Σάβανο - Τζ. Μπάνβιλ

   

Το "σάβανο" ως λέξη σε προδιαθέτει για κάτι μυστικό, κάτι κρυμμένο, που απαραίτητο είναι να το ξεσκεπάσεις μέχρις ότου αποκαλυφθεί το σώμα του μυστηρίου, το οποίο σημειωτέον είναι και νεκρό. Ο στίχος του Δ. Μούτση "...κρατάς κρυμμένα μυστικά και ντοκουμέντα..." νομίζω ότι μου ταιριάζει για την περίσταση. Επομένως διερωτάται ο πρακτικός αναγνώστης: ποιος ο λόγος αυτής της αναζήτησης; Ο λόγος της αναζήτησης είναι ο προσδιορισμός του "εγώ"....

   Πράγματι το "Σάβανο" του Τζων Μπάνβιλ είναι ένα εγχείρημα προσδιορισμού του "εγώ". Μια καταβύθιση στο παρελθόν του ήρωα. Με αφορμή μια γυναίκα. Μονάχα που ο αυτός ο προσδιορισμός του "εγώ" πετυχαίνεται μέσω της απομάκρυνσης από το "εγώ". Για να εξηγούμαστε: ως "εγώ" θα πρέπει να εννοούμε τον εαυτό μας μέσα σε ένα κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο (επαναλαμβάνω πλαίσιο άρα όρια...).  Όταν τώρα το πλαίσιο αυτό σπάσει, το "εγώ" μας στροβιλίζεται μέχρι να βρει αυτή τη νέα ισορροπία, τη νέα ταυτότητα. Φυσικά και μέσα σε ένα νέο πλαίσιο. Μονάχα που και το πλαίσιο χτίζεται μαζί με την νέα ταυτότητα. Αυτή τουλάχιστον την αίσθηση δίνει.

   Ο ήρωας του έργου είναι ένας πετυχημένος ακαδημαϊκός και φημισμένος διανοούμενος που ζει στην αμερική. Μια περιοχή που ο μύθος της δεν στηρίζεται στο παρελθόν της, αλλά στο μέλλον της. Ο ήρωας εμφανίζεται με το όνομα Άξελ Βάντερ. Μόνο που δεν είναι ο Άξελ Βάντερ. Είναι ένας εβραίος (αυτοί οι εβραίοι πόσο στοιχειώνουν τη μυθοπλαστική φαντασία...) που στην πορεία του για τη σωτηρία οικειοποιείται το όνομα του φίλου του. Κρύβεται χάρη στην ικανότητά του να λέει ψέμματα. "Έγινα βιρτουόζος του ψεύδους κάνοντας το όργανό μου να μελωδεί τόσο γλυκά που κανείς δεν μπορούσε να αμφισβητήσει την αυθεντικότητα του ήχου του................Όμως το συναρπαστικό παράδοξο είναι ότι ενώ πάσχιζα να διατηρήσω τη βιτρίνα μου, ταυτόχρονα δε θα με πείραζε καθόλου αν εμφανιζόταν ξαφνικά κάποιος με αδιάσειστα στοιχεία του δόλου μου". Ένας κατ΄ανάγκη που εξελίσσεται σε κατά συνείδηση ψεύτη, που αισθάνεται όμως σαν ένας ηθοποιός περισσότερο, αναμένοντας κάποια στιγμή το τέλος της παράστασης. Ένα μυστικό είναι μυστικό όταν το γνωρίζει και κάποιος άλλος. Διαφορετικά δεν είναι μυστικό. 

     Αυτό το μήνυμα του τέλους έρχεται τελικά από την Κας Κλιβ. Μια κοπέλα με έντονες ψυχολογικές διαταραχές που πληροφορήθηκε για την διπλή ταυτότητα του ήρωά μας κι έρχεται να τον συναντήσει. Τόπος συνάντησης και αποκάλυψης το Τορίνο. Μια ερινύα του σκοτεινού παρελθόντος που όμως είναι τόσο αγγελικά πλασμένη. Τόσο ερωτεύσιμη! Αυτό το σημείο ίσως δεν με έπεισε. Τι θέλησε να πετύχει αυτή η κοπέλα από τον Άξελ Βάντερ. Κι ο προβληματισμός μου ενισχύεται από το γεγονός ότι στο τέλος αυτή είναι που αυτοκτονεί κι όχι ο ήρωας. Ο ήρωας μάλιστα εκπλήσσεται από το ότι υπάρχουν και άλλοι που πιθανώς γνωρίζουν το μυστικό του. 

    Όπως και στο "Ανθρώπινο στίγμα" του Ροθ έτσι και εδώ υπάρχει ένα μυστικό. Μια άλλη ταυτότητα. Επιμελώς καμουφλαρισμένη. Που αργά ξετυλίγεται, αναπόφευκτα, σαν σάβανο. Ο Μπάνβιλ δεν ακολουθεί μια αγωνιώδη πλοκή για να κρατήσει το ενδιαφέρον. Η αφηγηματική ικανότητά του όμως είναι τόσο τεχνικά φτιαγμένη που με ενθουσίασε!