Oι Aμαζόνες μας δίνουν ένα γοητευτικό μύθο, καθώς αποτελούν το εμψυχο, μυθικό υλικό για μια μητριαρική κοινωνία. Μυθικός λαός κυνηγών και πολεμιστριών, που
κατάγονταν από τον θεό του πολέμου Άρη και τη νύμφη Αρμονία ή κατά άλλη εκδοχή,
τη θεά Αθηνά. Πατρίδα των Αμαζόνων θεωρείται η Θεμίσκυρα του
Ευξείνου Πόντου, που βρισκόταν κοντά στον ποταμό Θερμώδοντα. Οι
Αμαζόνες έχουν συμμετάσχει σε πολλούς μύθους. Στην Αθήνα, το θέμα της νίκης του
Θησέα επί των Αμαζόνων ήταν πολύ δημοφιλές. Αμαζονομαχία παριστανόταν στην
ασπίδα της Αθηνάς στον Παρθενώνα και στην Ποικίλη Στοά, όπου οι Αθηναίοι
θυμούνταν καθημερινά τη μεγάλη νίκη τους βασιλιά τους.
ΑΝΑΦΟΡΑ ΛΥΣΙΑ
Ήταν
οι μόνες στην περιοχή που κατοικούσαν, οι οποίες είχαν σιδερένιο οπλισμό και
ήταν οι πρώτες απ' όλους που καβαλίκευσαν άλογα και, χάρη στην απειρία των
εχθρών τους, πρόφταιναν όποιον κυνηγούσαν και άφηναν πίσω τους όποιον πήγαινε
να τις καταδιώξει. Και τις θεωρούσαν μάλλον άντρες, από το μεγάλο θάρρος που
επιδείκνυαν, παρά γυναίκες, κρίνοντας από το φύλο τους. Γιατί φαινόταν ότι
περισσότερο υπερτερούν των αντρών σε γενναιότητα παρά ότι μειονεκτούν σωματικά.
Κυβερνούσαν πολλά έθνη και είχαν υποδουλώσει τους λαούς που βρισκόταν γύρω
τους. Έτσι, ακούγοντας τη μεγάλη δόξα που απολάμβανε η χώρα μας, συγκέντρωσαν
τα πιο μάχιμα φύλα και κατευθύνθηκαν για να καταλάβουν την πόλη μας,
επιζητώντας τη δόξα του κατακτητή, για να δώσουν τροφή στην υπερβολική φιλοδοξία
τους. Αλλά ήρθαν αντιμέτωπες με γενναίους άντρες, που τις ανάγκασαν να δείξουν
φρόνιμα ανάλογο με τη φύση τους. Αλλά δεν φρόντισαν να διδαχτούν από το πάθημά
τους και να είναι πιο προσεκτικές στις μελλοντικές πολεμικές επιχειρήσεις τους.
Ούτε γύρισαν στη χώρα τους, να αναφέρουν την κακοτυχία τους και την ανδρεία των
προγόνων μας, αλλά πέθαναν επιτόπου και τιμωρήθηκαν για την τρέλα τους,
κάνοντας με αυτόν τον τρόπο αιώνια τη φήμη της πόλης μας, ενώ, εξαιτίας της
καταστροφής που υπέστησαν εδώ, χάθηκε για πάντα το όνομα της δικής τους χώρας.
Και έτσι, αυτές οι γυναίκες, από την άδικη απληστία τους να καταλάβουν τη γη
άλλων, έχασαν τη δική τους γη.
Λυσίας, Επιτάφιος, 2.4-6.
Χαρακτηριστικά
Αμαζόνων: Όλα τα χαρακτηριστικά που ήταν συγκεντρωμένα στο πρόσωπο των Αμαζόνων, ήταν
εκείνα ακριβώς που οι Αθηναίοι αρνούνταν να αποδεχτούν για τις γυναίκες τους.
Είναι δυνατές, πολεμοχαρείς και μετακινούνται από τόπο σε τόπο, πάνω στα άλογά
τους. Η Αθηναία, πάλι, είναι αδύναμη και δεν μετακινείται ποτέ. Οι Αμαζόνες
μισούν τους άντρες, είναι επιθετικές και περιφρονούν το γάμο. Οι Αθηναίες
ακριβώς το αντίθετο. Και τέλος, αποφεύγουν την κύηση, ουσιαστικά την ανατροφή
των παιδιών, κάτι που για την Αθηναία θεωρείται ολοκλήρωση της γυναικείας φύσης
της.
Νόημα
Αμαζονομαχίας: Στην Αμαζονομαχία, η αθηναϊκή δημοκρατία θέλει να γιορτάσει την
τελευταία νίκη του πολιτισμού ενάντια στη φύση, το δάμασμα δηλαδή του
κυριαρχούμενου από φυσικές παρορμήσεις, γυναικείου φύλου, την ένταξή του στη
νόμιμη τάξη και τον «εκπολιτισμό» του, με βάση τους νόμους της πολιτείας και
την τάξη του κόσμου.
Ερμηνεία
ονόματος: Η ερμηνεία για το όνομά τους ήταν πως επειδή εμποδίζονταν στη μάχη
από τους μαστούς τους, υιοθέτησαν τη συνήθεια να καυτηριάζουν τον ένα ή και τους
δύο στην παιδική τους ηλικία, κι έτσι έγιναν γνωστές σαν «χωρίς μαστούς»
(άμαζοι). Άλλη άποψη ήταν πως κάμποσες γυναίκες από την Έφεσο δόθηκαν στον
πόλεμο και τη γεωργία και μια και συνήθιζαν να θερίζουν (αμάω) με περιζώματα
(ζωναι) γύρω από τα στήθη τους, γι΄αυτό
ονομάστηκαν Αμαζόνες.
ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ ΗΡΟΔΟΤΟΥ
Ο
Ηρόδοτος ιστορεί πως, αφού νικήθηκαν και πιάστηκαν αιχμάλωτες από τους έλληνες,
υπερνικήσανε τους αιχμαλωτιστές τους και δραπέτευσαν από τη θάλασσα στην
Κριμαία, όπου συμφιλιώθηκαν με τους Σκύθες.
Για τους Σαυρομάτες
πάλι διηγούνται τα εξής: όταν πολέμησαν οι Έλληνες με τις Αμαζόνες (τις
Αμαζόνες οι Σκύθες τις ονομάζουν Οιόρπατα, η λέξη αυτή στην ελληνική σημαίνει
ανδροφόνοι, διότι οἰὸρ
ονομάζουν οι Σκύθες τον άντρα και πατά σκοτώνω), τότε, λένε, οι Έλληνες αφού
νίκησαν στη μάχη του Θερμόδοντα, πήραν μέσα σε τρία πλοία όσες Αμαζόνες
μπόρεσαν να αιχμαλωτίσουν και απέπλευσαν. Εκείνες όμως μέσα στο πέλαγος τους
έκαναν επίθεση και κατέσφαξαν τους άνδρες. Αλλά δεν ήξεραν από πλοία ούτε και χειρίζονται
το πηδάλιο, τα πανιά ή το κουπί, παρά, αφού κατέφαξαν τους άνδρες, τους πήγαινε
εδώ κι εκεί το κύμα και ο άνεμος, και τέλος φθάνουν στους Κρημνούς της
Μαιώτιδας λίμνης. Οι Κρημνοί είναι μέρος της χώρας των ελεύθερων Σκυθών. Εκεί
αποβιβάστηκαν στην ξηρά οι Αμαζόνες και
οδοιπορούσαν σε κατοικημένους τόπους. Την πρώτη αγέλη αλόγων που συνάντησαν,
την άρπαξαν και καλπάζοντας στα άλογα αυτά έκαναν επιδρομές στη γη των Σκυθών.
Οι Σκύθες δεν
μπορούσαν να εξηγήσουν το τί συνέβαινε. Διότι ούτε τη γλώσσα τους, ούτε την
ενδυμασία ούτε τι λαός ήταν γνώριζαν, και ήταν αδύνατο να εξηγήσουν από πού να
είχαν έλθει. Υπέθεταν ότι εκείνες ήταν άνδρες στην πρώτη τους ηλικία και τέλος
κήρυξαν μάχη προς αυτές. Μετά τη μάχη έμειναν στην κατοχή των Σκυθών οι νεκροί
κι έτσι ανακάλυψαν ότι ήταν γυναίκες. Άρχισαν, λοιπόν, να σκέπτονται τί να
κάμουν και τέλος αποφάσισαν να μη τις σκοτώσουν πλέον με κανένα τρόπο, παρά να
εξακριβώσουν πόσες είναι και να στείλουν σ΄ αυτές τους πιο νέους από τους
δικούς τους, τόσους όσες υπολόγισαν ότι είναι εκείνες, αυτοί να πάνε και
στήσουν το στρατόπεδό τους κοντά σε κείνες και να κάνουν ό τι ακριβώς θα κάνουν
κι εκείνες. Και αν επιχειρήσουν να τους καταδιώξουν, μάχη να μη δώσουν, παρά να
αποσύρονται βαθμηδόν. Και όταν σταματήσουν, να επιστρέψουν και να
στρατοπεδεύσουν κοντά τους. Αυτή την απόφαση έλαβαν οι Σκύθες, γιατί ήθελαν να
κάνουν παιδιά από εκείνες.
Οι νέοι γνωρίστηκαν με
τις Αμαζόνες, έσμιξαν ερωτικά, ένωσαν τα στρατόπεδά τους, έγινε δυνατή και η
συνεννόηση μεταξύ τους και κάλεσαν τις Αμαζόνες στην πόλη τους για να
εγκατασταθούν όλοι μαζί. Εκείνες όμως απάντησαν:
Εμείς είναι αδύνατο να κατοικούμε μαζί με τις δικές σας
γυναίκες, γιατί εμείς κι εκείνες δεν έχουμε τα ίδια έθιμα. Εμείς δηλαδή
τοξεύουμε και ακοντίζουμε και ιππεύουμε, δουλειές γυναικείες δε μάθαμε. Ενώ οι
δικές σας γυναίκες από αυτά που
αναφέραμε τίποτε δεν κάνουν, παρά μένουν μέσα στις άμαξες και κάνουν δουλειές
γυναικείες, και ούτε στο κυνήγι πηγαίνουν ούτε αλλού πουθενά. Δε θα μπορούσαμε,
λοιπόν, να ταιριάσουμε μαζί. Αν όμως θέλετε να μας έχετε για συζύγους και να
φανείτε δίκαιοι άνθρωποι, πηγαίνετε στους γονείς σας, πάρετε το μερίδιο της
περιουσίας που σας αναλογεί και έπειτα πηγαίνουμε να ζήσουμε μόνοι μας χωριστά.
Υπάκουσαν και το έκαναν αυτό οι νέοι.
Αλλά όταν έλαβαν το μερίδιο της περιουσίας που ανήκε στον
καθένα και γύρισαν πίσω, τους είπαν οι γυναίκες: «εμάς μας κρατεί μια ανησυχία
και ένας φόβος να κατοικήσουμε σ΄ αυτό τον τόπο, πρώτο γιατί γίναμε αιτία να
σας χάσουν οι γονείς σας και έπειτα διότι προξενήσαμε τόσο μεγάλες ζημιές στη
χώρα σας. Μια όμως που μας κρίνετε άξιες να μας έχετε γυναίκες σας, να τι να
κάνουμε όλοι μας: ελάτε να σηκωθούμε από αυτή τη χώρα, να περάσουμε τον Τάναϊν
ποταμό και να εγκατασταθούμε εκεί».
Οι νέοι αποδέχτηκαν
την πρόταση και έφθασαν στο μέρος όπου και εγκαταστάθηκαν. Από κει και πέρα
γυναίκες των Σαυροματών ζουν όπως και παλιά, δηλαδή πηγαίνουν στο κυνήγι και
επίσης στον πόλεμο φορούν την ιδια στολή με τους άντρες. Οι Σαυρομάτες μιλούν
γλώσσα Σκυθική, αλλά τη μιλούν άσχημα, γιατί οι Αμαζόνες δεν την έμαθα καλά.
Όσο για το γάμο: καμιά παρθένα δεν παντρεύεται παρά μόνο αν σκοτώσει ένα εχθρό.
Μπορεί μάλιστα από αυτές να πεθαίνουν γεροντοκόρες, επειδή δεν κατάφεραν να
εκπληρώσουν αυτό το έθιμο. Ο Ηρόδοτος όχι μόνο τοποθετεί τις Αμαζόνες σε
ευθεία, αδιαμεσολάβητη αντίθεση προς τους Έλληνες, αλλά και περιπλέκει τη
διαφορά τους, καθώς τις αντιπαραθέτει με τους Σκύθες, τους πλέον εξωτικούς και
ελάχιστα ελληνοπρεπείς βαρβάρους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου