Πέδρο Πάραμο - Χ. Ρούλφο

  

 Ένα μυθιστόρημα πολυφωνικό είναι δύσκολο να το αφηγηθείς, γιατί έτσι χάνεται η μαγεία του. Καλό είναι να το δεις σαν μια ολότητα που έχει πολλαπλά κέντρα. Σαν ένα λογοτεχνικό γαλαξία. Αυτοί οι καθρέφτες που τόσο πολύ ενθουσίαζαν τον Μπόρχες. Το καλό είναι ότι διάβασα το μυθιστόρημα του Χουάν Ρούλφο μέσα σε ένα διήμερο (ας όψεται ένα συνάχι που με κράτησε στο σπίτι) και πρόλαβα να βγω γρήγορα από τους αφηγηματικούς του δαιδάλους πριν πνιγώ στα βάθη των αυθαίρετων σκέψεων. 

     Θα αρκεστώ μονάχα στην επισήμανση κάποιων τυπικών δομών. Αρχικά ο έρωτας ανάμεσα στον κεντρικό ήρωα, τον Πέδρο Πάραμο, με την Σουσάνα Σαν Χουάν. Τι έρωτας! Έρωτας θα τολμούσα να πω ... υπερρεαλιστικός. Όχι καψούρικος, ούτε παθιασμένος. Αλλά ένας έρωτας ονειρικός και ίσως εφιαλτικός, σκοτεινός και υπόγειος. Ένας τρελός έρωτας! Η Σουσάνα ζει με τον πατέρα της, αφήνοντας να κρύβεται και μια αιμομικτική σχέση (;). Έχει μόλις χηρέψει από μία σχέση ρομαντική. Είναι αυτή που γνώριζε τον Πέδρο από μικρή ηλικία. Κολύμπησαν μάλιστα και οι δύο στο ποτάμι. Η Σουσάνα είναι ένα παιδικό όνειρο, ένα ανιμιστικό παράθυρο (όπως λέει και ο Φουέντες) που στο τέλος θα καταστρέψει τον Πέδρο. 

     Το δεύτερο που θα επισημάνω είναι η αφορμή της αφήγησης. Είναι η αναζήτηση του πατέρα. Ένας γιος, ο Χουάν Πρεσιάδο, τηρώντας την υπόσχεση που έδωσε στην ετοιμοθάνατη μητέρα του ξεκινά να συναντήσει τον πατέρα του. Μια σύγχρονη Τηλεμάχεια. Και αυτό που ανακαλύπτει είναι ένας πατέρας σατράπης, ένας άνθρωπος που εκμεταλλεύεται μια ολόκληρη περιοχή. Όσο και να το αρνείσαι δεν μπορείς να μην δώσεις και τις φροϋδικές προεκτάσεις: ο γιος θέλει να σκοτώσει τον πατέρα. Μονάχα που ο πατέρας είναι ήδη πεθαμένος...  

       Και το τελευταίο στοιχείο είναι το μέρος που διαδραματίζονται τα γεγονότα: το χωριό Κομάλα, που σημαίνει πήλινο σκεύος το οποίο τοποθετείται πάνω σε αναμμένα κάρβουνα. Τόπος δηλαδή πολύ ζεστός, που και οι νεκροί του που πήγαιναν στην κόλαση ... γυρνούσαν για να πάρουν κάποια κουβέρτα μαζί τους. Η Κομάλα είναι ένα χωριό όπου ζουν μονάχα ψυχές, τα πρόσωπα που παρελαύνουν είναι όλα νεκρά. Ακόμη και ο αφηγητής είναι νεκρός. Ο χρόνος δεν υπάρχει και όλοι μπερδεύονται μεταξύ τους.

      Ένα μυθιστόρημα ιδιαίτερο. Από τους προδρόμους του μαγικού ρεαλισμού.