Πέμπτη 29 Μαρτίου 2012

ΑΜΑΖΟΝΕΣ

Oι Aμαζόνες μας δίνουν ένα γοητευτικό μύθο, καθώς αποτελούν το εμψυχο, μυθικό υλικό για μια μητριαρική κοινωνία. Μυθικός λαός κυνηγών και πολεμιστριών, που κατάγονταν από τον θεό του πολέμου Άρη και τη νύμφη Αρμονία ή κατά άλλη εκδοχή, τη θεά Αθηνά. Πατρίδα των Αμαζόνων θεωρείται η Θεμίσκυρα του Ευξείνου Πόντου, που βρισκόταν κοντά στον ποταμό Θερμώδοντα. Οι Αμαζόνες έχουν συμμετάσχει σε πολλούς μύθους. Στην Αθήνα, το θέμα της νίκης του Θησέα επί των Αμαζόνων ήταν πολύ δημοφιλές. Αμαζονομαχία παριστανόταν στην ασπίδα της Αθηνάς στον Παρθενώνα και στην Ποικίλη Στοά, όπου οι Αθηναίοι θυμούνταν καθημερινά τη μεγάλη νίκη τους βασιλιά τους.

ΑΝΑΦΟΡΑ ΛΥΣΙΑ

Ήταν οι μόνες στην περιοχή που κατοικούσαν, οι οποίες είχαν σιδερένιο οπλισμό και ήταν οι πρώτες απ' όλους που καβαλίκευσαν άλογα και, χάρη στην απειρία των εχθρών τους, πρόφταιναν όποιον κυνηγούσαν και άφηναν πίσω τους όποιον πήγαινε να τις καταδιώξει. Και τις θεωρούσαν μάλλον άντρες, από το μεγάλο θάρρος που επιδείκνυαν, παρά γυναίκες, κρίνοντας από το φύλο τους. Γιατί φαινόταν ότι περισσότερο υπερτερούν των αντρών σε γενναιότητα παρά ότι μειονεκτούν σωματικά. Κυβερνούσαν πολλά έθνη και είχαν υποδουλώσει τους λαούς που βρισκόταν γύρω τους. Έτσι, ακούγοντας τη μεγάλη δόξα που απολάμβανε η χώρα μας, συγκέντρωσαν τα πιο μάχιμα φύλα και κατευθύνθηκαν για να καταλάβουν την πόλη μας, επιζητώντας τη δόξα του κατακτητή, για να δώσουν τροφή στην υπερβολική φιλοδοξία τους. Αλλά ήρθαν αντιμέτωπες με γενναίους άντρες, που τις ανάγκασαν να δείξουν φρόνιμα ανάλογο με τη φύση τους. Αλλά δεν φρόντισαν να διδαχτούν από το πάθημά τους και να είναι πιο προσεκτικές στις μελλοντικές πολεμικές επιχειρήσεις τους. Ούτε γύρισαν στη χώρα τους, να αναφέρουν την κακοτυχία τους και την ανδρεία των προγόνων μας, αλλά πέθαναν επιτόπου και τιμωρήθηκαν για την τρέλα τους, κάνοντας με αυτόν τον τρόπο αιώνια τη φήμη της πόλης μας, ενώ, εξαιτίας της καταστροφής που υπέστησαν εδώ, χάθηκε για πάντα το όνομα της δικής τους χώρας. Και έτσι, αυτές οι γυναίκες, από την άδικη απληστία τους να καταλάβουν τη γη άλλων, έχασαν τη δική τους γη.      
Λυσίας, Επιτάφιος, 2.4-6.


Χαρακτηριστικά Αμαζόνων:  Όλα τα χαρακτηριστικά που ήταν συγκεντρωμένα στο πρόσωπο των Αμαζόνων, ήταν εκείνα ακριβώς που οι Αθηναίοι αρνούνταν να αποδεχτούν για τις γυναίκες τους. Είναι δυνατές, πολεμοχαρείς και μετακινούνται από τόπο σε τόπο, πάνω στα άλογά τους. Η Αθηναία, πάλι, είναι αδύναμη και δεν μετακινείται ποτέ. Οι Αμαζόνες μισούν τους άντρες, είναι επιθετικές και περιφρονούν το γάμο. Οι Αθηναίες ακριβώς το αντίθετο. Και τέλος, αποφεύγουν την κύηση, ουσιαστικά την ανατροφή των παιδιών, κάτι που για την Αθηναία θεωρείται ολοκλήρωση της γυναικείας φύσης της. 

Νόημα Αμαζονομαχίας: Στην Αμαζονομαχία, η αθηναϊκή δημοκρατία θέλει να γιορτάσει την τελευταία νίκη του πολιτισμού ενάντια στη φύση, το δάμασμα δηλαδή του κυριαρχούμενου από φυσικές παρορμήσεις, γυναικείου φύλου, την ένταξή του στη νόμιμη τάξη και τον «εκπολιτισμό» του, με βάση τους νόμους της πολιτείας και την τάξη του κόσμου.

Ερμηνεία ονόματος: Η ερμηνεία για το όνομά τους ήταν πως επειδή εμποδίζονταν στη μάχη από τους μαστούς τους, υιοθέτησαν τη συνήθεια να καυτηριάζουν τον ένα ή και τους δύο στην παιδική τους ηλικία, κι έτσι έγιναν γνωστές σαν «χωρίς μαστούς» (άμαζοι). Άλλη άποψη ήταν πως κάμποσες γυναίκες από την Έφεσο δόθηκαν στον πόλεμο και τη γεωργία και μια και συνήθιζαν να θερίζουν (αμάω) με περιζώματα (ζωναι) γύρω από τα στήθη τους, γι΄αυτό  ονομάστηκαν  Αμαζόνες.


ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΗΡΟΔΟΤΟΥ
Ο Ηρόδοτος ιστορεί πως, αφού νικήθηκαν και πιάστηκαν αιχμάλωτες από τους έλληνες, υπερνικήσανε τους αιχμαλωτιστές τους και δραπέτευσαν από τη θάλασσα στην Κριμαία, όπου συμφιλιώθηκαν με τους Σκύθες.

Για τους Σαυρομάτες πάλι διηγούνται τα εξής: όταν πολέμησαν οι Έλληνες με τις Αμαζόνες (τις Αμαζόνες οι Σκύθες τις ονομάζουν Οιόρπατα, η λέξη αυτή στην ελληνική σημαίνει ανδροφόνοι, διότι οἰὸρ ονομάζουν οι Σκύθες τον άντρα και πατά σκοτώνω), τότε, λένε, οι Έλληνες αφού νίκησαν στη μάχη του Θερμόδοντα, πήραν μέσα σε τρία πλοία όσες Αμαζόνες μπόρεσαν να αιχμαλωτίσουν και απέπλευσαν. Εκείνες όμως μέσα στο πέλαγος τους έκαναν επίθεση και κατέσφαξαν τους άνδρες. Αλλά δεν ήξεραν από πλοία ούτε και χειρίζονται το πηδάλιο, τα πανιά ή το κουπί, παρά, αφού κατέφαξαν τους άνδρες, τους πήγαινε εδώ κι εκεί το κύμα και ο άνεμος, και τέλος φθάνουν στους Κρημνούς της Μαιώτιδας λίμνης. Οι Κρημνοί είναι μέρος της χώρας των ελεύθερων Σκυθών. Εκεί αποβιβάστηκαν στην ξηρά οι Αμαζόνες  και οδοιπορούσαν σε κατοικημένους τόπους. Την πρώτη αγέλη αλόγων που συνάντησαν, την άρπαξαν και καλπάζοντας στα άλογα αυτά έκαναν επιδρομές στη γη των Σκυθών.
Οι Σκύθες δεν μπορούσαν να εξηγήσουν το τί συνέβαινε. Διότι ούτε τη γλώσσα τους, ούτε την ενδυμασία ούτε τι λαός ήταν γνώριζαν, και ήταν αδύνατο να εξηγήσουν από πού να είχαν έλθει. Υπέθεταν ότι εκείνες ήταν άνδρες στην πρώτη τους ηλικία και τέλος κήρυξαν μάχη προς αυτές. Μετά τη μάχη έμειναν στην κατοχή των Σκυθών οι νεκροί κι έτσι ανακάλυψαν ότι ήταν γυναίκες. Άρχισαν, λοιπόν, να σκέπτονται τί να κάμουν και τέλος αποφάσισαν να μη τις σκοτώσουν πλέον με κανένα τρόπο, παρά να εξακριβώσουν πόσες είναι και να στείλουν σ΄ αυτές τους πιο νέους από τους δικούς τους, τόσους όσες υπολόγισαν ότι είναι εκείνες, αυτοί να πάνε και στήσουν το στρατόπεδό τους κοντά σε κείνες και να κάνουν ό τι ακριβώς θα κάνουν κι εκείνες. Και αν επιχειρήσουν να τους καταδιώξουν, μάχη να μη δώσουν, παρά να αποσύρονται βαθμηδόν. Και όταν σταματήσουν, να επιστρέψουν και να στρατοπεδεύσουν κοντά τους. Αυτή την απόφαση έλαβαν οι Σκύθες, γιατί ήθελαν να κάνουν παιδιά από εκείνες.

Οι νέοι γνωρίστηκαν με τις Αμαζόνες, έσμιξαν ερωτικά, ένωσαν τα στρατόπεδά τους, έγινε δυνατή και η συνεννόηση μεταξύ τους και κάλεσαν τις Αμαζόνες στην πόλη τους για να εγκατασταθούν όλοι μαζί. Εκείνες όμως απάντησαν:
 
Εμείς είναι αδύνατο να κατοικούμε μαζί με τις δικές σας γυναίκες, γιατί εμείς κι εκείνες δεν έχουμε τα ίδια έθιμα. Εμείς δηλαδή τοξεύουμε και ακοντίζουμε και ιππεύουμε, δουλειές γυναικείες δε μάθαμε. Ενώ οι δικές σας γυναίκες  από αυτά που αναφέραμε τίποτε δεν κάνουν, παρά μένουν μέσα στις άμαξες και κάνουν δουλειές γυναικείες, και ούτε στο κυνήγι πηγαίνουν ούτε αλλού πουθενά. Δε θα μπορούσαμε, λοιπόν, να ταιριάσουμε μαζί. Αν όμως θέλετε να μας έχετε για συζύγους και να φανείτε δίκαιοι άνθρωποι, πηγαίνετε στους γονείς σας, πάρετε το μερίδιο της περιουσίας που σας αναλογεί και έπειτα πηγαίνουμε να ζήσουμε μόνοι μας χωριστά. Υπάκουσαν και το έκαναν αυτό οι νέοι.
Αλλά όταν έλαβαν το μερίδιο της περιουσίας που ανήκε στον καθένα και γύρισαν πίσω, τους είπαν οι γυναίκες: «εμάς μας κρατεί μια ανησυχία και ένας φόβος να κατοικήσουμε σ΄ αυτό τον τόπο, πρώτο γιατί γίναμε αιτία να σας χάσουν οι γονείς σας και έπειτα διότι προξενήσαμε τόσο μεγάλες ζημιές στη χώρα σας. Μια όμως που μας κρίνετε άξιες να μας έχετε γυναίκες σας, να τι να κάνουμε όλοι μας: ελάτε να σηκωθούμε από αυτή τη χώρα, να περάσουμε τον Τάναϊν ποταμό και να εγκατασταθούμε εκεί».


Οι νέοι αποδέχτηκαν την πρόταση και έφθασαν στο μέρος όπου και εγκαταστάθηκαν. Από κει και πέρα γυναίκες των Σαυροματών ζουν όπως και παλιά, δηλαδή πηγαίνουν στο κυνήγι και επίσης στον πόλεμο φορούν την ιδια στολή με τους άντρες. Οι Σαυρομάτες μιλούν γλώσσα Σκυθική, αλλά τη μιλούν άσχημα, γιατί οι Αμαζόνες δεν την έμαθα καλά. Όσο για το γάμο: καμιά παρθένα δεν παντρεύεται παρά μόνο αν σκοτώσει ένα εχθρό. Μπορεί μάλιστα από αυτές να πεθαίνουν γεροντοκόρες, επειδή δεν κατάφεραν να εκπληρώσουν αυτό το έθιμο. Ο Ηρόδοτος όχι μόνο τοποθετεί τις Αμαζόνες σε ευθεία, αδιαμεσολάβητη αντίθεση προς τους Έλληνες, αλλά και περιπλέκει τη διαφορά τους, καθώς τις αντιπαραθέτει με τους Σκύθες, τους πλέον εξωτικούς και ελάχιστα ελληνοπρεπείς βαρβάρους.

 

Ο Παλαίφατος μας δίνει τη δική του ερμηνεία θεωρώντας τις αμαζόνες άντρες:

Τδε λγω κα περ μαζνων, τι ο γυνακες σαν α στρατεσασαι, λλ νδρες βρβαροι, φρουν δ χιτνας ποδρεις σπερ α Θρισσαι κα τν κμην νεδοντο μτραις, τος δ πγωνας ξυρντο ς κα νν ο Πατηριται ‹κα› Παραξνθιοι, κα δι τοτο καλοντο πρς τν πολεμων γυνακες. μαζνες δ τ γνος μχεσθαι γαθο σαν· στρατεαν δ γυναικς οδποτε εκς γενσθαι, οδ γρ νν οδαμο.

Παλαίφατος, Περί Αμαζόνων

Τετάρτη 28 Μαρτίου 2012

Antony Micalef

Tέχνη στο δρόμο. Ένα μεγάλο μέρος καλλιτεχνών δεν επιλέγει μια πιο συμβατική προβολή του έργου τους, αλλά η τέχνη τους βρίσκεται έξω, στο δρόμο ή στην ύπαιθρο. Κατάφεραν να καταξιωθούν χωρίς να ακολουθήσουν τον καθιερωμένο δρόμο των γκαλερί. Παρόλα αυτά, αν και κατηγορήθηκαν πως δεν κάνουν τέχνη, τα έργα τους έχουν καταλήξει να στολίζουν μουσεία και σημαντικές γκαλερί.


Antony Micalef (1975 -)

Πολύχρωμα και βαθύτατα ανησυχητικά τα έργα του  Micalef εξετάζουν τη διχοτομημένη σχέση μας με τον καταναλωτισμό, πώς δηλαδή μπορούμε να διατηρήσουμε την περιφρόνησή μας για τις πολυεθνικές μάρκες, αλλά ταυτόχρονα να γοητευόμαστε από αυτές. In & Out.Η τέχνη δηλαδή δεν είναι μια ουτοπία, είναι ένας τρόπος ζωής. Ο καλλιτέχνης είναι εντός του κόσμου που δημιουργεί, κατανοώντας την περατότητα των ορίων της τέχνης.






"Tο πρόβλημα με την pop εικονογραφία είναι ότι μένει μόνο στην επιφάνεια" λέει ο καλλιτέχνης. "Πρέπει να τη σύρεις στο βάθος και να την προκαλέσεις προκειμένου να την κάνεις ενδιαφέρουσα. Όταν βάλεις δύο αντίθετες εικόνες, αυτό προκαλεί τριβές. Αυτό ακριβώς με ενδιαφέρει, η ένωση δύο αντίθετων δημιουργεί μια διεγερτική και παράξενη χημεία".





Ο πόλεμος, ο έρωτας, το σήμερα γενικά είναι τα ερεθίσματά του. Tα δυνατά κοκτέιλ των χρωμάτων και των έργων του τον έχουν κάνει τρομερά δημοφιλή.

Σάββατο 24 Μαρτίου 2012

Δομήνικος Θεοτοκόπουλος

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, γνωστός ως Ελ Γκρέκο (1541-1614), έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Κρήτη, στην Ιταλία και κυρίως στην Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως αγιογράφος στην Κρήτη, που αποτελούσε τότε τμήμα της Ενετικής επικράτειας και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπυ έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Ο πίνακας El Expolio είναι το πρώτο τεκμηριωμένο έργο του Ελ Γκρέκο στην Ισπανία. Το ζωγράφισε μεταξύ του καλοκαιριού του 1577 και της άνοιξης του 1579 για να κοσμήσει τον καθεδρικό ναό του Τολέδο, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Επηρεάστηκε από τους μεγάλους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως ο Τιντορέτο και ο Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής υιοθετώνταςστοιχεία από το μανιερισμό του και τις απόψεις του για την αξία του χρώματος. Καλλιτεχνικά η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο πριν από την τελική της φάση θεωρείται έκφραση της Βενετικής σχολής και του μανιερισμού όπως αυτός διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα, μετά την κυρίως Αναγέννηση.

Το πορτρέτο του Τζιόρτζιο Τζούλιο Κλόβιο που ο Ελ Γκρέκο ζωγράφισε το 1570, είναι το παλαιότερο σωζόμενο πορτρέτο του καλλιτέχνη.

Xαρακτηρίζεται και από έντονα προσωπικά στοιχεία, τα οποία όμως δε βρήκαν μιμητές στην εποχή του και τους επόμενους αιώνες. Η μπαρόκ τεχνοτροπία, βασισμένη στις φωτοσκιάσεις και στην έμφαση του ακατέργαστου, διαδέχτηκε το μανιερισμό.

Πορτρέτο του μοναδικού του παιδιού, Γεωργίου Εμμανουήλ Θεοτοκόπουλου, που απέκτησε την ισπανίδα σύντροφό του. Ο γιος του έγινε επίσης ζωγράφος και κληρονόμησε το εργαστήριο ζωγραφικής του πατέρα του.


 
Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ - Η ρητορηκή της έφρασης, τα βλέμματα και η χειρονομιακή έκφραση κάνει τη σκηνή πολύ συγκινητική.


 
ΜΑΡΙΑ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ - Παραπέμποντας στη μεσαιωνική εικογραφία, ο Θεοτοκόπουλος θέτει τη Μαγδαληνή στον προβληματισμό της ματαιότητας.




ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ - Η εμπρόσθια φωτοσκίαση των μορφών δημιουργεί μια κίνηση προς τα μπροστά και μια αίσθηση προσδοκίας. Πιθανότατα είναι ένας από τους πίνακες που επηρέασαν τον Πικάσο στις δεσποινίδες της Αβινιόν.


Ο ΛΑΟΚΟΩΝ -Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Λαοκόων ήταν ιερέας του Απόλλωνα και κατά το τέλος του Τρωικού πολέμου προειδοποίησε τους Τρώες να μην αγγίξουν ξύλινο άλογο. Ενώ ο ίδιος και δύο του γιοι πρόσφεραν θυσία στον Ποσειδώνα στην παραλία, δύο φίδια βγήκαν από το νερό και τους συνέτριψαν. Το γεγονός ερμηνεύτηκεως ένδειξη αποδοκιμασίας των θεών στην προφητεία και οι Τρώες έφεραν το ξύλινο άλογο στην πόλη. Ένα δραματικό στιγμιότυπο της πάλης των ανθρώπων με την ειμαρμένη.

Ο Θεοτοκόπουλος είχε σφαιρική φιλοσοφική άποψη για την τέχνη της ζωγραφικής, την εμβάθυνε έμπρακτα και προφητικά.

Κυριακή 18 Μαρτίου 2012

Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

O Σύνδεσμος Φιλολόγων Ν. Σερρών (που έχω την τιμή να ανήκω στο Διοικητικό Συμβούλιο) διοργανώνει μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση  την Τετάρτη 21 Μαρτίου (Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης) στο χώρο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Σερρών αφιερωμένη στον ποιητή του έρωτα και της θάλασσας, τον Οδυσσέα Ελύτη.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
• «Ο εικαστικός Ελύτης» Ευθυμία Γεωργιάδου-Κούντουρα,

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης
στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ

• «Αυτός, λοιπόν, εγώ ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»:
Μια φιλοσοφική ανάγνωση της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη,
Πηνελόπη Τζιώκα, Δρ. Φιλοσοφίας,
Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Σερρών.

• «Η σχέση του Οδυσσέα Ελύτη με τον Λόρκα
και η απήχησή του στον ισπανόφωνο κόσμο»,

Ιωάννης Κιορίδης, Δρ. Συγκριτικής Φιλολογίας,
Σχολικός Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Σερρών.

• «Ταξιδεύοντας με τους στίχους και το λόγο του Ελύτη»,
Διαβάζει και ερμηνεύει η Ζωή Ψαρρά, Φιλόλογος
του 3ου Γυμνασίου Σερρών με τη συνοδεία
της κιθάρας του Βασίλη Προδρόμου



serrealistas


Στην εποχή μας χωρίς εθελοντική προσφορά και φαντασία δύσκολο να επιβιώσεις, ή καλύτερα, να βρεις ένα λόγο ύπαρξης. Πραγματικά συμμετείχα και εγώ σ΄ αυτή την πρωτοβουλία κάποιων ενεργών συμπολιτών μου να καθαρίσουμε και να ευπρεπίσουμε ένα παρατημένο κα ρημαγμένο πάρκο της περιοχής της πόλης. Χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε πως το δημόσιο είναι και δικό μας και να μην τα περιμένουμε από μια δημοτική αρχή. Εξάλλου είναι και μια ευκαιρία να παίρνω το βιβλίο μου και να διαβάζω σε ένα καθαρό και εμπνευστικό χώρο.

Λέσχη Ανάγνωσης Μαρτίου

Πιστοί στο ραντεβού των φίλων ανάγνωσης της βιβλιοθήκης Σερρών πραγματοποιούμε την επόμενη συνάντησή μας τη Δευτέρα 19 Μαρτίου και ώρα 18:30 στον πρώτο όροφο του κτιρίου της βιβλιοθήκης. Το βιβλίο που επιλέξαμε για να μας ταξιδέψει προέρχεται από το χώρο της αμερικάνικης λογοτεχνίας, πρόκειται για το  βιβλίο του Φίλιπ Ροθ "Το ανθρώπινο στίγμα". Μια ματιά στη διαφορετικότητα και στην κοινωνική ελευθερία. Μια αντρική ματιά στις ανθρώπινες σχέσεις της εποχής του Κλίντον. Περιμένω με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την ανταλλαγή απόψεων, αλλά και υποβολή προτάσεων από κάθε ενδιαφερόμενο και ενδιαφέροντα αναγνώστη.


Κυριακή 11 Μαρτίου 2012

Oι Βιτελόνοι

I VITELLONI


Οι Βιτελόνοι είναι η πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία του Φελλίνι και η πραγματική αρχή της καριέρας του.  Η ταινία αυτή κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα στη Μόστρα της Βενετίας το 1953 και πέντε χρόνια μετά, το 1958, ήταν υποψήφια για Όσκαρ σεναρίου.   

Η ταινία αυτή του Φελλίνι μας μεταφέρει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Ιταλίας, δίχως να μας προσδιορίζει συγκεκριμένα, το έτος 1953. Κεντρικός άξονας είναι η ιστορία του Φάουστου και της Σάντρας. Ο Φάουστο είναι ο τύπος του λατίνου εραστή, το ερωτιάρικο αρσενικό, που ρίχνει τα βέλη του σε όποια γυναίκα κινείται στον χώρο γύρω του.Η Σάντρα μένει έγκυος από το Φάουστο, παντρεύονται και φεύγουν για γαμήλιο ταξίδι. Όταν επιστρέφουν, η ζωή τους μπαίνει σε μια ρουτίνα και ο Φάουστο αναγκάζεται να πιάσει εργασία. Φλερτάρει όμως με τη γυναίκα του αφεντικού του και αυτό γίνεται αντιληπτό. Η Σάντρα, όταν το ανακαλύπτει, φεύγει από το σπίτι με το μωρό. Όλοι αρχίζουν να την ψάχνουν κιο Φάουστο δείχνει να μετανιώνει για την άσωτη συμπεριφορά του. Τελικά τη βρίσκουν, Σάντρα είχε καταφύγει στο σπίτι του πεθερού της, και η σχέση στο ζευγάρι αποκαθίσταται. 



Αυτό όμως που έχει πραγματικό ενδιαφέρον είναι ο καμβάς των σχέσεων που διαμορφώνονται γύρω από αυτή την ιστορία. Οι πέντε  « vitelloni » είναι : ο Αλμπέρτο, ένας τεμπέλης μπον βιβέρ, ο Λεοπόλντο, ένας αποτυχημένος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, που όμως είναι σίγουρος ότι ένα λαμπρό μέλλον τον περιμένει, ο Ρικάρντο, που είναι ερασιτέχνης τενόρος, και ο Μοράλντο, που είναι ο νεότερος όλων, και το μόνο που κάνει είναι να αναλώνεται σε μελαγχολικούς μοναχικούς νυχτερινούς περιπάτους. Τελευταίος, αλλά και κατά κάποιο τρόπο αρχηγός τους, είναι ο Φάουστο που αφήνει έγκυο την αδελφή του Μοράλντο, τη Σάντρα, την οποία στη συνέχεια, υποχρεώνεται να παντρευτεί και να μείνει μαζί της στο σπίτι των γονιών της, όπου διαμένει και ο Μοράλντο. Οι Βιτελόνοι είναι τα παράγωγα μιάς κοινωνίας και μιάς ηθικής που ενσταλάζει στα μέλη της τα συναισθήματα της ενοχής, χωρίς όμως να μπορεί να εμφυσήσει αντίστοιχα, την αίσθηση της ευθύνης. Με τους Βιτελόνοι, ο Φελλίνι επικεντρώνει την προσοχή του σε πέντε τεμπέληδες, που δεν είναι ούτε αλτρουιστές, ούτε στρατευμένοι, ούτε προοδευτικοί. Αντιθέτως είναι «αραγμένοι» στην εγωκεντρική τους ομφαλοσκόπηση, και παραμένουν ανίκανοι να συνειδητοποιήσουν την κατάσταση τους, ή να κάνουν τις συγκρίσεις και τους υπολογισμούς, που θα τους επέτρεπαν να βρουν το δρόμο τους. Αυτούς τους τύπους λοιπόν, ο Φελλίνι όχι μόνο δεν τους επικρίνει, αλλά τους περιγράφει, με μιά κάποια συμπάθεια και φιλοφρόνηση. Όπως είχε δηλώσει ο ίδιος ο δημιουργός, δεν ήθελε να περιγράψει, όπως θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, την παρακμή μιάς τάξης, αλλά στόχευε μόνο στην προσέγγιση αυτής της ανθρώπινης αναισθητοποίησης, της αποχαύνωσης, και του ληθάργου της ψυχής. 


    Η Ιταλία λοιπόν του 1953 (ας παρακολουθήσει κάποιος συκριτικά και τη Στέλλα του Κακογιάννη). Η ταινία έχει γυριστεί στην Όστια έξω από τη Ρώμη, εκεί που ο Φελλίνι θεωρούσε ότι ξαναβρήκε το Ρίμινι. Το Ρίμινι είναι ο τόπος καταγωγής του σκηνοθέτη απ΄όπου έφυγε το 1937. Το ξαναεπισκέφθηκε το 1946, και ένιωσε μεγάλη απογοήτευση, ανακαλύπτοντας ότι η πόλη του δεν είχε πιά τίποτα από εκείνα που θεωρούσε ότι την καθόριζαν. Ωστόσο, το προπολεμικό Ρίμινι παρέμεινε πάντα στο μυαλό του μεγάλου κινηματογραφιστή ως «έννοια», ως ένα έμβλημα της ανέμελης και αργόσυρτης ζωής στην επαρχία. Για τον Φελλίνι η επαρχία, αντιπροσωπεύει τη γοητεία που ασκεί στον άνθρωπο, οτιδήποτε το παλιομοδίτικο, τον γαλήνιο ρυθμό που ακολουθεί τη φυσικότητα των εποχών του έτους, συγχρόνως όμως αντιπροσωπεύει και το καταπιεστικό και αρτηριοσκληρωτικό κλίμα, που μπορεί να εξωθήσει σε κάθε είδους παραβάσεις και κατεργαριές.




 

 Ο Φελλίνι μέσα από τη σαρκαστική - καυστική του οπτική παρουσιάζει την αστική οικογένεια, τη σχέση μητέρας-γιου, τους τεμπέληδες γιους, την εκκλησία, τους θεατρίνους, Εξαιρετικές οι σκηνές με τα καλλιστεία, αλλά και την αποκριά, που φέρνει το βακχικό στοιχείο. Εξαιρετική και η μουσική του Νίνο Ρώτα που συνοδεύει την ταινία. Όσο για το τέλος υπάρχει ο μοναχικός νέος. ο Μοράλντο, που δεν συμβιβάζεται με όλη αυτή την κατάσταση και παίρνει την απόφαση να φύγει, χωρίς να ξέρει για που. 



Παρασκευή 9 Μαρτίου 2012

Ο Ιάκωβος κι ο αφέντης του

 Μίλαν Κούντερα - Ο Ιάκωβος κι αφέντης του


 Aυτό που με συναρπάζει στη ζωή είναι το αναπάντεχο και το χιούμορ, που απαιτείται για να αντιμετωπίσεις το αναπάντεχο. Αυτά τα δύο στοιχεία, το αναπάντεχο και το χιούμορ, είναι που με συγκινούν στο έργο του Μίλαν Κούντερα. Η ζωή ως σύμπτωση, αλλά μήπως και το αντίθετο;

Το θεατρικό του έργο Ο Ιάκωβος κι ο αφέντης του  αποτελεί μια παραλλαγή του έργου του Ντιντερό Ο Ιάκωβος ο Μοιρολάτρης. Εκεί ο Ντιντερό παρουσιάζει πέντε αφηγητές που διηγούνται  τις ιστορίες τους και διαλέγονται : ο ίδιος ο συγγραφέας (με τον αναγνώστη), ο αφέντης (με τον Ιάκωβο), ο Ιάκωβος (με τον αφέντη), η ξενοδόχα (με το ακροατήριο) και ο Μαρκήσιος Ντ΄ Αρσί. Για τα πρόσωπα αυτά δε δίνονται καθόλου πληροφορίες, πρόσωπα - σύμβολα, διαχρονικά.

Στο έργο του Κούντερα άξονα πλοκής αποτελεί το ταξίδι του Ιάκωβου με τον αφέντη του κι εκεί στηρίζονται τρεις ερωτικές ιστορίες: του αφέντη, του Ιάκωβου και της κυρίας Ντε Λα Πομερέ. Η τρίτη μάλιστα από αυτές, που καταλαμβάνει όλη τη δεύτερη πράξη, είναι από τεχνικής πλευράς ένα καθαρό κι απλό επεισόδιο (δεν έχει ουσιαστική συμμετοχή στην κυρίως δράση). Χωρίς δηλαδή την αυστηρή ενότητα δράσης δημιουργείται μια συνοχή με πιο λεπτά μέσα: με την τεχνική της πολυφωνίας (οι τρεις ιστορίες δεν αναφέρονται διαδοχικά, αλλά αλληλοδιαπλέκονται) και με την τεχνική των παραλλαγών (από τις τρεις ιστορίες, η καθεμιά είναι παραλλαγή της άλλης).

Το μοτίβο του υπηρέτη με τον αφέντη του διατρέχει τη λογοτεχνία: από το Διόνυσο και το δούλο του στος Βατράχους του Αριστοφάνη, έως και τον Δον Κιχώτη με έναν αγράμματο χωρικό για υπηρέτη. Τελικά ίσως πάνω από τον έρωτα, τη σωματική έλξη, αυτού του είδους δηλαδή τον έρωτα, στέκεται η ειλικρίνεια στις ανθρώπινες σχέσεις, η αγάπη. Έρωτας χωρίς αγάπη είναι ένα δυνατό, αλλά ίσως εφήμερο αίσθημα.

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012

Σπαρτιάτισσες


Ημέρα αφιερωμένη στη γυναίκα σήμερα και μια ιστορική αναφορά στις Σπαρτιάτισσες, τις πιο απόμακρες και περίεργες γυναίκες στην αρχαία ελληνική πραγματικότητα. Εξάλλου πάντα γοητεύει το αντρικό φύλο μια απόμακρη και περήφανη γυναικεία φιγούρα.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΣΣΕΣ
Ο Ηρόδοτος περιγράφει ορισμένα σπαρτιατικά έθιμα σαν να ήταν ανοίκεια και εξωτικά. Επομένως δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Σπαρτιάτισσες καταλαμβάνουν συλλογικά και ατομικά την πιο περίβλεπτη θέση ανάμεσα στις γυναίκες όλων των ελληνικών κοινοτήτων που μνημονεύει. Ο ποιητής Ίβυκος (λυρικός ποιητής του 6ου αιώνα π.Χ. από το Ρήγιο της Κάτω Ιταλίας) επινόησε για τις Σπαρτιάτισσες το χαρακτηρισμό φαινομηρίδες, από το γεγονός ότι φαίνονταν οι μηροί τους. Ένας χαρακτηρισμός που στο εξής συχνά θα χρησιμοποιηθεί από τους εχθρούς  του σπαρτιατικού τρόπου ζωής. Ο Ευριπίδης μάλιστα σχεδόν απροκάλυπτα επιχειρεί να τις διαπομπεύσει.



Η εξωτερική εμφάνιση μιας Σπαρτιάτισσας - Λαμπιτώ

Μια Σπαρτιάτισσα, στην κωμωδία Λυσιστράτη (στ. 77-83), παρουσιάζεται σαν υπέροχο σωματικά είδος του φύλου της, αρκετά δυνατή να πνίξει έναν ταύρο.

Μυρρίνη:
Να, κι αυτή εδώ η Λαμπιτώ έρχεται προς εμάς.

Λυσιστράτη:
Πολυαγαπημένη μου Σπαρτιάτισσα, Λαμπιτώ, γεια σου.  
Πόσο πολύ ξεχωρίζει η ομορφιά σου, γλυκύτατη γυναίκα!
Τι ωραίο χρώμα που έχεις, πόσο σφριγηλό είναι το σώμα σου!
Και ταύρο θα μπορούσες να πνίξεις.

Λαμπιτώ:
 Νομίζω ναι, μα τους θεούς.γιατί γυμνάζομαι και σηκώνω προς τα πίσω τα πόδια μου.

Η Λαμπιτώ με την απάντησή της αναφέρεται σε μια άσκηση που υπήρχε στην υποχρεωτική γυμναστική εκπαίδευση των Σπαρτιατών, ανδρών και γυναικών, και σύμφωνα με την οποία κλωτσούσαν με τις φτέρνες τους τούς μηρούς τους, πηδώντας εναλλάξ επί τόπου. Η άσκηση αυτή ονομαζόταν βίβασις. Οι Αθηναίοι λοιδορούσαν γενικά αυτές τις ασκήσεις και στο έργο του Αριστοφάνη υπάρχει έντονη αυτή η διάθεση.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το δημόσιο σύστημα εκπαίδευσης έδινε ιδιαίτερη έμφαση στη σωματική άσκηση των κοριτσιών. Αυτό συνέβαινε για δύο λόγους: α) η καλή σωματική κατάσταση των γυναικών συντελούσε στο να είναι υγιείς μητέρες, και β) οι Σπαρτιάτισσες δε θεωρούνταν κατώτερες από τους άντρες.
  • Στα νεαρά κορίτσια χορηγούνταν μερίδες παρόμοιες με τα αγόρια. Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα, τα κορίτσια έπιναν και κρασί.
  • Στην εφηβική ηλικία εμποτίζονταν μέσω μιας διαδικασίας εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης με τα ιδεώδη της σπαρτιατικής κοινωνίας, για την υλοποίηση των οποίων είχε καθοριστική σημασία η συμπεριφορά τους ως ενήλικων γυναικών.
  • Στην ενηλικίωσή τους είχαν το δικαίωμα να κληρονομούν και να διαχειρίζονται οι ίδιες τις περιουσίες τους. Είναι επίσης ενδεχόμενο ότι μπορούσαν να εκφράσουν τη γνώμη τους για τον υποψήφιο γαμπρό που θα επέλεγε ο πατέρας τους ή ο κηδεμόνας τους και η γνώμη τους είχε βαρύνουσα σημασία για τα ζητήματα του νοικοκυριού ή των νοικοκυριών τους.
Περιζήτητες νύφες
Θα πρέπει να τονίσουμε πως στην αρχαία Σπάρτη οι γυναίκες είχαν το δικαίωμα να κατέχουν και να διαχειρίζονται οι ίδιες περιουσιακά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων και εγγείων ιδιοκτησιών, χωρίς να υπόκεινται σε κάποιο καθεστώς επιτροπείας. Οι γυναίκες κληρονόμοι στη Σπάρτη –δηλαδή όσες δεν είχαν ομοπάτριους αδελφούς- ονομάζονταν πατρούχοι (=αυτές που κατείχαν την πατρική εξουσία), ενώ στην Αθήνα επίκληροι (=αυτές που είχαν κληρονομήσει τον πατρικό κλήρο. Οι Αθηναίες επίκληροι αποτελούσαν ένα όχημα για τη μεταβίβαση της πατρογονικής κληρονομιάς στον επόμενο άντρα κληρονόμο, δηλαδή στον πρωτότοκο γιο του, στον εγγονό του πατέρα τους. Αντίθετα οι Σπαρτιάτισσες πατρούχοι ήταν ιδιοκτήτριες της περιουσίας που είχαν κληρονομήσει. Ήταν επομένως περιζήτητες νύφες, καθώς είχαν το δικαίωμα να παντρευτούν οποιοδήποτε Σπαρτιάτη είχε πολιτικά διακιώματα και όχι μόνο τον πλησιέστερο συγγενή του πατέρα τους (όπως συνέβαινε με τις επικλήρους).

Γοργώ - Λεωνίδας
Στα τέλη της δεκαετίας του 490 π.Χ. ο Λεωνίδας παντρεύτηκε την κόρη και κληρονόμο του  βασιλιά Κλεομένη, τη Γοργώ, η οποία είχε φτάσει σε ηλικία γάμου, που για τις γυναίκες της Σπάρτης ήταν στο τέλος της εφηβείας. Οι λόγοι για τους οποίους ο Λεωνίδας ήθελε να παντρευτεί τη Γοργώ ήταν κυνικοί: ήταν η μοναδική απόγονος του Κλεομένη και είχε επομένως κληρονομήσει ολόκληρη την περιουσία του, ενώ ο ίδιος ο Λεωνίδας, ως ο μεγαλύτερος εν ζωή ετεροθαλής αδελφός του Κλεομένη, ήταν ο διάδοχος του θρόνου των Αγιαδών, καθώς, όταν ένας βασιλιάς δεν είχε γιο, τον διαδεχόταν ο πιο κοντινός άντρας συγγενής του. Οι γάμοι ανάμεσα σε στενούς εξ αίματος συγγενείς δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο. Ο σκοπός ήταν να παραμείνει η περιουσία στον αντρικό κλάδο του γενεαλογικού δέντρου της οικογένειας. Η Γοργώ διεκπεραίωσε δηλαδή τον ιδιαίτερα συνηθισμένο  ρόλο για τον οποίο προορίζονταν  όλες οι γυναίκες που ανήκαν στις ανώτερες τάξεις της αρχαίας Ελλάδας.




ΑΠΟΥΣΙΑ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΜΟΙΧΕΙΑΣ
Προτρέποντας τον άνδρα της το Λεωνίδα κατά την εκστρατεία του στις Θερμοπύλες να φανεί αντάξιος της Σπάρτης, τον ρώτησε τι έπρεπε να κάνει εκείνη. Κι αυτός της απάντησε: «Να παντρευτείς ενάρετο άντρα και να αποκτήσεις ενάρετα παιδιά».

 Οι Σπαρτιάτισσες μπορούσαν να έχουν ερωτικές σχέσεις και με άλλους άντρες εκτός από το σύζυγό τους χωρίς να παραβιάζουν το νόμο για μοιχεία – επειδή στη Σπάρτη, αντίθετα με τις υπόλοιπες πόλεις δεν υπήρχε τέτοιος νόμος. Μ΄ αυτό τον τρόπο είχαν τη δυνατότητα οι Σπαρτιάτισσες να διαχειρίζονται περισσότερα νοικοκυριά. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι όλες οι Σπαρτιάτισσες ήταν απαλλαγμένες από τις κοπιαστικές οικιακές εργασίες, γιατί όλα αυτά τα έκαναν γυναίκες είλωτες.

Κείμενο: Επιτρεπόταν σ΄ ένα ηλικιωμένο σύζυγο νέας γυναίκας, αν συμπαθούσε και ενέκρινε κάποιον από τους καθώς πρέπει νέους, να τον φέρει σε αυτή , και γεμίζοντάς την με ευγενικό σπέρμα, να υιοθετήσει το παιδί ως δικό του. Επιτρπόταν επίσης σε ένα ευηπόληπτο άντρα, αν θαύμαζε τη γυναίκα κάποιου άλλου που είχε γεννήσει καλά παιδιά και συμπεριφερόταν συνετά, να συνευρεθεί μαζί της με τη συγκατάθεση του συζύγου της, σπείροντας κατά κάποιο τρόπο σε εύφορο χωράφι, και γεννώντας καλά παιδιά, που θα ήταν συγγενείς εξ αίματος μιας καλής οικογένειας.
Πλούταρχος, Λυκούργος, 15. 12-13


Ο Πολύβιος (203 π.Χ. - 120 π.Χ.), Έλληνας ιστορικός, αναφέρει (12.6.β.8) ότι ήταν παραδοσιακή συνήθεια στους Λακεδαιμονίους τρεις ή τέσσερις άντρες να έχουν την ίδια γυναίκα, κάποτε και περισσότεροι, αν ήταν αδέλφια. Τα παιδιά τους ήταν κοινά για όλους. Όταν ένας σύζυγος είχε αποκτήσει αρκετά παιδιά, ήταν τιμητικό συνήθιο γι΄ αυτόν να δίνει τη γυναίκα του να την παντρευτεί ένας από τους φίλους του. Ο σκοπός της συνήθειας αυτής ήταν προφανώς η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αύξηση του πληθυσμού με γερά παιδιά. Εύκολο βέβαια είναι να διαστρεβλωθούν τα γεγονότα και να γίνει πιστευτό ότι επικρατούσε ένα κλίμα ηθικής εξαχρείωσης στη Σπάρτη (δικαίωμα στην περιουσία-φανερές ερωτικές συνευρέσεις). Οι νόμοι και τα έθιμα της Σπάρτης έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στην αναπαραγωγή, στην τεκνοποιία. Και σε ατομικό επίπεδο υπήρχε η επιθυμία για ένα γιο κληρονόμο, αλλά και σε κοινωνικό, το κράτος ασκούσε έντονες πιέσεις να μην μειώνεται ο αριθμός των Σπαρτιατών πολιτών που ήταν μέλη της κοινότητας, μιας κοινότητας πολεμιστών που όφειλαν να υπερασπίζουν την πόλη και από τους εσωτερικούς εχθρούς, τους είλωτες, αλλά και από τις εξωτερικές επιθέσεις

Παρόλο που δεν επιβάλλονταν κυρώσεις για τη μοιχεία, ο γάμος θεωρούνταν προαπαιτούμενο για τη νομιμότητα των παιδιών, ενώ μόνο οι γάμοι ανάμεσα σε Σπαρτιάτες ήταν αποδεκτοί. Επίσης υπήρχαν ποινές για ένα αγάμιο – οψιγάμιο – κακογάμιο( σύναψη γάμου με την κόρη κάποιου που είχε διαπράξει αδίκημα ή δεν ήταν Σπαρτιάτης.

Σπαρτιάτισσες και θρησκεία
Οι Σπαρτιάτισσες έχουν ένα σημαντικό θρησκευτικό ρόλο. Διαδραμάτιζαν κεντρικό ρόλο στις δημόσιες και ιδιωτικές θρησκευτικές εκδηλώσεις. Ωστόσο φαίνεται ότι στη Σπάρτη δεν υπήρχαν γιορτές αποκλειστικά για γυναίκες, όπως στην Αθήνα, καθώς δεν τελούνταν ούτε καν Θεσμοφόρια, που ήταν αφιερωμένα στη Δήμητρα, τη θεά της γονιμότητας. Επίσης στη Σπάρτη δεν υπήρχε κάποια γιορτή αφιερωμένη στο Διόνυσο. Προφανώς ο λόγος είναι ότι τις εργασίες τις έκαναν οι είλωτες. Ωστόσο το γνώρισμα για το οποίο φημίζονταν οι Σπαρτιάτισσες δεν ήταν η ευσέβειά τους, αλλά το γεγονός ότι δε διαδραμάτιζαν τον τυπικό γυναικείο ρόλο να θρηνούν και να οδύρονται μετά το θάνατο ενός μέλους της οικογένειας. 
  "ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς."



Τρίτη 6 Μαρτίου 2012

Θεοδώρα


Ήταν περίπου το 522 και ο Ιουστινιανός δεν είχε περάσει ακόμη σαράντα του χρόνια, όταν συνάντησε τη γυναίκα που έμελλε να παντρευτεί. Η Θεοδώρα τότε ήταν είκοσι ετών και ήδη είχε αποκτήσει μια νόθη κόρη. Το σύνολο των πληροφοριών για το παρελθόν της προέρχεται από το έργο του Προκόπιου Απόκρυφη Ιστορία ή Ανέκδοτα, όπου ο Προκόπιος χύνει όλο το δηλητήριο που θα μπορούσε να βγάλει ένας αριστοκράτης ο οποίος μισούσε την παντοδύναμη αυτοκράτειρα. Ο Προκόπιος χαρακτηρίζει τη Θεοδώρα ως ατάλαντη, παραδέχεται όμως πως διέθετε κοφτερό μυαλό και εξυπνάδα. Ήταν μια παρακατιανή πόρνη του θεάτρου και η σεξουαλική της πείνα ακόρεστη. Αυτό όμως αποτελεί φτηνό χιούμορ και δεν πρέπει να το εμπιστευόμαστε. Επιπλέον πρέπει να θυμόμαστε ότι τα μοχθηρά κουτσομπολιά αποτελούν το τελευταίο όπλο των αποδυναμωμένων κοινωνικών ομάδων και η Θεοδώρα αντιπροσώπευε μια απειλή για τα αξιώματα της κυβερνητικής αριστοκρατίας.

Κείμενο : Το σώμα της το φρόντιζε περισσότερο απ΄ όσο χρειαζόταν, αλλά όχι αρκετά ώστε να ικανοποιείται η επιθυμία της για τη φροντίδα του. Έμπαινε στο λουτρό πολύ νωρίς κι έβγαινε πολύ αργά κι όταν τελείωνε μ΄ αυτό, πήγαινε να πάρει το πρόγευμά της. Μετά το πρόγευμα αναπαυόταν. Στο γεύμα και στο δείπνο δοκίμαζε κάθε είδους φαγητό και ποτό. Πάντα ο ύπνος της κρατούσε πολύ, ο μεσημεριανός ώσπου έπεφτε η νύχτα κι ο νυχτερινός ώσπου ανέτελλε ο ήλιος. Μολονότι όμως είχε εξοκείλει έτσι σ΄ όλα τα μονοπάτια της ακράτειας σε τόσο μεγάλο διάστημα της ημέρας, είχε την αξίωση να διοικεί ολόκληρη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αν τυχόν ο αυτοκράτορας ανέθετε σε κάποιον μια αποστολή χωρίς τη συγκατάθεσή της, οι υποθέσεις του ανθρώπου αυτού έφταναν σε τέτοιο σημείο κακοτυχίας, ώστε σε λίγο όχι μόνο απολυόταν από το αξίωμά του με τον πιο επαίσχυντο τρόπο, αλλά και θανατωνόταν με τον πιο ατιμωτικό θάνατο.
Προκοπίου ανέκδοτα, 15
 
Γεννήθηκε στην Αμμόχωστο. Αν και προερχόταν από τα κατώτατα στρώματα της βυζαντινής κοινωνίας, ανέβηκε στο ψηλότερο σκαλοπάτι της εξουσίας και άσκησε ισχυρή επιρροή στον Ιουστινιανό. Για τα πρώτα χρόνια της ζωής της οι πληροφορίες προέρχονται από τα «Ανέκδοτα» ή «Απόκρυφη Ιστορία» του Προκόπιου, έργο ίσως όχι πολύ μακριά από την πραγματικότητα αν και γεμάτο εμπάθεια και σκανδαλιστικές υπερβολές. Πατέρας της ήταν ο Ακάκιος, αρκοτρόφος (θηριοφύλακας) των Πρασίνων στον ιππόδρομο. Πεθαίνοντας άφησε τρεις κόρες, την Κομιτώ, τη Θεοδώρα και την Αναστασία. Όταν οι Πράσινοι έδωσαν τη θέση του Ακάκιου σε κάποιον άλλον, τις περιμάζεψαν οι Βένετοι, γοητευμένοι από την ικεσία των κοριτσιών που καθοδηγούσε επιδέξια η μητέρα τους. Έτσι η Θεοδώρα από πολύ μικρή συμμετείχε σε κωμικές παραστάσεις χαμηλού επιπέδου και σύμφωνα με τα λεγόμενα του Προκόπιου ήταν εταίρα. Αργότερα γνώρισε τον Εκηβόλο (ή Εκηβόλιο), ανώτερο κρατικό υπάλληλο από την Τύρο, και όταν αυτός διορίστηκε διοικητής Πενταπόλεως τον ακολούθησε στην Κυρηναϊκή. Διωγμένη από τον εραστή της βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια και από εκεί επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εγκατέλειψε την παλιά της ζωή. Τότε τη γνώρισε ο Ιουστινιανός και την ερωτεύτηκε. Την ανύψωσε στο αξίωμα της πατρικίας, δεν μπορούσε όμως να την παντρευτεί εξαιτίας της σφοδρής αντίδρασης που προέβαλλε η αυτοκράτειρα Ευφημία. Η ίδια παλαιότερα ήταν σκλάβα με το όνομα Λουπικίνα, το οποίο είναι ύποπτο ως όνομα που ταίριαζε σε πόρνη. Ο Ιουστίνος την αγόρασε, την απελευθέρωσε και αργότερα την παντρεύτηκε, αλλά όταν απέκτησε τον τίτλο της αυτοκράτειρας, πήρε το όνομα Ευφημία και έγινε υπερασπίστρια του καθωσπρεπισμού. Μόνο μετά το θάνατό της μπόρεσε να πείσει το θείο του, τον αυτοκράτορα Ιουστίνο, να καταργήσει τον παλαιό νόμο που απαγόρευε το γάμο συγκλητικού με ηθοποιό. Όταν ο Ιουστινιανός έγινε αυτοκράτορας την συμβουλευόταν συχνά και όλοι οι αξιωματούχοι του κράτους όφειλαν να δίνουν όρκο πίστεως τόσο στον ίδιο όσο και στη σύζυγό του. Η επιρροή της αυτή επίσης κατακρίθηκε έντονα από τον Προκόπιο.
Η Θεοδώρα πέθανε το 548 μ.Χ και τάφηκε στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων. Το μονόγραμμά της είναι χαραγμένο στα κιονόκρανα της Αγίας Σοφίας και η μορφή της μαζί με του Ιουστινιανού έχει αποτυπωθεί στο λαμπρό ψηφιδωτό του Αγίου Βιταλίου της Ραβέννας.