Ευριπίδης-Ρήσος

...Εμένα μια μονάχα μέρα

μου φτάνει να γκρεμίσω τα τειχιά τους,

στα πλοία τους να πέσω και να σφάξω

τους Έλληνες...

Κι αυτά τα λόγια μονάχα αρκούν για να χαρακτηρίσουμε το βασιλιά των Θρακών, Ρήσο. Εγωιστής, με υπερβολική εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, έρχεται να συνδράμει στο δύσκολο έργο των Τρώων, που εδώ και δέκα χρόνια αγωνίζονται ενάντια στους Έλληνες. Κι όμως όταν έρχεται, οι Έλληνες ετοιμάζονται να αναχωρήσουν. Τουλάχιστον αυτό ήταν το στρατήγημά τους. Και δολοφονείται μάλιστα ο Ρήσος χάρη στην πονηριά του Οδυσσέα. Η τιμωρία ενός υπερφίαλου. Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η υπόθεση της τραγωδίας του Ευριπίδη.

Ο λόγος όμως που την διάβασα ήταν γιατί ήθελα να δω πώς διαγράφεται η προσωπικότητα του στρατηγού των Τρώων, του Έκτορα. Αν δεν απατώμαι δεν πρέπει να υπάρχει άλλη τραγωδία από τις σωζόμενες, που να εμφανίζεται ο Έκτορας. 

Μου πήρες τη χαρά της νίκης, θεέ μου,

καθώς απ΄ το λιοντάρι το φαγί του, 

προτού μ΄ αυτό μου το κοντάρι σύρω

τ΄ αργίτικο το στράτευμα σε μαύρο

χαμό...

Ορμητικός, γεμάτος με το πάθος της νίκης, με την ψυχολογία του νικητή. Και μια επίκληση στο θεό, το θεό προστάτη του, το Δία.

... μα οι σοφοί κι οι χρησμολόγοι

που των θεών το θέλημα κατέχουν,

να καρτερώ το φως της ημέρας μου είπαν

κι από τους Αχαιούς τότε κανένα

να μην αφήσω ζωντανό στο χώμα...

Η παλικαριά του κάτω από την εποπτεία του θείου και των μεσαζόντων του, δηλαδή των μάντεων και χρησμολόγων. Ο ανθρώπινος ήρωας που λογοδοτεί στο θείο.

Και αυτοί θα φεύγουν και θα μπαίνουν

στα πλοία τους, θ΄ αδράξω το κοντάρι

κι ακράτητος απάνω τους θα πέσω.

ντροπή ΄ναι και κακό για μας μεγάλο, 

την ώρα που ο θεός μας βοηθάει,

ν΄ αφήσουμε να φύγουν δίχως μάχη

οι εχτροί μας που πολλά δεινά μας φέραν.

Ο Έκτορας το δηλώνει. Οι θεοί είναι με το μέρος των Τρώων. Ο ήρωας έχει το θεό - προστάτη.

Τώρα που το κοντάρι μου νικάει

κι ο Δίας μας συντρέχει, θα βρω φίλους...

Αν απ΄ τις συμφορές ξεφύγω ετούτες

κι ήσυχος σαν και πρώτα κυβερνήσω

την πόλη μου, στ΄ αλήθεια θα χρωστούσα 

μεγάλη στους θεούς ευγνωμοσύνη...

Ο Ευριπίδης συνεχώς βάζει τον Έκτορα να το δηλώνει: οι θεοί είναι με το μέρος του. Εμείς όμως το ξέρουμε: η βοήθεια του Δία σε λίγο θα σταματήσει. Ο θεός το έχει αποφασίσει. Εμείς το ξέρουμε, ο Έκτωρ όμως το αγνοεί. Ο Δίας όμως δεν το αποφασίζει μόνος του. Στη ραψωδία Χ της Ιλιάδας ζητάει τη συμβουλή των θεών. Η Αθηνά όμως του θυμίζει ότι πρόκειται για έναν κοινό θνητό που είναι γραμμένο να σκοτωθεί. Είναι η μοίρα του ή το σχέδιο του Δία;

Στη ραψωδία Χ (στίχοι 209-213) έχουμε μια πολύ ωραία εικόνα. Ο Δίας σήκωσε τη χρυσή του ζυγαριά κι έβαλε επάνω της τις δύο μοίρες, του Αχιλλέα και του Έκτορα. Καθώς τη σήκωσε, έγειρε βαραίνοντας η μοίρα του Έκτορα και τράβηξε κατά τον Άδη.

Συμπερασματικά έχουμε να πούμε πως ο Έκτορας είναι μια περίπτωση ήρωα που από ευνοούμενος του θεού στο τέλος εγκαταλείπεται στη μοίρα του. Δεν κάνει όμως καμία ερώτηση του στυλ "Θεέ μου, θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;" Δεν είναι ο γιος του Δία. Ο θεός όχι μόνο τον εγκατέλειψε, αλλά τον πρόδωσε, τον εξαπάτησε, τον έριξε στην παγίδα. Ο Έκτορας δεν έχει σε τίποτε άλλο να βασιστεί παρά μονάχα στον εαυτό του. Γι΄ αυτό και η τρυφερότητα του Ομήρου για τον Έκτορα συνοδεύεται από ένα μεγάλο μάθημα αξιοπρέπειας. Στο τέλος η ανδρεία του συμβαδίζει με το φόβο του.