ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Λουίζ Μπουρζουά

Λουίζ Μπουρζουά

«Έχω προβλήματα. Τι σχήμα έχει το πρόβλημά μου; Το πρόβλημά μου έρχεται στη φυσική πραγματικότητα. Είμαι ικανή να του δώσω σχήμα. Είναι μια πολύ θετική διαδικασία. Είμαι οπτιμίστρια, και όλα πάνε καλά.»
 

Ανατρεπτική, τολμηρή, ακούραστη και συνεπής σε μια πορεία που ξεπέρασε τις έξι δεκαετίες η Λουίζ Μπουρζουά δεν δίστασε να θίξει ζητήματα όπως η γυναικεία φύση, η σεξουαλικότητα, η υπαρξιακή αγωνία και η μοναξιά, ενώ κατάφερε να μετατρέψει και κάποιες φορές να γιατρέψει ίσως τα προσωπικά της τραύματα μέσω της τέχνης. 

H ίδια δήλωνε πως «η τέχνη είναι η υπέρτατη υγεία του νου».
 

 H «Αράχνη», ένα απίστευτα επιβλητικό γλυπτό, μνημειακών διαστάσεων, εγκωμιάζει μέσα από την ατσάλινη μορφή του αρθρόποδου που υφαίνει υπομονετικά και επιτήδεια τον ιστό, την γενναιοδωρία, την υφαντική τέχνη, την ανάγκη άμυνας, και την προστατευτικότητα της μάνας.

  Η Λουίζ Μπουρζουά γεννήθηκε στις 25/12/1911 και σπούδασε μαθηματικά. 

Είναι εκπληκτική η ποικιλία στις μορφές, στα υλικά και στις συνθέσεις, από τα δεξιοτεχνικά σχέδια έως τη σκηνοθεσία εγκαταστάσεων μεγάλης κλίμακας, από τη λάξευση και την ξυλογλυπτική μέχρι το ράψιμο και το μαστόρεμα. Αξιοποιεί οτιδήποτε της πέφτει στα χέρια, από τα κοντάρια και τα αδράχτια που είχαν εγκαταλειφθεί στο παλιό υφαντουργείο που χρησιμοποιούσε ως ατελιέ, μέχρι σουρωτήρια, χωνάκια παγωτού, ραγισμένα γυαλικά και σπασμένα έπιπλα. Στα τελευταία γλυπτά της, παλιά ρούχα από την γκαρνταρόμπα της ποτισμένα με γύψο έχουν τυλιχτεί και τεντωθεί δημιουργώντας μια σειρά συναρπαστικές φιγούρες. Αυτό το είδος ασυγκράτητης, χωρίς αναστολές δημιουργικότητας είναι κάτι που σπάνια συναντάς.

Ιδιαίτερα συναρπαστικά είναι τα «εσωτερικά» της Μπουρζουά, κελιά και δωμάτια που άρχισε να κατασκευάζει από το 1980 και μετά, αναπαράγοντας χώρους που ξεχειλίζουν από αρνητική ενέργεια αλλά και δηκτικό πνεύμα. Αυτό είναι κάτι που έχει κοινό με τον Φράνσις Μπέικον και τα γεμάτα τρόμο ζωγραφισμένα του δωμάτια. Τα δωμάτια της Μπουρζουά είναι χτισμένα μέσα σε παλιές δεξαμενές, σε «παλάτια από θολό γυαλί και παλιά μυστικά, σε ελικοειδείς υφάλους φτιαγμένους με πόρτες και ξύλα από κατεδαφισμένα σπίτια της Νέας Υόρκης, σε γιγαντιαία συρμάτινα κλουβιά για ατίθασα πνεύματα.

Η «Καταστροφή του Πατέρα» είναι κάτι σαν σπήλαιο, θεατρικά φωτισμένο με κόκκινα σποτ. Η σπηλιά είναι επίσης ένα γιγάντιο στόμα κι ένα τραπέζι φαγητού (η αγχωμένη ανάμνηση των οικογενειακών γευμάτων επανέρχεται σε πολλά έργα της Μπουρζουά), κατοικημένο από πλαδαρά, αποκρουστικά μορφώματα. Πόσο διαφορετικά είναι αυτά από τις τοτεμικές φιγούρες που έφτιαχνε τη δεκαετία του ’40 και του ’50, ψηλόλιγνα, αέρινα πλάσματα από ξύλα ξεβρασμένα στην ακρογιαλιά. Η ασταθής ισορροπία τους ήταν μέρος της γοητείας τους - η προσωρινότητα της ευτυχίας πριν από την κατάρρευση.

Πρώτος μοιραίος άντρας στην ενήλικη ζωή της θα σταθεί ο μέντοράς της Φερνάν Λεζέ που θα την στρέψει από τη ζωγραφική στη γλυπτική.

Εκείνη θα δοκιμάσει να περάσει από διάφορα κινήματα όπως ο εξπρεσιονισμός, ο κυβισμός και ο σουρεαλισμός και θα δαμάσει αναρίθμητα υλικά (από σουρωτήρια έως παλιά ρούχα), για να σχηματίσει τη δική της γραφή με τους περίπλοκους όγκους.

Δεύτερος μοιραίος άντρας θα σταθεί ο σύζυγός της, ο ιστορικός τέχνης Ρόμπερτ Γκολντ Γουότερ, τον  οποίο παντρεύεται το 1937. Εξαιτίας του θα βρεθεί στη Νέα Υόρκη, θα γνωρίσει την πρωτόγονη τέχνη και την αφρόκρεμα του εικαστικού κόσμου.


Η πρώτη της έκθεση ήρθε το 1945 αλλά η αναγνώριση και η καθιέρωση τη δεκαετία του '70 μετά από μια μακρά περίοδο εσωστρέφειας.

Ο δρόμος προς την κορυφή άνοιξε το 1982 με μια μεγάλη έκθεση ΜοΜα και θ' ακολουθήσουν πολλές εκθέσεις σε πολλά μεγάλα μουσεία του κόσμου και τιμητικές διακρίσεις.

 

Πρέπει να είναι μια από τις λίγες καλλιτέχνιδες που βρήκε την αναγνώριση σε τόσο μεγάλη ηλικία - ήταν πλέον 70 ετών όταν έγινε η αναδρομική της. Η φήμη της συνέχισε να μεγαλώνει στη δεκαετία του '90 που η Μπουρζουά ασχολήθηκε πολύ περισσότερο με το σώμα: αισθησιακό και απωθητικό, αντικείμενο ηδονής αλλά και πόνου, η απεικόνιση του σώματος ήταν πάντα σημαντική στο έργο της Μπουρζουά. Ένα έργο της το οποίο, μάλιστα, ονόμασε «Αυτοπροσωπογραφία» ήταν ένας διαστρεβλωμένος κορμός σώματος. Από αυτόν προεξείχαν σχήματα που έμοιαζαν με ανθρώπινα μέλη. Η ίδια είπε ότι έτσι ένιωθε για την εξωτερική της εμφάνιση και πως έτσι νιώθουν και οι περισσότερες γυναίκες, ακόμα κι όταν διαβάζουν τη «Vogue».