Oι Βιτελόνοι

I VITELLONI

Οι Βιτελόνοι είναι η πρώτη μεγάλη εμπορική επιτυχία του Φελλίνι και η πραγματική αρχή της καριέρας του.  Η ταινία αυτή κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα στη Μόστρα της Βενετίας το 1953 και πέντε χρόνια μετά, το 1958, ήταν υποψήφια για Όσκαρ σεναρίου.   

Η ταινία αυτή του Φελλίνι μας μεταφέρει σε μια μικρή επαρχιακή πόλη της Ιταλίας, δίχως να μας προσδιορίζει συγκεκριμένα, το έτος 1953. Κεντρικός άξονας είναι η ιστορία του Φάουστου και της Σάντρας. Ο Φάουστο είναι ο τύπος του λατίνου εραστή, το ερωτιάρικο αρσενικό, που ρίχνει τα βέλη του σε όποια γυναίκα κινείται στον χώρο γύρω του.Η Σάντρα μένει έγκυος από το Φάουστο, παντρεύονται και φεύγουν για γαμήλιο ταξίδι. Όταν επιστρέφουν, η ζωή τους μπαίνει σε μια ρουτίνα και ο Φάουστο αναγκάζεται να πιάσει εργασία. Φλερτάρει όμως με τη γυναίκα του αφεντικού του και αυτό γίνεται αντιληπτό. Η Σάντρα, όταν το ανακαλύπτει, φεύγει από το σπίτι με το μωρό. Όλοι αρχίζουν να την ψάχνουν κιο Φάουστο δείχνει να μετανιώνει για την άσωτη συμπεριφορά του. Τελικά τη βρίσκουν, Σάντρα είχε καταφύγει στο σπίτι του πεθερού της, και η σχέση στο ζευγάρι αποκαθίσταται. 

Αυτό όμως που έχει πραγματικό ενδιαφέρον είναι ο καμβάς των σχέσεων που διαμορφώνονται γύρω από αυτή την ιστορία. Οι πέντε  « vitelloni » είναι : ο Αλμπέρτο, ένας τεμπέλης μπον βιβέρ, ο Λεοπόλντο, ένας αποτυχημένος ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, που όμως είναι σίγουρος ότι ένα λαμπρό μέλλον τον περιμένει, ο Ρικάρντο, που είναι ερασιτέχνης τενόρος, και ο Μοράλντο, που είναι ο νεότερος όλων, και το μόνο που κάνει είναι να αναλώνεται σε μελαγχολικούς μοναχικούς νυχτερινούς περιπάτους. Τελευταίος, αλλά και κατά κάποιο τρόπο αρχηγός τους, είναι ο Φάουστο που αφήνει έγκυο την αδελφή του Μοράλντο, τη Σάντρα, την οποία στη συνέχεια, υποχρεώνεται να παντρευτεί και να μείνει μαζί της στο σπίτι των γονιών της, όπου διαμένει και ο Μοράλντο. Οι Βιτελόνοι είναι τα παράγωγα μιάς κοινωνίας και μιάς ηθικής που ενσταλάζει στα μέλη της τα συναισθήματα της ενοχής, χωρίς όμως να μπορεί να εμφυσήσει αντίστοιχα, την αίσθηση της ευθύνης. Με τους Βιτελόνοι, ο Φελλίνι επικεντρώνει την προσοχή του σε πέντε τεμπέληδες, που δεν είναι ούτε αλτρουιστές, ούτε στρατευμένοι, ούτε προοδευτικοί. Αντιθέτως είναι «αραγμένοι» στην εγωκεντρική τους ομφαλοσκόπηση, και παραμένουν ανίκανοι να συνειδητοποιήσουν την κατάσταση τους, ή να κάνουν τις συγκρίσεις και τους υπολογισμούς, που θα τους επέτρεπαν να βρουν το δρόμο τους. Αυτούς τους τύπους λοιπόν, ο Φελλίνι όχι μόνο δεν τους επικρίνει, αλλά τους περιγράφει, με μιά κάποια συμπάθεια και φιλοφρόνηση. Όπως είχε δηλώσει ο ίδιος ο δημιουργός, δεν ήθελε να περιγράψει, όπως θα μπορούσε να φανταστεί κανείς, την παρακμή μιάς τάξης, αλλά στόχευε μόνο στην προσέγγιση αυτής της ανθρώπινης αναισθητοποίησης, της αποχαύνωσης, και του ληθάργου της ψυχής. 

    Η Ιταλία λοιπόν του 1953 (ας παρακολουθήσει κάποιος συκριτικά και τη Στέλλα του Κακογιάννη). Η ταινία έχει γυριστεί στην Όστια έξω από τη Ρώμη, εκεί που ο Φελλίνι θεωρούσε ότι ξαναβρήκε το Ρίμινι. Το Ρίμινι είναι ο τόπος καταγωγής του σκηνοθέτη απ΄όπου έφυγε το 1937. Το ξαναεπισκέφθηκε το 1946, και ένιωσε μεγάλη απογοήτευση, ανακαλύπτοντας ότι η πόλη του δεν είχε πιά τίποτα από εκείνα που θεωρούσε ότι την καθόριζαν. Ωστόσο, το προπολεμικό Ρίμινι παρέμεινε πάντα στο μυαλό του μεγάλου κινηματογραφιστή ως «έννοια», ως ένα έμβλημα της ανέμελης και αργόσυρτης ζωής στην επαρχία. Για τον Φελλίνι η επαρχία, αντιπροσωπεύει τη γοητεία που ασκεί στον άνθρωπο, οτιδήποτε το παλιομοδίτικο, τον γαλήνιο ρυθμό που ακολουθεί τη φυσικότητα των εποχών του έτους, συγχρόνως όμως αντιπροσωπεύει και το καταπιεστικό και αρτηριοσκληρωτικό κλίμα, που μπορεί να εξωθήσει σε κάθε είδους παραβάσεις και κατεργαριές.

 

 Ο Φελλίνι μέσα από τη σαρκαστική - καυστική του οπτική παρουσιάζει την αστική οικογένεια, τη σχέση μητέρας-γιου, τους τεμπέληδες γιους, την εκκλησία, τους θεατρίνους, Εξαιρετικές οι σκηνές με τα καλλιστεία, αλλά και την αποκριά, που φέρνει το βακχικό στοιχείο. Εξαιρετική και η μουσική του Νίνο Ρώτα που συνοδεύει την ταινία. Όσο για το τέλος υπάρχει ο μοναχικός νέος. ο Μοράλντο, που δεν συμβιβάζεται με όλη αυτή την κατάσταση και παίρνει την απόφαση να φύγει, χωρίς να ξέρει για που.