Oι Επέτειοι κρύβουν μέσα τους κάτι το τελετουργικό και μυστικιστικό.Η πράξη, το συγκεκριμένο γεγονός παύει να υφίσταται και αίρεται σε σύμβολο. Είναι σα να περπατάς σε ένα δρόμο σκοτεινό ή έστω και υποφωτισμένο και να συναντάς κάποια φανάρια ή κάποιες φωταγωγημένς περιοχές και στέκεσαι για να φωτιστείς. Έτσι λοιπόν το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ανακήρυξε το έτος 2012 "Έτος Βρεττάκου" , με αφορμή την επέτειο εκατό χρόνων από τη γέννηση του ποιητή. Αρκεί βέβαια αυτά τα επετειακά φανάρια να μην σβήνουν με τη δύναμη του φωτός τους άλλες, μικρότερες φωτεινές πηγές που σίγουρα θα υπάρχουν.
Το Νικηφόρο Βρεττάκο είχα την τύχη να τον ακούσω στο δημοτικό θέατρο του Πειραιά το 1988 κατά την παρουσίαση του έργου του "Λειτουργία κάτω από την ακρόπολη":
Απολιόρκητη όταν πολιορκείσαι και όταν συλλαμβαίνεσαι ασύλληπτη· κι όταν κουστωδίες σε πάνε και σε φέρνουνε στα πραιτώρια·
κι όταν δένεσαι πάνω σε πασσάλους και μαστιγώνεσαι· κι όταν δένεσαι πίσω από άλογα κι άρματα και σέρνεσαι βάφοντας κόκκινη
την οδό προς τον ’δη... Κι όταν ενταφιάζεσαι, δεν μένεις εκεί, παρά μόνο για μια ή για δύο, το πολύ για τέσσερις νύχτες· οπότε "όρθρου βαθεός" γιομίζεις το φως με πίδακες της Ανάστασης!
κι όταν δένεσαι πάνω σε πασσάλους και μαστιγώνεσαι· κι όταν δένεσαι πίσω από άλογα κι άρματα και σέρνεσαι βάφοντας κόκκινη
την οδό προς τον ’δη... Κι όταν ενταφιάζεσαι, δεν μένεις εκεί, παρά μόνο για μια ή για δύο, το πολύ για τέσσερις νύχτες· οπότε "όρθρου βαθεός" γιομίζεις το φως με πίδακες της Ανάστασης!
( Λειτουργία κάτω από την Ακρόπλολη, 4η έκδ. Αθ. 1988, σ.11)
Για τη σύλληψη του έργου "Λειτουργία κάτω από την ακρόπολη" δηλώνει: Θα έπρεπε να σας πω, πριν απ’ όλα, πως αυτό το βιβλίο απασχόλησε πολύ την ψυχή μου και τη σκέψη μου. Η ταραγμένη εποχή της γενιάς μου υπήρξε πολύ μακριά. Ζήσαμε δύσκολες ώρες, αποχτήσαμε τραγικές εμπειρίες, αναζητώντας και παλεύοντας σ’ αυτό τον κόσμο. Ονειρευτήκαμε πολύ για ένα άλλο φως με το οποίο θα καταυγαζόταν η ανθρωπότητα.
Ο σκοπός της "Λειτουργίας κάτω από την ακρόπολη" κατά τον Βρεττάκο είναι: Είμαστε υποχρεωμένοι να διατηρήσουμε την ταυτότητα αυτού του τόπου, όχι από αγωνιστικό εθνικισμό αλλά από πατριωτικό και ανθρώπινο ταυτόχρονα χρέος. Όπως βλέπετε, το πηγαίνω πιο πέρα από το «πατριωτικό». Μιλώ και για το «ανθρωπινό». Το φως δεν χρειάζεται για να επιδειχτούμε αλλά να φωτίσουμε και την ανθρωπότητα στις δύσκολες ώρες της.
Ο σκοπός της "Λειτουργίας κάτω από την ακρόπολη" κατά τον Βρεττάκο είναι: Είμαστε υποχρεωμένοι να διατηρήσουμε την ταυτότητα αυτού του τόπου, όχι από αγωνιστικό εθνικισμό αλλά από πατριωτικό και ανθρώπινο ταυτόχρονα χρέος. Όπως βλέπετε, το πηγαίνω πιο πέρα από το «πατριωτικό». Μιλώ και για το «ανθρωπινό». Το φως δεν χρειάζεται για να επιδειχτούμε αλλά να φωτίσουμε και την ανθρωπότητα στις δύσκολες ώρες της.
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος (1912-1991) γεννήθηκε στις Κροκεές της Λακωνίας. Ο λυρισμός και ο ανθρωπισμός του ως ποιητική διάθεση και ποιητικό αποτέλεσμα σφράγισαν το έργο του.
Ὁ πράσινος κῆπος
Ἔχω τρεῖς κόσμους. Μιὰ θάλασσα, ἕναν
οὐρανὸ κι ἕναν πράσινο κῆπο: τὰ μάτια σου.
Θὰ μποροῦσα ἂν τοὺς διάβαινα καὶ τοὺς τρεῖς, νὰ σᾶς ἔλεγα
ποῦ φτάνει ὁ καθένας τους. Ἡ θάλασσα, ξέρω.
Ὁ οὐρανός, ὑποψιάζομαι. Γιὰ τὸν πράσινο κῆπο μου,
μὴ μὲ ρωτήσετε.
οὐρανὸ κι ἕναν πράσινο κῆπο: τὰ μάτια σου.
Θὰ μποροῦσα ἂν τοὺς διάβαινα καὶ τοὺς τρεῖς, νὰ σᾶς ἔλεγα
ποῦ φτάνει ὁ καθένας τους. Ἡ θάλασσα, ξέρω.
Ὁ οὐρανός, ὑποψιάζομαι. Γιὰ τὸν πράσινο κῆπο μου,
μὴ μὲ ρωτήσετε.
Οἱ μουσικοὶ ἀριθμοί
Χωρὶς τὴ μαθηματικὴ τάξη, δὲν στέκει
τίποτε: Οὔτε οὐρανὸς ἔναστρος,
οὔτε ρόδο. Προπαντὸς ἕνα ποίημα.
Κι εὐτυχῶς ὅτι μ᾿ ἔκανε ἡ μοῖρα μου
γνώστη τῶν μουσικῶν ἀριθμῶν,
ὅτι κρέμασε μίαν ἀχτίνα ἐπὶ πλέον
τὸ ἄστρο τῆς ἡμέρας στὴν ὅρασή μου
καὶ κάνοντας τὰ γόνατά μου τραπέζι
ἐργάζομαι, ὡς νά ῾ταν νὰ φτιάξω
ἕναν ἔναστρο οὐρανό, ἢ ἕνα ρόδο.
τίποτε: Οὔτε οὐρανὸς ἔναστρος,
οὔτε ρόδο. Προπαντὸς ἕνα ποίημα.
Κι εὐτυχῶς ὅτι μ᾿ ἔκανε ἡ μοῖρα μου
γνώστη τῶν μουσικῶν ἀριθμῶν,
ὅτι κρέμασε μίαν ἀχτίνα ἐπὶ πλέον
τὸ ἄστρο τῆς ἡμέρας στὴν ὅρασή μου
καὶ κάνοντας τὰ γόνατά μου τραπέζι
ἐργάζομαι, ὡς νά ῾ταν νὰ φτιάξω
ἕναν ἔναστρο οὐρανό, ἢ ἕνα ρόδο.
Στο ερώτημα τι είναι ποίηση απαντά: Οι διαδικασίες που προηγούνται της ποιητικής έκφρασης κρύβουν και κάποιο μυστήριο θα έλεγα γιατί συντελούνται στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Εκεί συναντώνται η λογική και το συναίσθημα και γεννούν το άνθος αυτό του λόγου που δεν πεθαίνει ποτέ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου