Διάβασα τη νουβέλα Gradiva του Jensen με μια ανάλυση του Freud και ξύπνησε μέσα μου μια ψυχαναλυτική διάθεση προσέγγισης των καλλιτεχνικών και κυρίως των γραπτών δημιουργημάτων. Προς το παρόν αρκούμαι σε μια συνοπτική παρουσίαση ενός ζωγραφικού πίνακα του Masson για να χαθούμε στους λαβύρινθους της φαντασίας.
H Gradiva του Masson απεικονίζεται σαν μια εξαρθρωμένη ημιανθρώπινη, ημιαγαλμάτινη μορφή, ξαπλωμένη πάνω σε ένα επικλινές βάθρο. Το σώμα της, αδιαχώριστο κράμα από γλυπτικούς όγκους και ματωμένες σάρκες, στηρίζεται σ΄ ένα πόδι αγάλματος και σ΄ ένα ανθρώπινο πόδι που εύκολα αναγνωρίζεται και ως φαλλικό σύμβολο. Ανάμεσα ξεχωρίζει ένα αντικείμενο που μοιάζει με οδοντωτό κοχύλι. Πρόκειται μάλλον για έναν οδοντωτό κόλπο, σύμβολο της σκοτεινής και σαρκοβόρας θηλυκής φύσης. Οι μέλισσες που πετούν γύρω από το σώμα της κρεουργημένης Gradiva συνδέονται προφανώς με τη λατρεία του Διονύσου και τις βακχικές γιορτές. Από ένα άνοιγμα στο δεξιό της σύνθεσης διακρίνεται ο Βεζούβιος -αμφίσημο σύμβολο του έρωτα και του θανάτου στην εικονογραφία του Masson- καθώς εκσφενδονίζει το περιεχόμενο των σπλάχνων του...που κυλά από τις πλευρές του σκορπίζοντας παντού τον όλεθρο και τη φρίκη. Ο Masson ταυτίζει προφανώς τη Gradiva με την Αριάδνη -δέσποινα του λαβυρίνθου και, κατά μία εκδοχή του μύθου, θεάς των διαδοχικών ανόδων και καθόδων στον Άδη. Η διαμελισμένη Gradiva-Αριάδνη είναι η κυρίαρχη μορφή ενός λαβυρινθικού κόσμου που εξουσιάζεται από τη διαρκή αναμέτρηση των δύο ουράνιων, όπως έγραψε ο Freud, δυνάμεων, του Έρωτα και του Θανάτου. Η Gradiva ζωγραφίστηκε παραμονές του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου και σε μια περίοδο κατά την οποία το σουρεαλιστικό κίνημα αντιμετώπιζε τη διάψευση και των τελευταίων επαναστατικών προσδοκιών του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου