Αφορμή για να αναδημοσιεύσω αυτό το άρθρο είναι η συμπάθεια που τρέφω αρχικά στον Ηλία Μαγκλίνη ως συγγραφέα και κριτικό λογοτεχνίας, αλλά και μία τάση που επικροτώ για γνωριμία με τους βαλκάνιους, γείτονες συγγραφείς, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται και ο Βλάντισλαβ Μπάγιατς.
Χαμάμ μυστικών και ονείρων
Το χρονικό μιας αταίριαστης, μα δυνατής φιλίας σε μια ταραγμένη για τα Βαλκάνια εποχή Του Ηλια Μαγκλινη
«Η απαλή κίνηση των αισθήσεων, όμοια με αέρα ευνοϊκό για τις βάρκες, είναι πηγή ευχαρίστησης. Η απότομη κίνηση των αισθήσεων, όμοια με τρικυμία, είναι πηγή δυσαρέσκειας. Η απουσία κίνησης των αισθήσεων, όμοια με νηνεμία, είναι πηγή αδιαφορίας, εξίσου ξένη και στην ευχαρίστηση και στη δυσαρέσκεια». Στο ξεκίνημα του μυθιστορήματος «Χαμάμ Βαλκάνια» (Βραβείο Balkanika 2008, εκδ. Κέδρος, μτφρ. Μαρία Κεσίνη), ο Σέρβος συγγραφέας Βλάντισλαβ Μπάγιατς (γενν. το 1954) μνημονεύει τον Αρίστιππο και τον Επίκουρο. Είναι μια δοκιμιακού τύπου εισαγωγή σε ένα μυθιστόρημα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιστορικό και την ίδια στιγμή βιωματικό, εξομολογητικό, μια σπουδή πάνω στο θέμα της ταυτότητας και της ρευστής φύσης της Ιστορίας.
Η χαρά της δημιουργίας
Αυτό που αρχικά μοιάζει με ερεθιστικό δοκίμιο, με κεντρικό θέμα πραγμάτευσης την τέρψη της ζωή, την εξάλειψη του σωματικού πόνου και της ψυχικής αναστάτωσης, ως ύψιστο αγαθό, συνεχίζει ως μια ρέουσα πρωτοπρόσωπη αφήγηση, με αυτοβιογραφικό και εξομολογητικό χαρακτήρα, επικεντρωμένη σε ένα παραδείσιο χαμάμ, έναν τόπο ιαματικών λουτρών που θεραπεύει και γαληνεύει, που ξαναζωντανεύει την έμπνευση και τη χαρά της δημιουργίας. Εκεί καταφεύγει ο «μπλοκαρισμένος» συγγραφέας μας, καθώς και ένας ακόμη γνώριμός μας λογοτέχνης, ο οποίος επίσης υποφέρει από τον λεγόμενο «τρόμο της λευκής σελίδας»: ο Ορχάν Παμούκ. Ωστόσο, «οι αναφορές σε πραγματικούς, ζώντες συγγραφείς», όπως μας διευκρίνισε ο ίδιος ο Μπάγιατς σε ένα πρόσφατο ταξίδι του στην Αθήνα, «δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Είναι ένα μυθοπλαστικό παιχνίδι που αφορά και τη δική μου ταυτότητα ως ήρωα μέσα στο βιβλίο».
Εκεί, λοιπόν, μέσα από τις ιστορίες που ξετυλίγονται στο θολό, αχνιστό, υγρό τοπίο του χαμάμ, το παρελθόν μπλέκεται με το παρόν, καθώς γινόμαστε μάρτυρες μιας δυνατής φιλίας που άνθησε τον 16ο αιώνα, σε μια εποχή ακμής για την Οθωμανική Αυτοκρατορία: του Μεχμέτ πασά Σοκόλοβιτς, ο οποίος πατάει με το ένα πόδι στη Σερβία και με το άλλο στην Τουρκία και του Μιμάρ Σινάν, Τούρκος και Ελληνας μαζί ή τίποτε από τα δύο. Οι ζωές τους ενώνονται σε μια ταραγμένη εποχή γεμάτη πολέμους, καταστροφή αλλά και δημιουργία. Οι αντιφάσεις και οι αντιθέσεις τους είναι που δημιουργούν μια σύνθεση.
«Ηθελα να συμφιλιωθούν τα άκρα», τονίζει ο συγγραφέας, «να πάψουν οι ιστορικές προκαταλήψεις, να δείξω ότι η επίσημη Ιστορία έχει πολλές διαστρεβλώσεις. Εξάλλου αισθάνομαι πάντοτε συγγραφέας ερευνητής. Είχα επίσης την ανάγκη να δείξω το πέρασμα ενός ανθρώπου από έναν πολιτισμό στον άλλο ως μια διαρκή, εσωτερική διεργασία».
Οι δύο άνδρες ζουν μεγάλες στιγμές και μαζί τους οι λουόμενοι του ονειρικού χαμάμ, μέσα από μια δεξιοτεχνική διασύνδεση παρελθόντος και παρόντος. Το αποτέλεσμα είναι μια συναρπαστική μυθιστορηματική διαδρομή με φιλοσοφικές προεκτάσεις, ένα βιβλίο ιδανικό για υποψιασμένους, μα και προσιτό για τους λιγότερο απαιτητικούς.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου