ΘΟΔΩΡΟΣ ΚΑΛΛΙΦΑΤΙΔΗΣ
Το παρελθόν δεν είναι ένα όνειρο
"Det gågna är inte ett dröm" είναι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του Θόδωρου Καλλιφατίδη - ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα για τα στοιχεία και τα γεγονότα που επηρέασαν την ζωή και τον χαρακτήρα του συγγραφέα.
”VÄNNER OCH ÄLSKARE”
Από τις εκδόσεις Albert Bonnier κυκλοφορεί το βιβλίο του Θόδωρου Καλλιφατίδη με τον τίτλο ” Φίλοι και Ερωμένοι”. Στο επίκεντρο της ιστορίας που ξετυλίγεται στις 370 σελίδες του βιβλίου βρίσκεται ένας 55-χρονος, διευθυντής του οργανισμού Λαïκής Επιμόρφωσης που καλείται να αντιμετωπίσει μεγάλες αλλαγές στη ζωή του Αξίες και συνήθειες αλλάζουν. Σχέσεις και φιλίες αναθεωρούνται.
"Mödrar och söner"
Από τις εκδόσεις Albert Bonniers κυκλοφορεί το βιβλίο του Θόδωρου Καλλιφατίδη με τον τίτλο "Μητέρες και υιοί". Παρά το γεγονός ότι ο τίτλος είναι σε πληθυντικό αριθμό, το βιβλίο είναι αφιερωμένο στην δική του μητέρα. Ο Θόδωρος Καλλιφατίδης, με αφετηρία μία διήγηση του πατέρα του, που δεν βρίσκεται πλέον στη ζωή, ξεδιπλώνει στο βιβλίο του τις άγνωστες πτυχές της ιστορίας της οικογένειας Καλλιφατίδη από τότε που ζούσε στον Πόντο μέχρι και σήμερα.
Ο "Ηρακλής"
Ένα ακόμη βιβλίο του Θόδωρου Καλλιφατίδη όπου μύθοι και παραδόσεις συνυφαίνονται στον καμβά ενός σύγχρονου μυθιστορήματος από την γνωστή μαγευτική γραφή του συγγραφέα. Στο βιβλίο ακολουθούμε τον Ηρακλή, βήμα-βήμα, απο μικρό παιδάκι μέχρι τα γηρατιά του. Το μυθιστόρημα του Θοδωρή Καλλιφατίδη συλλαμβάνει, ενισχύει και μας διαβιβάζει την ομορφιά του μύθου.
Δεν μπορώ να το ονομάσω παράπονο. Μάλλον φυσιολογικό είναι να συγκαταλέγομαι στην κατηγορία των μεταναστών συγγραφέων. Πριν από μερικά χρόνια αποτελούσα μόνος μου ολόκληρη την κατηγορία. Με έχουν δεχτεί οι Σουηδοί, με γνωρίζουν, έχω μεγάλη και θερμή επαφή με το αναγνωστικό κοινό μου. Ομως θυμάμαι πάντα ποιος ήταν εκείνος που έφυγε. Ο καλύτερος τρόπος να δεχθείς αυτό που έγινες είναι να θυμάσαι αυτό που ήσουν.
Ζείτε όμως και εργάζεστε εκεί πάνω από 40 χρόνια. Ο μετανάστης παραμένει πάντα μετανάστης;
Στη Σουηδία δεν υπάρχει μακρά παράδοση στη μετανάστευση. Το φαινόμενο ξεκίνησε γύρω στο 1962, όταν περίπου πήγα κι εγώ. Σε άλλες χώρες δεν ισχύει αυτό, στη Γαλλία, για παράδειγμα, δεν είχαν κανένα πρόβλημα να θεωρήσουν Γάλλο τον Ιονέσκο. Στη Σουηδία θεωρούμαι (και είμαι) μετανάστης πρώτης γενιάς και ποτέ δεν θα γίνω στα μάτια τους Σουηδός. Σημασία για την ταυτότητά σου έχει το τι θεωρείς εσύ τον εαυτό σου, όχι οι άλλοι.
Η γλώσσα καθορίζει την ταυτότητά μας. Εσείς γράφετε λογοτεχνία και στις δύο γλώσσες. Αρχικά στα σουηδικά, από το 1992 και στα ελληνικά. Αυτός ο «διχασμός» επηρέασε την προσωπικότητά σας;
Είναι πράγματι δύσκολο να διατηρήσεις στο ίδιο επίπεδο δύο διαφορετικές γλώσσες, ιδιαίτερα όταν μαθαίνεις τη μία ενήλικος. Ομως εγώ είμαι το ζωντανό παράδειγμα ότι μπορεί κάποιος να τα καταφέρει. Η προσπάθεια να μάθω σουηδικά ήταν μεγάλη, επίμονη, μακρόχρονη. Δεν είναι εύκολο να γράψεις λογοτεχνία σε μια άλλη γλώσσα, χωρίς να παραμελήσεις τη δική σου. Αναγκάστηκα να εμβαθύνω στα σουηδικά για λόγους επιβίωσης, πραγματικής και πνευματικής. Ωστόσο, αν και αισθάνομαι Ελληνας πέρα για πέρα, υπήρξαν αλλαγές στον χαρακτήρα μου και στον τρόπο σκέψης μου, διά μέσου της νέας γλώσσας μου. Μιλάω πολύ πιο ήρεμα, δεν χειρονομώ, δεν φανατίζομαι, είμαι λιγότερο εκρηκτικός. Προσπάθησα να μεγαλώσω τον κόσμο μου αγκαλιάζοντας μια νέα γλώσσα, μια νέα πατρίδα.
Σε ποια γλώσσα ονειρεύεστε;
Τα πρώτα χρόνια στα ελληνικά. Μετά άρχισα να βλέπω όνειρα βουβά. Φαίνεται πως γινόταν μια διαδικασία μέσα μου για να ενσωματώσω βαθύτερα τη νέα γλώσσα.
Αυτό δείχνει ότι υποστήκατε ένα σοκ. Πώς τα καταφέρατε, ωστόσο, να εισχωρήσετε στη μυστική ζωή μιας νέας γλώσσας ώστε να τη μετατρέψετε σε λογοτεχνία;
Στην πραγματικότητα κατάλαβα τι σημαίνει στα σουηδικά η λέξη «τάφος», όταν έχασα τον πατέρα μου. Τότε ένιωσα τη βαθύτερη σημασία, το πλήρες νόημα της σουηδικής λέξης. Η γνώση μιας λέξης δεν είναι αυτόματα βίωμα, δεν μεταφέρεται αβίαστα στη γραφή σου. Στα σουηδικά ο ήλιος είναι θηλυκός, μια ξανθιά ωραία κοπέλα. Εγώ πάντα τον βλέπω σαν ένα αγόρι, δεν είναι εύκολο να το αλλάξω αυτό. Υπάρχουν δεκάδες λέξεις στα σουηδικά για το χιόνι, το τρεχούμενο νερό, δεν μπορεί κανένας να σου τα διδάξει αυτά. Απαιτείται χρόνος και διαίσθηση για να εμβαθύνεις, ακόμα έχω δυσκολίες καμιά φορά. Πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου προσπαθώντας να μάθω και να αγαπήσω κάτι άλλο.
Πόσο «άλλοι» είναι οι Σουηδοί; Ισχύει η θεωρία της ψυχρότητας των βορείων;
Οι Σουηδοί είναι πιο συναισθηματικός λαός από εμάς. Και πιο ρομαντικός. Αγαπούν τρομερά τη φύση, γνωρίζουν τα ονόματα όλων των δέντρων, των φυτών, των λουλουδιών. Και ο έρωτας είναι γι' αυτούς ιερός, χωρίς περιορισμούς, απόλυτα φυσιολογικός ακόμα και σε έναν γέρο στα 90 του. Επίσης, στο θέμα της κοινωνικής ισότητας και της ισότητας των δύο φύλων είναι πολύ μπροστά. Και στον σεβασμό της ανεξαρτησίας των παιδιών. Τα κοινά στοιχεία των Σουηδών με εμάς είναι η πλούσια μυθολογία, η προφορική παράδοση, οι αγροτικές ρίζες, τα λαϊκά παραδοσιακά τραγούδια που λένε τρυφερές και πονεμένες ιστορίες.
Νιώθετε ποτέ μοναξιά στη Σουηδία;
Η επιφανειακή απομόνωση των πρώτων χρόνων σε μια ξένη χώρα μεταβλήθηκε με τα χρόνια σε εσωτερική. Ομως και από τη φύση μου είμαι άνθρωπος που δεν αγαπά τον συνωστισμό. Ούτε οι Σουηδοί τον αντέχουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι αντικοινωνικοί. Εχουν την ανάγκη της φυσικής απόστασης, η Σουηδία είναι πολύ μεγάλη και απλωμένη χώρα.
Στο βιβλίο σας «Φίλοι και εραστές», που κυκλοφορεί τώρα από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης, μιλάτε για τα θέματα που σας απασχολούν συχνά στο έργο σας. Για τη μοναξιά, τον ξεριζωμό, την αγάπη, την απιστία, τον θάνατο. Υπάρχει νομίζω μια αυτοβιογραφική πλευρά σε όλα τα έργα σας.
Εχετε δίκιο. Πάντα υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μου μέσα στα βιβλία μου, δεν έχω κανένα δισταγμό να χρησιμοποιήσω βιώματα στα γραπτά μου. Δεν μπορώ να γράψω αλλιώς. Οπως δεν μπορώ να γράψω για πράγματα που δεν πιστεύω. Ο,τι γράφω το υποστηρίζω και στη ζωή μου.
Ο ήρωας του βιβλίου συγχώρησε την απιστία της νεκρής γυναίκας του. Εσείς θα μπορούσατε να συγχωρήσετε την απιστία;
Ο άλλος δεν είναι κτήμα μας. Οποιος δεν μπορεί να συγχωρήσει την απιστία σημαίνει ότι δεν έχει μάθει να αγαπάει. Δεν αγαπάμε υπό όρους γραπτού η άγραφου συμβολαίου.
Εχετε γράψει ότι κάποτε είχατε μια φίλη που έλεγε ότι ο Ντοστογιέφσκι την έκανε άνθρωπο και ο Τσέχοφ γυναίκα. Και ότι εσάς ο πατέρας σας σάς έκανε άνθρωπο και η μητέρα σας συγγραφέα.
Εγινα συγγραφέας στην Κατοχή, κρατώντας το χέρι της μάνας μου, παρακολουθώντας μια εκτέλεση στο χωριό μου, σε ηλικία 5 ετών. Όταν γύρισα σπίτι, έγραψα για τα μάτια του ανθρώπου που πέθαινε. Από τότε, συνδέω πάντα τη συγγραφή με τη μητέρα μου. Γι' αυτό και όταν πέθανε νόμιζα ότι δεν θα μπορούσα να ξαναγράψω ποτέ πια, σε σημείο που σκεφτόμουν να μην το τολμήσω καν. Τα μάγια λύθηκαν όταν αποφάσισα να γράψω ακριβώς γι' αυτό, για τη μητέρα μου, στο βιβλίο «Μητέρες και γιοι».
Μήπως φοβόσασταν ότι με τον θάνατο της μητέρας σας θα χάνατε τη μοναδική πλέον επαφή σας με την πατρίδα σας, δηλαδή με τον εαυτό σας;
Εχετε απόλυτο δίκιο. Με τα χρόνια, όταν επέρχονται όλες οι αφαιρέσεις, ξαφνικά παραμένει ένα πράγμα: η γλώσσα σου και η μητέρα σου.
Στο «Φίλοι και εραστές» λέτε ότι η σημασία του αποχωρισμού δεν είναι να γυρίσεις τη σελίδα του βιβλίου της ζωής αλλά να την ξαναδιαβάσεις. Αυτό κάνατε κι εσείς;
Για να ολοκληρωθεί ο κύκλος της ζωής, πρέπει το παρελθόν και το μέλλον να είναι ευθείες παράλληλες. Είναι λάθος να θέλουμε να ξεχάσουμε τα περασμένα, είτε γιατί πονούν είτε από ανάγκη να πάμε παρακάτω. Δεν μπορούμε όμως να κλείνουμε τα κεφάλαια της ζωής μας διά της βίας.
Τον φοβάστε τον θάνατο;
Εχω αρχίσει να ασκούμαι καθώς μεγαλώνω.
Τι από όλα όσα έχουν γραφτεί για σας δεν θα ξεχάσετε ποτέ;
Μια κριτική σε μια μεγάλη σουηδική εφημερίδα. Εγραφαν ότι ο Καλλιφατίδης έκανε δώρο στη Σουηδία μία ακόμα επαρχία, την Ελλάδα.
(από συνέντευξή του στην ελευθεροτυπία)
Εχετε παράπονο από τη δεύτερη πατρίδα σας, τη Σουηδία; Δεν μπορώ να το ονομάσω παράπονο. Μάλλον φυσιολογικό είναι να συγκαταλέγομαι στην κατηγορία των μεταναστών συγγραφέων. Πριν από μερικά χρόνια αποτελούσα μόνος μου ολόκληρη την κατηγορία. Με έχουν δεχτεί οι Σουηδοί, με γνωρίζουν, έχω μεγάλη και θερμή επαφή με το αναγνωστικό κοινό μου. Ομως θυμάμαι πάντα ποιος ήταν εκείνος που έφυγε. Ο καλύτερος τρόπος να δεχθείς αυτό που έγινες είναι να θυμάσαι αυτό που ήσουν.
Ζείτε όμως και εργάζεστε εκεί πάνω από 40 χρόνια. Ο μετανάστης παραμένει πάντα μετανάστης;
Στη Σουηδία δεν υπάρχει μακρά παράδοση στη μετανάστευση. Το φαινόμενο ξεκίνησε γύρω στο 1962, όταν περίπου πήγα κι εγώ. Σε άλλες χώρες δεν ισχύει αυτό, στη Γαλλία, για παράδειγμα, δεν είχαν κανένα πρόβλημα να θεωρήσουν Γάλλο τον Ιονέσκο. Στη Σουηδία θεωρούμαι (και είμαι) μετανάστης πρώτης γενιάς και ποτέ δεν θα γίνω στα μάτια τους Σουηδός. Σημασία για την ταυτότητά σου έχει το τι θεωρείς εσύ τον εαυτό σου, όχι οι άλλοι.
Η γλώσσα καθορίζει την ταυτότητά μας. Εσείς γράφετε λογοτεχνία και στις δύο γλώσσες. Αρχικά στα σουηδικά, από το 1992 και στα ελληνικά. Αυτός ο «διχασμός» επηρέασε την προσωπικότητά σας;
Είναι πράγματι δύσκολο να διατηρήσεις στο ίδιο επίπεδο δύο διαφορετικές γλώσσες, ιδιαίτερα όταν μαθαίνεις τη μία ενήλικος. Ομως εγώ είμαι το ζωντανό παράδειγμα ότι μπορεί κάποιος να τα καταφέρει. Η προσπάθεια να μάθω σουηδικά ήταν μεγάλη, επίμονη, μακρόχρονη. Δεν είναι εύκολο να γράψεις λογοτεχνία σε μια άλλη γλώσσα, χωρίς να παραμελήσεις τη δική σου. Αναγκάστηκα να εμβαθύνω στα σουηδικά για λόγους επιβίωσης, πραγματικής και πνευματικής. Ωστόσο, αν και αισθάνομαι Ελληνας πέρα για πέρα, υπήρξαν αλλαγές στον χαρακτήρα μου και στον τρόπο σκέψης μου, διά μέσου της νέας γλώσσας μου. Μιλάω πολύ πιο ήρεμα, δεν χειρονομώ, δεν φανατίζομαι, είμαι λιγότερο εκρηκτικός. Προσπάθησα να μεγαλώσω τον κόσμο μου αγκαλιάζοντας μια νέα γλώσσα, μια νέα πατρίδα.
Σε ποια γλώσσα ονειρεύεστε;
Τα πρώτα χρόνια στα ελληνικά. Μετά άρχισα να βλέπω όνειρα βουβά. Φαίνεται πως γινόταν μια διαδικασία μέσα μου για να ενσωματώσω βαθύτερα τη νέα γλώσσα.
Αυτό δείχνει ότι υποστήκατε ένα σοκ. Πώς τα καταφέρατε, ωστόσο, να εισχωρήσετε στη μυστική ζωή μιας νέας γλώσσας ώστε να τη μετατρέψετε σε λογοτεχνία;
Στην πραγματικότητα κατάλαβα τι σημαίνει στα σουηδικά η λέξη «τάφος», όταν έχασα τον πατέρα μου. Τότε ένιωσα τη βαθύτερη σημασία, το πλήρες νόημα της σουηδικής λέξης. Η γνώση μιας λέξης δεν είναι αυτόματα βίωμα, δεν μεταφέρεται αβίαστα στη γραφή σου. Στα σουηδικά ο ήλιος είναι θηλυκός, μια ξανθιά ωραία κοπέλα. Εγώ πάντα τον βλέπω σαν ένα αγόρι, δεν είναι εύκολο να το αλλάξω αυτό. Υπάρχουν δεκάδες λέξεις στα σουηδικά για το χιόνι, το τρεχούμενο νερό, δεν μπορεί κανένας να σου τα διδάξει αυτά. Απαιτείται χρόνος και διαίσθηση για να εμβαθύνεις, ακόμα έχω δυσκολίες καμιά φορά. Πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου προσπαθώντας να μάθω και να αγαπήσω κάτι άλλο.
Πόσο «άλλοι» είναι οι Σουηδοί; Ισχύει η θεωρία της ψυχρότητας των βορείων;
Οι Σουηδοί είναι πιο συναισθηματικός λαός από εμάς. Και πιο ρομαντικός. Αγαπούν τρομερά τη φύση, γνωρίζουν τα ονόματα όλων των δέντρων, των φυτών, των λουλουδιών. Και ο έρωτας είναι γι' αυτούς ιερός, χωρίς περιορισμούς, απόλυτα φυσιολογικός ακόμα και σε έναν γέρο στα 90 του. Επίσης, στο θέμα της κοινωνικής ισότητας και της ισότητας των δύο φύλων είναι πολύ μπροστά. Και στον σεβασμό της ανεξαρτησίας των παιδιών. Τα κοινά στοιχεία των Σουηδών με εμάς είναι η πλούσια μυθολογία, η προφορική παράδοση, οι αγροτικές ρίζες, τα λαϊκά παραδοσιακά τραγούδια που λένε τρυφερές και πονεμένες ιστορίες.
Νιώθετε ποτέ μοναξιά στη Σουηδία;
Η επιφανειακή απομόνωση των πρώτων χρόνων σε μια ξένη χώρα μεταβλήθηκε με τα χρόνια σε εσωτερική. Ομως και από τη φύση μου είμαι άνθρωπος που δεν αγαπά τον συνωστισμό. Ούτε οι Σουηδοί τον αντέχουν, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι αντικοινωνικοί. Εχουν την ανάγκη της φυσικής απόστασης, η Σουηδία είναι πολύ μεγάλη και απλωμένη χώρα.
Στο βιβλίο σας «Φίλοι και εραστές», που κυκλοφορεί τώρα από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης, μιλάτε για τα θέματα που σας απασχολούν συχνά στο έργο σας. Για τη μοναξιά, τον ξεριζωμό, την αγάπη, την απιστία, τον θάνατο. Υπάρχει νομίζω μια αυτοβιογραφική πλευρά σε όλα τα έργα σας.
Εχετε δίκιο. Πάντα υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μου μέσα στα βιβλία μου, δεν έχω κανένα δισταγμό να χρησιμοποιήσω βιώματα στα γραπτά μου. Δεν μπορώ να γράψω αλλιώς. Οπως δεν μπορώ να γράψω για πράγματα που δεν πιστεύω. Ο,τι γράφω το υποστηρίζω και στη ζωή μου.
Ο ήρωας του βιβλίου συγχώρησε την απιστία της νεκρής γυναίκας του. Εσείς θα μπορούσατε να συγχωρήσετε την απιστία;
Ο άλλος δεν είναι κτήμα μας. Οποιος δεν μπορεί να συγχωρήσει την απιστία σημαίνει ότι δεν έχει μάθει να αγαπάει. Δεν αγαπάμε υπό όρους γραπτού η άγραφου συμβολαίου.
Εχετε γράψει ότι κάποτε είχατε μια φίλη που έλεγε ότι ο Ντοστογιέφσκι την έκανε άνθρωπο και ο Τσέχοφ γυναίκα. Και ότι εσάς ο πατέρας σας σάς έκανε άνθρωπο και η μητέρα σας συγγραφέα.
Εγινα συγγραφέας στην Κατοχή, κρατώντας το χέρι της μάνας μου, παρακολουθώντας μια εκτέλεση στο χωριό μου, σε ηλικία 5 ετών. Όταν γύρισα σπίτι, έγραψα για τα μάτια του ανθρώπου που πέθαινε. Από τότε, συνδέω πάντα τη συγγραφή με τη μητέρα μου. Γι' αυτό και όταν πέθανε νόμιζα ότι δεν θα μπορούσα να ξαναγράψω ποτέ πια, σε σημείο που σκεφτόμουν να μην το τολμήσω καν. Τα μάγια λύθηκαν όταν αποφάσισα να γράψω ακριβώς γι' αυτό, για τη μητέρα μου, στο βιβλίο «Μητέρες και γιοι».
Μήπως φοβόσασταν ότι με τον θάνατο της μητέρας σας θα χάνατε τη μοναδική πλέον επαφή σας με την πατρίδα σας, δηλαδή με τον εαυτό σας;
Εχετε απόλυτο δίκιο. Με τα χρόνια, όταν επέρχονται όλες οι αφαιρέσεις, ξαφνικά παραμένει ένα πράγμα: η γλώσσα σου και η μητέρα σου.
Στο «Φίλοι και εραστές» λέτε ότι η σημασία του αποχωρισμού δεν είναι να γυρίσεις τη σελίδα του βιβλίου της ζωής αλλά να την ξαναδιαβάσεις. Αυτό κάνατε κι εσείς;
Για να ολοκληρωθεί ο κύκλος της ζωής, πρέπει το παρελθόν και το μέλλον να είναι ευθείες παράλληλες. Είναι λάθος να θέλουμε να ξεχάσουμε τα περασμένα, είτε γιατί πονούν είτε από ανάγκη να πάμε παρακάτω. Δεν μπορούμε όμως να κλείνουμε τα κεφάλαια της ζωής μας διά της βίας.
Τον φοβάστε τον θάνατο;
Εχω αρχίσει να ασκούμαι καθώς μεγαλώνω.
Τι από όλα όσα έχουν γραφτεί για σας δεν θα ξεχάσετε ποτέ;
Μια κριτική σε μια μεγάλη σουηδική εφημερίδα. Εγραφαν ότι ο Καλλιφατίδης έκανε δώρο στη Σουηδία μία ακόμα επαρχία, την Ελλάδα.
ΑΡΗΣ ΦΙΟΡΕΤΟΣ
"Den siste greken"
Από τον εκδοτικό οίκο Norstedts κυκλοφορεί το τελευταίο βιβλίο του Άρη Φιορέτου με τον τίτλο : Ο Τελευταίος Έλληνας. Πρόκειται για μια αφήγηση και μια ιστορική αναδρομή της ελληνικής διασποράς από την φλεγόμενη Σμύρνη και τον ξεριζωμό των ελλήνων το 1922 μέχρι την Skåne της Σουηδίας και τους μετανάστες της δεκαετίας του 60.
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΚΟΓΚΟΣ
Tα "Γκρεμόχορτα"
Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις “Μανδραγόρας” η ποιητική συλλογή του Κωστή Παπακόγκου με τίτλο “Γκρεμόχορτα”. Ο Κωστής Παπακόγκος παρουσιάζει ξανά ποιητική του συλλογή στην Ελλάδα μετά από 32 χρόνια. Τα “Γκρεμόχορτα” εκδόθηκαν το 1984 στα σουηδικά και παρουσιάζονται σήμερα για πρώτη φορά στην Ελληνική γλώσσα. Ο Σουηδικός τύπος και οι κριτικοί λογοτεχνίας υποδέχτηκαν το βιβλίο με επαίνους, όπως έχει την ευκαιρία να διαπιστώσει και ο έλληνας αναγνώστης στο επίμετρο του βιβλίου.
"Snötäckt lykta"-"Χιονοσκεπές φανάρι"
Από τις εκδόσεις Tranan κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες το νέο βιβλίο του ποιητή και ιστοριογράφου Κωστή Παπακόγκου.Είναι το δωδέκατο βιβλίο του Παπακόγκου στα Σουηδικά. Στην Ελλάδα έχει ήδη δημοσιεύσει έξι ποιητικές συλλογές και δύο έργα ιστορικού χαρακτήρα.
Το Εθνικό Δίκτυο Βιβλιοθηκών της Σουηδίας μαζί με τη Διεθνή Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με την Ελληνική Πρεσβεία και το Διεθνές Ιδρυμα φίλων του Καζαντζάκη οργάνωσαν, αυτόν το μήνα, μια σειρά εκδηλώσεων προς τιμήν των Ελλήνων συγγραφέων που έζησαν στη Σουηδία. Ανάμεσά τους και αυτοί που εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη χώρα και επέλεξαν ως γλώσσα γραφής τα σουηδικά. Τρεις από αυτούς (Καλλιφατίδης, Παπακόγκος, Φιορέτος) ευτύχησαν να δουν το έργο τους μεταφρασμένο και σε άλλες γλώσσες. Η ελληνική κοινότητα της Στοκχόλμης είναι μικρή. Η μεγάλη της πλειοψηφία ήταν καθαριστές και καθαρίστριες. Οι διανοούμενοι και οι φοιτητές ήταν μια μικρή μειοψηφία. Τουλάχιστον αυτό πίστευαν όλοι, μέχρι την ημέρα που άρχισαν αυτές οι εκδηλώσεις. Και όλοι εντυπωσιάστηκαν με το μεγάλο αριθμό των Ελλήνων συγγραφέων που έζησαν και έγραψαν κάποια από τα βιβλία τους στη Σουηδία. Ο συνολικός τους αριθμός είναι σαράντα ένας και δεν είναι σίγουρο πως είναι όλοι. Τα έργα που βρέθηκαν εκτίθενται στην Κεντρική Βιβλιοθήκη της Στοκχόλμης, σε προθήκες υψηλής ασφαλείας. Είναι αυτές που χρησιμοποιούνται για τις εκθέσεις σπάνιων βιβλίων. Τη δουλειά αυτή τη χρωστάμε στις μακροχρόνιες έρευνες που έκαναν μια Ελληνοσουηδέζα, η Μαργαρίτα Μέλμπεργκ (και μορφωτική ακόλουθος της ελληνικής πρεσβείας), ένας Ελληνας ερευνητής, ο Ξενοφών Παγκαλιάς, και ένας Σουηδοέλληνας πια, ο συγγραφέας Γιαν Ερικ Σβαν, που ζει κατά μεγάλα διαστήματα στην Ελλάδα. Το σημαντικό αυτών των εκδηλώσεων είναι πως αλλάζει η φυσιογνωμία της ελληνικής κοινότητας. Από μια μεταναστευτική ομάδα καθαριστών έγινε μια μειοψηφική ελίτ διανοοουμένων. Να σημειώσουμε πως η Σουηδία, ήδη από τη δεκαετία του '50, είχε γίνει πόλος έλξης μεταναστών σχεδόν από όλες τις χώρες του κόσμου. Και σε μερικές περιπτώσεις η μετανάστευση ήταν μαζική. Και όμως, καμιά άλλη μειονότητα δεν έχει κάνει μέχρι σήμερα μια τέτοια εκδήλωση. Πώς εξηγείται αυτό; Οι Ελληνες όπου και να πάνε μεγαλουργούν ή απλώς έχουν υποστεί στη χώρα τους τέτοιους διωγμούς, που τους ανάγκασαν να φύγουν άρον-άρον; Στον εμπεριστατωμένο κατάλογο της έκθεσης διαβάζουμε τα βιογραφικά των συγγραφέων. Και εδώ βρίσκουμε και την απάντηση. Η πρώτη γενιά ήρθε με τον εμφύλιο πόλεμο. Η δεύτερη επί χούντας. Και στις δύο περιπτώσεις έχουμε πολιτικούς διωγμούς. Η νικήτρια παράταξη εξαφανίζει την πνευματική ελίτ της χώρας για πολιτικούς λόγους, άσχετα αν αυτό είναι μια εθνική καταστροφή. Και αυτόν τον εθνικό πλούτο τον εκμεταλλεύεται μια άλλη χώρα. Οι πολιτογραφημένοι ως γάλλοι Ελληνες διανοούμενοι (Καστοριάδης, Αξελός, Παπαϊωάννου κ.λπ.), αν είχαν μείνει στην Ελλάδα, ή θα σάπιζαν στις φυλακές και τα ξερονήσια ή θα είχαν εκτελεστεί από τα έκτακτα στρατοδικεία. Συνειρμικά τώρα, μου έρχεται στο μυαλό ένα καινούργιο κύμα μετανάστευσης που έχει αρχίσει και διαμορφώνεται στην Ελλάδα, που ακόμα δεν ξέρουμε τις ακριβείς διαστάσεις του. Οι νέοι με υψηλή μόρφωση και καλή επαγγελματική κατάρτιση δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα και αναζητούν δουλειά σε μια ευρωπαϊκή χώρα. Οι Ελληνες γιατροί π.χ., που μετανάστευσαν πρόσφατα στη Σουηδία, μετριούνται σε εκατοντάδες. Βέβαια ούτε ο εμφύλιος ούτε η χούντα είναι εποχές συγκρίσιμες με τη σημερινή. Αλλά υπάρχει ένα θλιβερό κοινό σημείο. Η ανασφάλεια, που σου δημιουργεί την επιθυμία φυγής. Και όποιος έχει το κουράγιο και τη δυνατότητα να πάει κάπου αλλού, έστω και χωρίς εγγυήσεις, φεύγει για τη δική του προσωπική Οδύσσεια. Ο Γκάντι είχε πει πως ο οικονομικός πόλεμος δεν διαφέρει και πολύ από τον πραγματικό πόλεμο. Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε εμείς, από τη δική μας την πλευρά, πως αυτοί οι δύο πόλεμοι δημιουργούν σχεδόν το ίδιο κύμα μετανάστευσης. Και στην Ελλάδα σήμερα υπάρχει οικονομικός πόλεμος, που είναι άγνωστη η διάρκειά του.
Πηγές: Ελληνοσουηδική ιστοσελίδα &
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου