H αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι-Μίλαν Κούντερα

Η φιλαρέσκεια είναι μια υπόσχεση συνουσίας, αλλά μια υπόσχεση χωρίς εγγυήσεις...

Ερωτικό κυρίως το περιεχόμενο του μυθιστορήματος. Ο έρωτας, εκτός των άλλων, αποτελεί και μια δύναμη. Για άλλους δύναμη βαρύτητας και για άλλους δύναμη ελαφρότητας. Γύρω από αυτή τη θεμελιακή διαφοροποίηση δομείται το μυθιστόρημα, που θα το προσεγγίσω με την προοπτική ερωτικών ζευγαριών.

Από τη μία πλευρά έχουμε τον Τόμας και την Τερέζα. Ο Τόμας, μια πιο αντιπροσωπευτική αντρική περσόνα, αναζητά τον έρωτα μέσα από διάφορες ερωτικές παρτενέρ, στις οποίες όμως δεν επιτρέπει να αναπτύσσουν περισσότερες αξιώσεις γύρω από το πρόσωπό του.Τις σχέσεις του τις αποκαλεί ερωτικές φιλίες, που συνδυάζουν και το ερωτικό και το εφήμερο στοιχείο. Μέχρι που γνωρίζει την Τερέζα. Σαν να βρήκε μέσα σε ένα καλάθι ένα μωρό παρατημένο και ο ίδιος το περιέβαλε με στοργή. Είμαι άρρωστος από συμπόνια... παραδέχεται ο Τόμας. Από το σημείο αυτό η Τερέζα αποτελεί κεντρικό άξονα στην ερωτική του ζωή γύρω από τον οποίο περιστρέφεται. Και η Τερέζα; Μια φιλόδοξη και ευαίσθητη νέα που ανέχεται βέβαια να μυρίζει στα μαλλιά του Τόμας την ερωτική μυρωδιά άλλων γυναικών, δεν ανέχεται όμως να τον έχει μακριά της. Είχε φθάσει εκεί που ήθελε να φθάσει: πάντοτε είχε ευχηθεί να γεράσει... Να γεράσει και μάλιστα μαζί με αυτόν που αγαπούσε και να πεθάνουν μαζί. Μαζί στον έρωτα, μαζί και στο θάνατο.

Από την άλλη πλευρά έχουμε το ζευγάρι της ελαφρότητας: τη Σαμπίνα και τον Φραντς. Η Σαμπίνα, καλλιτέχνις, χωρίς υποχρεώσεις, με μια τάση φυγής. Φυγής προς τα που όμως; Το να αγαπάς σημαίνει να παραιτείσαι απ΄ τη δύναμη, είπε ο Φρνατς γλυκά. Η Σαμπίνα κατάλαβε δύο πράγματα: πρώτον, ότι αυτή η φράση ήταν όμορφη κι αληθινή. Δεύτερον, ότι με τη φράση αυτή ο Φραντς είχε μόλις εξαιρεθεί απ΄ την ερωτική της ζωή. Η ζωή της Σαμπίνα είναι ένα αιώνιο ταξίδι να ξεπεράσει τα ψυχικά της τραύματα και να τα βρει με τον εαυτό της. Η αδέσμευτη αγάπη είναι άραγε πιο ελεύθερη ή μήπως και πιο εγωιστική; Ο Φραντς, ένας από τους ερωτικούς της παρτενέρ, αισθάνεται διαρκώς τη ματιά της Σαμπίνα πάνω του. Ακόμη κι όταν χωρίζει από τη γυναίκα του και σχετίζεται με μια νεαρότερή του, και πάλι φροντίζει να εναρμονίσει τις επιλογές του με βάση τα πιστεύω της Σαμπίνα. Στο τέλος αυτός πεθαίνει μόνος του, ενώ η Σαμπίνα ταξιδεύει...

Φορείς ερωτικών φορτίων οι ήρωες του Κούντερα που επιδρούν μεταξύ τους. Τελικά ελαφρότητα ή βαρύτητα στον έρωτα; Όσο κι αν ο συγγραφέας φαίνεται να δικαιώνει το ζευγάρι της βαρύτητας, αυτό που μου έμεινε είναι η βαθιά επίδραση που παίζει το κοινωνικό περιβάλλον με τους πολιτικούς του μετασχηματισμούς στην ερωτική εκδήλωση. Αλλιώς ερωτεύεσαι στην Τσεχοσλοβακία (την πρώην), αλλιώς στην Ελβετία, αλλιώς στη Γαλλία. Μήπως τελικά η πατρίδα σου είναι κι αυτή μια ερωτική παρτενέρ; Μήπως μάλιστα είναι και η βασικότερη σχέση στη ζωή; Που όσο κι αν απομακρύνεσαι από αυτή, επιστρέφεις, έστω και νοερά, πάντα σε αυτή;