Τίτλος:Το δωμάτιο, Συγγραφέας: Εμα Ντόναχιου,
μτφρ.: Εφη Τσιρώνη, εκδ.Ψυχογιός, σ. 422
Στο Δωμάτιο, της Ιρλανδής Εμα Ντόναχιου, ο αναγνώστης παγιδεύεται ευθύς εξαρχής από την αμεσότητα της αφηγηματικής φωνής: πρόκειται για τη φωνή ενός πεντάχρονου αγοριού, του Ζακ, για το οποίο όλα γύρω του είναι προσωποποιημένα, έχουν γένη, οντότητα και χαρακτήρα. Τα πράγματα που τον περιβάλλουν -κρεβάτι μοκέτα, γλάστρα, ντουλάπα μέσα σε ένα δωμάτιο έντεκα τετραγωνικών- είναι ολόκληρος ο κόσμος του και η μητέρα του το μοναδικό πρόσωπο που αγγίζει και μιλάει - έστω κι αν κάποιες φορές εκείνη φεύγει για «αλλού» ή περνάει στο «αθόρυβο». Μέσα από τον φεγγίτη βλέπουν ένα κομμάτι ουρανού, η μοναδική επαφή τους με το «έξω» καθώς και οι επίπεδες φιγούρες στην τηλεόραση, την οποία παρακολουθούν με μέτρο, για να μην πλαδαρεύει το μυαλό τους.
Ο Ζακ εκεί μέσα γεννήθηκε κι εκεί ζει όλη του τη ζωή, όπως μαθαίνουμε έπειτα από λίγες σελίδες, η δε μητέρα του υπήρξε θύμα απαγωγής, πριν από εφτά ολόκληρα χρόνια, στα δεκαεννιά της, και καθημερινά δέχεται τις επισκέψεις του απαγωγέα-βιαστή Σατανίκ. «Για εκείνον δεν είμαστε παρά ήρωες ενός βιβλίου που δεν επιτρέπει σε κανέναν άλλον να διαβάσει», εξηγεί με τον ιδιαίτερο τρόπο της στον μικρό Ζακ.
Ο τρόπος που περιγράφονται απεχθή γεγονότα -όπως ο καθημερινός βιασμός της μητέρας, την ώρα που ο Ζακ είναι κλεισμένος στην ντουλάπα και μετράει τα τριξίματα του κρεβατιού ή τα δόντια του, για να περάσει η ώρα και να αντέξει το σκοτάδι-, είναι ιδιαίτερα υπαινικτικός, ώστε ο αναγνώστης πρέπει να μαντέψει το τι ακριβώς συμβαίνει. Οι δυο τους κλεισμένοι σ' έναν τόσο περιορισμένο χώρο έχουν αναπτύξει τις δικές τους άμυνες και καθημερινές συνήθειες, προκειμένου να επιζήσουν. Η μητέρα μαθαίνει στον Τζακ να διαβάζει, να γράφει, γυμνάζονται καθημερινά και μαγειρεύουν, προετοιμάζοντάς τον για τον κόσμο, ενώ η αγάπη που της επιστρέφει ο μικρός είναι για την ίδια σωτήρια. Με τόσα λίγα και με μηδαμινές επιλογές κατορθώνουν να επιβιώσουν, και όταν έρθει η ώρα, να βρουν τον τρόπο να αποδράσουν.
Το αγόρι «μπονζάι»
Στο δεύτερο μέρος ο Ζακ βρίσκεται με τη μητέρα του στον εξωτερικό, καινούριο κόσμο. Ολα φαντάζουν καινούρια και μυστήρια, και οι δυο αποπροσανατολισμένοι, θαμπωμένοι και σοκαρισμένοι από το πλήθος, τα μεγέθη και τις επιλογές. Πρέπει να μάθουν από την αρχή την αλφαβήτα της επιβίωσης, την επικοινωνία, την ερμηνεία, αλλά και την αυτοπροστασία, καθώς οι κίνδυνοι είναι πλέον ύπουλοι, και όχι ένας Σατανίκ, που ήξερε τον κωδικό της πόρτας και τους επισκεπτόταν συγκεκριμένη ώρα. Η ερμηνεία των πολλαπλών κωδίκων και η επανένταξή τους είναι δύσκολη υπόθεση και θα χρειαστεί χρόνος για να μάθουν το πώς να υπάρχουν μέσα σ' έναν κόσμο «ξαφνικότερο απ' όσο νομίζουν».
Υποψήφιο για το βραβείο Μπούκερ, το Δωμάτιο, εμπνευσμένο από τον Αυστριακό Ζοζέφ Φριτζλ, τον αιμομίκτη πατέρα, θεωρείται ένα πραγματικά καινοτόμο μυθιστόρημα, τόσο για τη γλώσσα όσο και για τον τρόπο που διαπραγματεύεται ένα ιδιαίτερα σκοτεινό θέμα.
Η ανάγνωση του βιβλίου μοιάζει σαν να εισβάλεις σ' έναν απολύτως ιδιωτικό κόσμο, με τους δικούς του κώδικες και νόμους. Ενα μυθιστόρημα, ύμνος στη μητρική αγάπη, το οποίο μπορεί να διαβαστεί και ως μεταφορά για κάθε μορφή εγκλεισμού, αλλά και για τις επιλογές: «Οταν ο κόσμος μας περιοριζόταν σ' εκείνα τα ελάχιστα τετραγωνικά, ο έλεγχος ήταν πιο εύκολη υπόθεση...», θα πει η μητέρα, αναφερόμενη σε κάθε φυλακισμένο και σε κάθε διαφορετική μορφή φυλακής και εγκλεισμού, καθώς πάντα ο άνθρωπος επινοεί τρόπους να «αποδράσει», να δημιουργήσει τον δικό του «εξωτερικό κόσμο», με τη λυτρωτική δύναμη της φαντασίας και της γλώσσας.
Η μετάφραση της Εφης Τσιρώνη αποδίδει με ευφάνταστο και πειστικό τρόπο την ιδιαιτερότητα της γλώσσας του πεντάχρονου Ζακ, πλάθοντας και παραποιώντας λέξεις προκειμένου να «μεταφράσει» δημιουργικά τη σκέψη του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου