H Αθανασία- Μ. Κούντερα

   

Ο Μίλαν Κούντερα είναι από τους πιο αγαπημένους μου συγγραφείς.Έχω διαβάσει σχεδόν όλα τα έργα του. Αφορμή όμως για να διαβάσω την "Αθανασία", το μόνο που μου έμεινε αδιάβαστο, ήταν ένα ταξίδι μου στην Πράγα. Στην πόλη που την άφησε, σαν εραστής που αφήνει την αγαπημένη του γιατί τον πλήγωσε.Τον αγαπούν οι Τσέχοι, μου είπε η τσέχα ξεναγός, αλλά αυτός τους ξέχασε και δεν έρχεται πλέον σχεδόν καθόλου στην πατρίδα του. Νέα αγάπη του και παντοτινή, από όσο φαίνεται η Γαλλία.

   Δεν συνάντησα ιδιαίτερες αναφορές για την παλιά του πατρίδα. Ίσως η σημαντικότερη ήταν για το τεράστιο μεσαιωνικό ρολόι στην πλατεία της παλιάς πόλης. Αυτή η αίσθηση του χρόνου, το τώρα και το μετά, διαπερνά εξάλλου το έργο. Απευθυνόμενος προς τους άντρες ο συγγραφέας θέτει ένα δίλημμα: αν υπάρχει η δυνατότητα να περάσεις ένα βράδυ με μια όμορφη γυναίκα, μια πραγματική καλλονή, όπως η Μπριζίτ Μπαρντό ή η Γκρέτα Γκάρμπο, με την προϋπόθεση όμως ότι δεν θα αποκαλυφθεί αυτό σε κανέναν, κι από την άλλη να κάνεις απλώς μια βόλτα στην πλατεία της πόλης σου, εκεί που συχνάζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, με το ίδιο πρόσωπο έχοντας το χέρι σου στον ώμο της, τι ... θα επέλεγες; Είσαι ένας θηρευτής της ηδονής ή του θαυμασμού; Το φαίνεσθαι ή το είναι; 

   Ο συγγραφέας παίζει παιχνίδια με την αντρική ματαιοδοξία, είναι γεγονός. Αλλά και με τη ματαιοδοξία γενικότερα. Ποια είναι άραγε η εικόνα των άλλων για εμάς; Είμαστε εμείς υπεύθυνοι για την εικόνα αυτή; Σε έναν υποθετικό διάλογο ανάμεσα στον Γκαίτε και τον Χεμινγουαίη, ο Γκαίτε αναφέρει: "τα βιβλία μας είναι αθάνατα, όχι εμείς οι ίδιοι". Και ο Χεμινγουαίη αντιτείνει:¨"αντιθέτως, τα βιβλία μας είναι πιθανόν να πάψουν να τα διαβάζουν, αλλά οι άνθρωποι δε θα σταματήσουν λεπτό να  φλυαρούν για τις ελάχιστες λεπτομέρειες της ζωής σας".

   Αθανασία, επομένως. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος όχι με το θάνατο. Ο άνθρωπος μετά το θάνατο. Μικρή, αλλά και μεγάλη Αθανασία. Μικρή είναι αυτή που σε θυμούνται όσοι σε ήξεραν. Μεγάλη είναι αυτή που σε θυμούνται και όσοι δεν σε ήξεραν. Ήξεραν όμως ίσως το έργο σου. Δεν ήταν έρωτας αυτός που παρακίνησε την Μπεττίνα Μπρεντάνο να γράφει ερωτικά γράμματα στον Γκαίτε. Ήταν η επιθυμία της μεγάλης Αθανασίας. 

   Έρωτας είναι η επιθυμία για τον άλλο. Ο Πωλ ερωτεύεται την Λώρα, και την Αννιές. Ο έρωτας μεταμορφώνει τη ζωή σε πεπρωμένο. Η νεαρή κοπέλα όμως, η λαουτίστρια, μπροστά σε έναν καθρέφτη ανάμεσα σε δύο άντρες να κρύβει τα στήθη της με τα δυο της χέρια δεν είναι έρωτας μόνο αυτό που νιώθει. Αυτή βρίσκεται πέρα από τον έρωτα και είναι η ίδια η εικόνα της που την συνεπαίρνει.

   Ένα μυθιστόρημα που, όπως λέει, ο συγγραφέας, δεν μοιάζει με ποδηλατοδρομία, αλλά με ένα συμπόσιο που σερβίρονται πολλά πιάτα. Σε μια τέτοια περίπτωση προφανώς δεν μεταφέρεις την πλοκή, γιατί η ενότητα δράσης απουσιάζει αρκετά, αλλά αφήνεσαι στη μαγεία της στιγμής.