Eρινύες - Ευμενίδες

Φιδομάλλες, κυνοκέφαλες, με νυχτερίδας φτερά

Στην τραγωδία του Αισχύλου Ευμενίδες στον πρόλογο παρακολουθούμε την Πυθία μέσα στο μαντείο των Δελφών να τρομάζει βλέποντας τον Ορέστη να δέεται και μπροστά του να κοιμούνται κοπάδι Ερινύες τερατόμορφες:

...Ικέτης. Ικέτευε.

Έτσι τον είδα.

Και μπροστά του κοπάδι γυναίκες, στα τέσσερα

απλωμένες, κοιμόταν.

Όχι γυναίκες. Γοργόνες θα ήταν.

Ούτε γοργόνες. Γοργόνες και βάλε.

Τέτοιες σε ζωγραφιά τις είδα να κλέβουν 

του Φινέα το δείπνο. πουλιά. και το άρπαζαν

Άφτερες τούτες. Και μαύρες. Στα μαύρα.

Ολόκληρο σίχαμα. 

Ρόγχο απέπνεαν. Ξεφυσώντας.

Πληγές που κινούνταν στα μάτια τους στάζοντας

Και ντυμένες ανόσια.

Από βωμούς κι από στέγες. θεέ μου, απόμακρα!

Μίασμα είναι.

Δεν την ξέρω τη φάρα τους, δεν τις ξανάδα

Ούτε ποια χώρα τις έθρεψε δίχως να πάθει...

Οι Ερινύες είναι οι προσωποποιημένες τύψεις που κυνηγούν το μητροκτόνο Ορέστη για να τον τιμωρήσουν.

...Όλο τον τόπο τον έψαξα πέτρα την πέτρα

Άφτερη πέταξα, γρήγορη,

όπως καράβι πάνω απ΄ τη θάλασσα

Τον πήρα ξοπίσω

Κάπου εδώ θα τρέμει λουφάζοντας

Αίμα μυρίζομαι και γλυκαίνομαι.

Κοίτα Κοίτα καλά

Ψάξε παντού Μη σου ξεφύγει ο μητροκτόνος

απλήρωτος...

Και λίγο παρακάτω:

...Ούτε ο Φοίβος ούτε της Παλλάδας σε σώζει 

η δύναμη

Αφημένος θα χαθείς

Τι είναι και πού η χαρά θα ξεμάθεις.

Σκιά θα γίνεις άναιμη

Δαίμονες θα σε ρουφήξουν.

Μιλώ και με καταφρονάς Δεν απαντάς

Όμως είσαι ταμένη τροφή μου.

Για μένα σε έθρεψαν.

Ζωντανός θα με χορτάσεις - δε θα σε φάω

σφάγιο σε βωμό.

Και θα πω τραγούδι μαγικό να σε δέσω...

Εκδικητική μανία των Ερινύων απέναντι στον Ορέστη. Κι όταν αργότερα στο δικαστήριο του Αρείου Πάγου ο Ορέστης θα αθωωθεί, τότε η θεά Αθηνά θα τις εξευμενίσει, τις προτείνει να γίνουν θεές προστάτριες της Αθήνας και υπόσχεται τιμές. Έτσι οι Ερινύες γίνονται θεές ευλογίας και προστάτριες του γάμου, της σποράς, της ειρήνης και της ομόνοιας. 

Αυτά μας επεφύλαξε ο Αισχύλος στην τραγωδία του. Ο Σαλμάν Ρουσντί στο έργο του Παραφορά μάς λέει για τις Ερινύες τα εξής:

...Στην Αθήνα οι Ερινύες θεωρούνταν αδελφές της Αφροδίτης. Το κάλλος και η εκδικήτρα οργή, όπως ήξερε ο Όμηρος, ξεπηδούσανε από την ίδια πηγή. Αυτή είναι η μία ιστορία. Ο Ησίοδος, ωστόσο, έλεγε ότι οι Ερινύες από τη Γαία και τον Ουρανό γεννήθηκαν κι ότι ανάμεσα στα αδέλφια τους ήταν ο Τρόμος, η Έρις, το Ψεύδος, η Εκδίκηση, η Ακολασία, η Φιλονικία, ο Φόβος και η Μάχη. Εκείνο τον καιρό τιμωρούσαν τα ανοσιουργήματα, καταδίωκαν όσους έβλαπταν τις μητέρες τους...Το λείριον, η γαλάζια ίρις, κατεύναζε ενίοτε τις Ερινύες, αλλά ο Ορέστης δεν κυκλοφορούσε με άνθη στα μαλλιά. Ακόμη και το κέρας που του έδωσε η Πυθία για να το φυσά και να απωθεί τις επιθέσεις τους δεν έκανε σπουδαία δουλειά. "Φιδομάλλες, κυνοκέφαλες, με νυχτερίδας φτερά" οι Ερινύες τον καταδίωξαν σ΄ όλη του τη ζωή και του αρνήθηκαν για πάντα τη γαλήνη...

Αυτά μας επεφύλαξε ο Ρουσντί στο δικό του έργο. Ο δικός του ήρωας είναι κι αυτός κυνηγημένος από τις Ερινύες. Ο Αισχύλος τις εξευμένισε στην τραγωδία του, ο Ρουσντί όμως αφήνει τον ήρωά του να βασανίζεται.