντας ότι πρέπει να διαδοθούν και στους άλλους Αιγυπτίους. Και ο Θαμούς ρώτησε ποια είναι η χρησιμότητα της καθεμίας. Και ενόσω ο Θεύθ τις εξηγούσε μία προς μία, ο βασιλιάς επαινούσε ό,τι έκρινε πως λεγόταν καλά και κατηγορούσε ό,τι έκρινε πως δεν ήταν καλό. Λέγεται πως ο Θαμούς είπε στον Θεύθ πολλά υπέρ και εναντίον κάθε τέχνης, πράγματα, που αν τα εξετάσουμε αναλυτικά, θα μακρηγορούσαμε. Πάντως, όταν έφθασαν στα γράμματα, ο Θεύθ είπε: «Βασιλιά: μου, η γνώση αυτών των πραγμάτων θα κάνει τους Αιγυπτίους πιο σοφούς και δυνατότερους στη μνήμη, γιατί βρέθηκε το φάρμακο της σοφίας και την μνήμης». Όμως ο Άμμωνας απάντησε: «Θεύθ, που κατέχεις τόσες τέχνες, να ξέρεις πως άλλος έχει την ικανότητα να δημιουργεί τις τέχνες, και άλλος εκείνη που θα του επιτρέπει να κρίνει πόσο πρόκειται να ωφελήσουν και πόσο να βλάψουν όποιους πρόκειται να τις χρησιμοποιήσουν. Και τώρα εσύ, ως πατέρας της τέχνης των γραμμάτων, από ευμενή διάθεση προς το έργο σου, απέδωσες τα αντίθετα από αυτά που μπορεί πραγματικά τούτη η τέχνη. Γιατί τα γράμματα Θα προκαλέσουν λήθη στις ψυχές όσων θα τα μάθουν, εφόσον οι ίδιοι δε θα φροντίζουν για την άσκηση της μνήμης τους, μια και, αποκτώντας εμπιστοσύνη στη γραφή, θα φέρνουν τα πράγματα στη μνήμη τους όχι από μόνοι τους, από μέσα τους, αλλά από έξω, διαμέσου ξένων σημείων. Δε βρήκες, λοιπόν, το φάρμακο της μνήμης, αλλά της υπενθύμισης. Και έτσι παρέχεις στους μαθητές σου μια φαινομενική σοφία, όχι την αλήθεια, γιατί, με την τέχνη που προσφέρεις, θα ακούσουν πολλά χωρίς να τα διδαχθούν και, συνακόλουθα, θα πιστέψουν ότι ξέρουν πολλά, ενώ στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις στερούνται της γνώσης και θα είναι δύσκολοι στο να τους συναναστρέφεται κανείς, αφού, αντί σοφοί, θα έχουν γίνει δοκησίσοφοι»
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΥΘΟΥ: Η ιστορία της εφεύρεσης της γραφής από τον Θευθ έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός μύθου. Η πλοκή της τοποθετείται σε μια μακρινή, πανάρχαια εποχή, οι φορείς της δράσης είναι θεοί και εισάγονται στη σκηνή ως ομιλούντα πρόσωπα. Το θέμα της ιστορίας είναι μια πανάρχαια θεϊκή εφεύρεση, δηλαδή ο καθορισμός των ουσιωδών χαρακτηριστικών ενός πράγματος για πάντα. Ωστόσο, ενώ ο Σωκράτης δεν έχει καλά καλά τελειώσει την ιστορία του, ο Φαίδρος τον ψέγεί ότι εφηύρε αυτόν τον αιγυπτιακό λόγο. Ο Φαίδρος απομακρύνει επομένως τα μυθικά στοιχεία της αφήγησης και συλλαμβάνει τον λόγο μέσα στο μύθο - μια διαδικασία την οποία ο Σωκράτης έμμεσα εγκρίνει, τονίζοντας από τη μεριά του ότι σημασία έχει μόνο αν τα πράγματα που εννοούνται αποδόθηκαν σωστά ή όχι.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ΜΥΘΟΥ: Από τον μύθο προκύπτει το συμπέρασμα ότι 1) τα γραπτά δεν προσφέρουν αληθινή γνώση, αλλά δοκησισοφία. Επίσης, 2) αν και δηλώνουν μία μόνο άποψη, μπορούν ωστόσο να δεχτούν ποικίλες ερμηνείες, από τη στιγμή που δεν δίνουν επεξηγήσεις στους αναγνώστες τους. Τέλος, 3) δεν εξατομικεύονται παρά απευθύνονται σε όλους αδιακρίτως και μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο εκμετάλλευσης του οποιουδήποτε. Έτσι, αδυνατούν να αμυνθούν στις όποιες επιθέσεις δέχονται.

ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ: Οι γραπτοί λόγοι, καταλήγει ο Σωκράτης, αποτελούν ομοίωμα του προφορικού και γράφονται μονάχα για τέρψη, σαν ένα ευχάριστο παιχνίδι ψυχαγωγίας. Μοιάζουν ακριβώς με τα φυτά, που σπέρνονται στους κήπους για τη γιορτή του Άδωνη, τα οποία ανθίζουν μέσα σε οκτώ μέρες, αλλά γρήγορα μαραίνονται. Η γνήσια όμως σπορά είναι αυτή του έμψυχου προφορικού λογού που με μόχθο και πολύ υπομονή αποδίδει γνήσιους καρπούς γιατί φυτρώνει κατευθείαν στις ανθρώπινες ψυχές.
ΚΕΙΜΕΝΟ
[276b] Σωκράτης
τόδε δή μοι εἰπέ· ὁ νοῦν ἔχων γεωργός, ὧν σπερμάτων κήδοιτο καὶ ἔγκαρπα βούλοιτο γενέσθαι, πότερα σπουδῇ ἂν θέρους εἰς Ἀδώνιδος κήπους ἀρῶν χαίροι θεωρῶν καλοὺς ἐν ἡμέραισιν ὀκτὼ γιγνομένους, ἢ ταῦτα μὲν δὴ παιδιᾶς τε καὶ ἑορτῆς χάριν δρῴη ἄν, ὅτε καὶ ποιοῖ· ἐφ᾽ οἷς δὲ ἐσπούδακεν, τῇ γεωργικῇ χρώμενος ἂν τέχνῃ, σπείρας εἰς τὸ προσῆκον, ἀγαπῴη ἂν ἐν ὀγδόῳ μηνὶ ὅσα ἔσπειρεν τέλος λαβόντα;
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Πες μου τώρα τούτο. Ο νοήμων γεωργός, για όποιους σπόρους του φροντίζει και θέλει να δώσουν καρπούς, τι από τα δύο κάνει, τους σπέρνει, έχοντας σοβαρή επιδίωξη, στους κήπους του Αδωνι και χαίρεται με το να βλέπει πως γίνονται όμορφα φυτά μέσα σε οχτώ μέρες, ή μήπως, όταν τα κάνει αυτά, τα κάνει για παιχνίδι και για να γιορτάσει; Μήπως, για τους σπόρους που τον ενδιαφέρουν σοβαρά, κάνει χρήση της γεωργικής τέχνης και, σπέρνοντας τους στο κατάλληλο έδαφος, είναι ευχαριστημένος αν τον όγδοο μήνα ωριμάσουν πλήρως όσοι έσπειρε;
ΑΔΩΝΙΣ: Το όνομα Αδωνις στη δυτική σημιτική γλώσσα σημαίνει «Κύριε μου», αλλά δεν σχετίζεται με κάποια συγκεκριμένη θεότητα. Σύμφωνα με τη μυθολογία ο θεός αυτός υπήρξε καρπός μιας άνομης συνεύρεσης πατέρα και κόρης, αλλά γεννήθηκε τόσο ωραίος ώστε η ίδια η Αφροδίτη, που προκάλεσε την ειδεχθή αιμομιξία, τον ερωτεύθηκε παράφορα. Για να τον έχει αποκλειστικά δικό της και ώσπου να μεγαλώσει, τον έδωσε προς φύλαξη στην Περσεφόνη, τη θεά του Κάτω Κόσμου. Γρήγορα όμως τον ερωτεύθηκε και η θεά αυτή και δεν ήθελε με κανένα τρόπο να τον αποχωρισθεί. Όλες οι προσπάθειες της Αφροδίτης να τον φέρει κοντά της απέτυχαν. Τέλος στη διαμάχη των δύο θεαίνων έβαλε ο Δίας. Πρόσταζε ένα τρίτο του χρόνου ο Αδωνις να μένει με την Αφροδίτη, ένα άλλο τρίτο με την Περσεφόνη και το τελευταίο να το περνά με εκείνη που θα επέλεγε ο ίδιος και που ήταν φυσικά η Αφροδίτη.
ΑΔΩΝΙΑ: Προς τιμή του Αδωνη γιόρταζαν αυτή περίπου την εποχή (ή το καλοκαίρι) τα Αδώνια, με συμμετοχή αποκλειστικά γυναικών, που πενθηφορούσαν και τελούσαν «πάντα τα εις κηδείας καθιερωμένα». Πάνω σε νεκρικές κλίνες, μέσα σε σπίτια, τοποθετούσαν κέρινα ομοιώματα του Αδωνη, περιβαλλόμενα από ποικίλα άνθη, κλαδιά και καρπούς, ενώ γύρω τους έκαιγαν λιβανωτοί και άλλα αρωματικά θυμιάματα. Οι γυναίκες θρηνούσαν γοερά και κόπτονταν για τον θανόντα θεό. Επιπλέον, φύτευαν μέσα σε πήλινες γλάστρες σπόρους από γρήγορα αναπτυσσόμενα αλλά και γρήγορα μαραινόμενα φυτά, όπως μάραθοα και διάφορες πρασινάδες, τις οποίες, αφού πότιζαν, τις ανέβαζαν στις στέγες των σπιτιών. Μια ιδέα για τις γλάστρες αυτές, που οι αρχαίοι τις αποκαλούσαν «κήπους Αδώνιδος», μας δίνουν παραστάσεις αττικών αγγείων. Στη συνέχεια περιέφεραν τα ομοιώματα του θεού στους δρόμους «κοπτόμεναι» πάλι και «θρήνους ήδον» με τη συνοδεία ενός ιδιαίτερου αυλού, που αποκαλείτο γίγγρας. Πρόκειται για μικρού μήκους αυλούς, που έδιναν έναν οξύ, διαπεραστικό, θρηνώδη και πένθιμο τόνο. Μετά την περιφορά, τα είδωλα μαζί με τους «κήπους του Αδώνιδος», που στο μεταξύ είχαν αρχίσει να φυτρώνουν, ρίχνονταν σε κάποια πηγή ή σε ένα ποτάμι. Την επόμενη μέρα γιόρταζαν «εν χαρά» την ανάσταση του θεού.
ΕΡΜΗΝΕΙΑ: Αν και είναι παρακινδυνευμένο να διατυπώνονται γενικεύσεις βασισμένες σε εξωτερικές ομοιότητες που παρουσιάζουν θεότητες διαφορετικών πολιτισμών και διαφορετικών χρονικών περιόδων, ο ελληνικός Αδωνίς, όπως και ο σημιτικός, φαίνεται ότι αποτελεί προσωποποίηση του μυστηρίου της βλάστησης. Η γιορτή του θα πρέπει να προέκυψε από τη στιγμή που οι άνθρωποι, παρανοώντας τις ετήσιες μεταβολές της φύσης, θεώρησαν ότι αυτές οφείλονται σε μια συνεχή διαμάχη ανάμεσα σε δυνάμεις που αντιπροσώπευαν τη γονιμότητα και τη φθορά. Πίστεψαν λοιπόν ότι, εκτελώντας κάποιες μαγικές τελετουργίες, μπορούν να βοηθήσουν τις θεότητες της ζωής στον αγώνα τους ενάντια στις θεότητες του θανάτου. Οι «κήποι του Αδώνιδος» με τους γρήγορα αναπτυσσόμενους αλλά και γρήγορα μαραινόμενους σπόρους, όπως και η ρίψη τόσο του ομοιώματος του θεού όσο και των «κήπων» του μέσα σε νερό, αποτελούν τελετουργίες μιας μορφής συμπαθητικής μαγείας. Απέβλεπαν στην ετήσια αναζωογόνηση της γης με τη βοήθεια και του απαραίτητου νερού. Ο ίδιος ο Αδωνις ενσάρκωνε το πνεύμα της βλάστησης και ο ετήσιος θάνατος και η επάνοδος του στη ζωή αντιπροσώπευαν τον μαρασμό της φύσης κατά τον χειμώνα και την επερχόμενη αναγέννηση της κατά την άνοιξη.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ένας μυαλωμένος γεωργός δεν πρόκειται στα σοβαρά να σπείρει σε «κήπους του Αδωνη» εκείνο τον σπόρο από τον οποίο περιμένει καρπό, για να χαρεί την όμορφη ανάπτυξη των φυτών μέσα σε οκτώ ημέρες. Κάτι τέτοιο θα το κάνει οπωσδήποτε παίζοντας, για χάρη της γιορτής του Αδωνη. Τους σπόρους όμως που τους αντιμετωπίζει σοβαρά, θα τους σπείρει στο κατάλληλο έδαφος (όχι δηλαδή σε πήλινες πιατέλες) και θα είναι ευχαριστημένος αν η σοδειά είναι ώριμη ύστερα από οκτώ μήνες. Κατά τον ίδιο τρόπο και ο διαλεκτικός θα σπείρει τους κήπους της γραφής (τους κήπους του Αδωνη) μόνο παίζοντας. Όπως ο γεωργός ψάχνει για το εύφορο έδαφος, το καλλιεργεί με μόχθο και το σπέρνει περιμένοντας καιρό για να δρέψει τους καρπούς του, έτσι κι ο φιλόσοφος αναζητάει την κατάλληλη και πρόσφορη ψυχή για να φυτέψει μέσα της, με τη διαλεκτική, τον ζωντανό λόγο. Ο φιλόσοφος, με τη διαλεκτική και τον ζωντανό του λόγου διδάσκει όχι την ίδια τη γνώση, αλλά τον τρόπο με τον οποίο θα την ανακαλύψει και θα την προσεγγίσει κανείς. Υπό αυτήν την έννοια γνήσιος είναι ο φιλοσοφικός λόγος που έχει την πρόθεση να διδάξει και όχι να εντυπωσιάσει, να πείσει ή να εξυπηρετήσει υλικά συμφέροντα και προσωπικές επιδιώξεις. Η διδαχή όμως για τον Πλάτωνα είναι μία διαδικασία που πραγματώνεται μόνο μέσω του «διαλέγεσθαι» κι όχι μέσω του γραπτού λόγου, ο οποίος γι' αυτόν τον λόγο υποβαθμίζεται σ' ένα απλό εργαλείο μνήμης.

Ποια είναι επομένως η αξία του γραπτού λόγου;

Ο Μπόρχες  (Χόρχε Λουίς) αναφέρει σε ένα αφήγημά του με τίτλο  Το τείχος και τα βιβλία:
« Διάβασα αυτές τις ημέρες πως ο άνθρωπος που διέταξε την κατασκευή του σχεδόν άπειρου Σινικού Τείχους, ήταν εκείνος ο πρώτος Αυτοκράτορας, ο Τσι Χουάνγκ Τι, ο ίδιος που είχε προστάξει να καούν όλα τα βιβλία πριν από αυτόν. Το γεγονός ότι τα δύο αυτά κολοσσιαία εγχειρήματα –οι πεντακόσιες ή εξακόσιες λεύγες βράχοι που όρθωσε κατά των βαρβάρων, και η στυγνή κατάλυση της Ιστορίας, δηλαδή του παρελθόντος- ήταν έργο ενός ανθρώπου και, κατά κάποιο τρόπο, τον χαρακτήρισαν, με ικανοποίησε και, ταυτόχρονα, με προβλημάτισε ανεξήγητα. Σκοπός αυτού του σημειώματος είναι να ερευνήσω τις αιτίες αυτών των συνασθημάτων.
Από ιστορική άποψη, τα δύο αυτά μέτρα δεν παρουσιάζουν κανένα μυστήριο. Σύγχρονος των πολέμων του Αννίβα, ο Τσι Χουάνγκ Τι, βασιλιάς του Τσιν, ένωσε υπό το σκήπτρο του τα Έξι Βασίλεια και κατάργησε το φεουδαρχικό σύστημα. Ύψωσε το τείχος, γιατί τα τείχη ήταν άμυνα. Έκαψε τα βιβλία, γιατί οι αντίπαλοί του τα επικαλούνταν για να εξυμνήσουν τους αρχαίους αυτοκράτορες. Το κάψιμο των βιβλίων και η κατασκευή οχυρών είναι σύνηθες έργο των αρχόντων. Αυτό που κάνει τον Τσι Χουάνγκ Τι μοναδικό είναι η κλίμακα υπό την οποία έδρασε...»

Σ΄ ένα έργο του Μπέρναρντ Σο, η φωτιά απειλεί τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Κάποιος φωνάζει ότι θα καεί η μνήμη της ανθρωπότητας και ο Καίσαρας του λέει: «Ας καεί. Είναι μια μνήμη επονείδιστη». 
Λένε ότι ο Πυθαγόρας δεν έγραψε τίποτε.

Και ο Πλάτωνας στον Τίμαιο  αναφέρει τα εξής: «τὸν μὲν οὖν ποιητὴν καὶ πατέρα τοῦδε τοῦ παντὸς εὑρεῖν τε ἔργον καὶ εὑρόντα εἰς πάντας ἀδύνατον λέγειν». «Είναι αδύνατο να βρεις τον δημιουργό και πατέρα του σύμπαντος, ακόμα δε κι αν τον βρεις, είναι αδύνατο να τον δείξεις στον κόσμο». 28c

Και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς συμφωνώντας με την παραπάνω άποψη αναφέρει στους Στρωματείς: «Ο Θεός του σύμπαντος που βρίσκεται πάνω από κάθε φωνή, σκέψη και νόημα, δεν είναι δυνατό να μεταβιβάζεται με τη γραφή όντας, με τη δική του δύναμη, άρρητος. Έχοντας, λοιπόν, αυτά υπόψη σου πρόσεξε μήπως κάποτε μεταμεληθείς για εκείνα που, κάποια στιγμή, κοινολογούνται με τρόπο ανάξιο. Η μέγιστη προφύλαξη είναι να μη γράφεις, αλλά να αποστηθίζεις. Γιατί είναι αδύνατον, πράγματι αδύνατον, αυτά που γράφεις να μην κοινολογηθούν»

Και ο Ιησούς ήταν δάσκαλος της προφορικής διδασκαλίας, που
έγραψε μονάχα μια φορά κάτι λόγια πάνω στο χώμα και δεν τα διάβασε κανείς:

Ἰησοῦς δὲ ἐπορεύθη εἰς τὸ ὄρος τῶν ἐλαιῶν· ὄρθρου δὲ πάλιν παρεγένετο εἰς τὸ ἱερόν, καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἤρχετο πρὸς αὐτόν·  καὶ καθίσας ἐδίδασκεν αὐτούς. ἄγουσι δὲ οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι γυναῖκα  ἐπὶ μοιχείᾳ κατειλημμένην, καὶ στήσαντες αὐτὴν  ἐν μέσῳ  λέγουσιν αὐτῷ· διδάσκαλε,  αὕτη ἡ γυνὴ  κατείληπται ἐπ᾿ αὐτοφώρῳ μοιχευομένη·καὶ ἐν τῷ νόμῳ ἡμῶν Μωϋσῆς ἐνετείλατο  τὰς τοιαύτας λιθάζειν. σὺ οὖν τί λέγεις; τοῦτο δὲ εἶπον ἐκπειράζοντες αὐτόν, ἵνα σχῶσι κατηγορίαν κατ᾿ αὐτοῦ. ὁ δὲ Ἰησοῦς κάτω κύψας τῷ δακτύλῳ  ἔγραφεν εἰς τὴν γῆν.  ὡς δὲ ἐπέμενον ἐρωτῶντες αὐτόν, ἀνέκυψε καὶ εἶπεν αὐτοῖς· ὁ ἀναμάρτητος ὑμῶν πρῶτος βαλέτω λίθον ἐπ᾿ αὐτήν.
ΚΑΤΑ ΙΩΑΝΝΗΝ 8
ΚΕΙΜΕΝΟ:
276d] Σωκράτης
οὐ γάρ· ἀλλὰ τοὺς μὲν ἐν γράμμασι κήπους, ὡς ἔοικε, παιδιᾶς χάριν σπερεῖ τε καὶ γράψει, ὅταν [δὲ] γράφῃ, ἑαυτῷ τε ὑπομνήματα θησαυριζόμενος, εἰς τὸ λήθης γῆρας ἐὰν ἵκηται, καὶ παντὶ τῷ ταὐτὸν ἴχνος μετιόντι, ἡσθήσεταί τε αὐτοὺς θεωρῶν φυομένους ἁπαλούς· ὅταν <δὲ> ἄλλοι παιδιαῖς ἄλλαις χρῶνται, συμποσίοις τε ἄρδοντες αὑτοὺς ἑτέροις τε ὅσα τούτων ἀδελφά, τότ᾽ ἐκεῖνος, ὡς ἔοικεν, ἀντὶ τούτων οἷς λέγω παίζων διάξει.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Όπως δείχνουν τα πράγματα, τους κήπους με τους χαρακτήρες των γραμμάτων, θα τους σπείρει και θα τους γράψει για παιχνίδι. Κι όταν συγγράφει, θα το κάνει προσφέροντας στον εαυτό του θησαυρούς από τρόπους βοήθειας της μνήμης του, για να τους έχει ενεργούς αν φθάσει στο σημείο να γεράσει και να ξεχνάει, μα και για τον καθένα που θα ακολουθήσει τα ίδια ίχνη. Και θα ευχαριστηθεί όταν θα τους βλέπει να φυτρώνουν απαλοί. Και όταν οι άλλοι θα ασχολούνται με άλλα παιχνίδια, ποτίζοντας τους εαυτούς τους σε συμπόσια και σε άλλες, αδελφές με αυτά διασκεδάσεις, τότε εκείνος, όπως φαίνεται, αντί με τούτες τις ευχαριστήσεις, με τα παιχνίδια στα οποία αναφέρομαι θα περνά το χρόνο του.

ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΓΡΑΠΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ: Για τον Πλάτωνα η αξία του γραπτού λόγου περιορίζεται απλώς στη βοήθεια που προσφέρουν στη μνήμη του γνώστη. Ο Πλάτων λέει ότι ο φιλόσοφος συνθέτει βοηθήματα για τη μνήμη όχι μόνο γι' αυτούς που έχουν τις ίδιες ιδέες, αλλά και για τον εαυτό του, όταν θα φτάσει στην ηλικία της λήθης, τα γηρατειά. Επίσης ο Πλάτων αναφέρει και το «παιχνίδι», που η επιτυχία του προκαλεί χαρά στο συγγραφέα

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου