Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι

Το μυθιστόρημα  "Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι"  αναφέρεται στις εμπειρίες του συγγραφέα Κάρλο Λέβι ως πολιτικού εξόριστου στην περιοχή της Νότιας Ιταλίας. Ο Κάρλο Λέβι (1902-1975) τελείωσε την ιατρική, αλλά δεν εξάσκησε καθόλου το επάγγελμα του γιατρού, για να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Υπήρξε αγωνιστής της αριστεράς και ανέπτυξε έντονη αντιφασιστική δραστηριότητα κι αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εξορία του στη Λουκανία από το 1935. Έγραψε το βιβλίο από το Δεκέμβριο του 1943 μέχρι τον Ιούλιο του 1944 κι αναφέρεται σε όσα είδε και έζησε την περίοδο από το 1935 έως το 1936.

Στο βιβλίο παρουσιάζεται η κοινωνική κατάσταση της αγροτικής νότιας Ιταλίας όχι μόνο ως το αποτέλεσμα μιας αρχαϊκής, απολίτιστης συνθήκης, αλλά και ως χώρος ύπαρξης ενός σημαντικού πολιτισμού. Σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία παρουσιάζονται τα θετικά και τα αρνητικά μιας ξεχασμένης κοινωνίας. 

• Στο χωριό Γκαλιάνο που περνά το περισσότερο διάστημα ο αφηγητής-συγγραφέας σημειώνονται ίντριγκες και έριδες ανάμεσα στους προύχοντες, που δεν είναι άλλοι από το δήμαρχο και τον επιλοχία και όσους εμπλέκονται με αυτούς. Η αδελφή του δημάρχου Ντόνα Κατερίνα επιθυμεί να έχει το επάνω χέρι.
• Οι γυναίκες κατέχουν περίοπτη και κυριαρχική θέση.  Οι γυναίκες γνωρίζουν μαγικά και για να παγιδεύουν στα δίχτυα του έρωτά τους όσους άντρες ποθούν, αλλά και για να σπέρνουν το θάνατο. Υπάρχει μια γεύση μητριαρχικής κοινωνίας.Οι άντρες τους ξενιτεύονται για εργασία στην Αμερική και αυτές μένουν για να διοικούν τα σπίτια τους. Όλα θεωρούνται τόσο φυσικά. Ακόμη και ο έρωτας δεν αποτελεί καμία σύμβαση.
•  Δεισιδαιμονίες, ξόρκια και λόγια μαγικά. Τα "μονακίκια" είναι τα πνεύματα των μωρών που πέθαναν πριν προλάβουν να τα βαφτίσουν , μικρές υπάρξεις, χαρούμενα αερικά που χαίρονται να παίζουν και να φοβίζουν τους ανθρώπους. 
• Ο ίκτερος ονομάζεται το "κακό του ουράνιου τόξου", η αρρώστια του ουράνιου τόξου, γιατί όταν κάποιος αρρωσταίνει από αυτή, αλλάζει χρώμα και γίνεται κίτρινος, όπως στο φάσμα του ήλιου υπερισχύει το κίτρινο χρώμα. Πως μολύνεται κάποιος από το κακό του ουράνιου τόξου; Το ουράνιο τόξο προχωράει στον ουρανό και ακουμπάει στη γη τα δυο του πόδια, πατώντας εδώ κι εκεί στην εξοχή. Αν τύχει και τα πόδια του ουράνιου τόξου πατήσουν πάνω σε απλωμένα ρούχα, τότε όποιος τα φορέσει θα αρρωστήσει.....
• Και ο μεθυσμένος ιερέας, και ο θεραπευτής των γουρουνιών, και η Μαντόνα του Βιτζάνο, και ο παγανισμός και  ...

Ένας κόσμος μυθικός, χαμένος στο παρελθόν, ξεχασμένος από το Κράτος. Μια παθητική αδελφοσύνη, μια κοινή μοίρα, χωρικοί που τους ενώνει όχι ένας θρησκευτικός, αλλά ένας φυσικός δεσμός. Χωρικοί που δεν έχουν ούτε μπορούν να έχουν αυτό που ονομάζεται πολιτική συνείδηση, γιατί το κράτος τους έχει ξεχάσει. 'Το Έμπολι" λένε οι κάτοικοι της περιοχής "είναι το τελευταίο χωριό όπου ζουν χριστιανοί. Χριστιανός σημαίνει άνθρωπος: στα χωριά που είναι πέρα από τα δικά μας, οι άνθρωποι δε ζουν σα χριστιανοί, αλλά σαν ζώα".

 Παραθέτω ένα απόσπασμα:

Το ότι υπήρχαν σε αυτά τα μέρη δράκοι τα χρόνια του Με­σαίωνα (οι χωρικοί και η Τζούλια μου μιλούσαν γι' αυτά χρη­σιμοποιώντας τις εκφράσεις: τα παλιά χρόνια, πριν από εκα­τό χρόνια, πολλά χρόνια πριν τους ληστές) δεν προκαλεί έκ­πληξη ούτε είναι παράξενο το ότι ακόμη και σήμερα εμφα­νίζονται στα φοβισμένα μάτια των χωρικών. Στην πραγματι­κότητα, όλα είναι δυνατά εκεί κάτω, όπου οι παλιοί θεοί των βοσκών, ο τράγος και το πρόβατο, περνοδιαβαίνουν κάθε μέ­ρα τους γνωστούς δρόμους και οι χωρικοί δεν έχουν τη δυ­νατότητα να βάλουν κάποια όρια στο μυστηριώδη κόσμο των ζώων και των τεράτων. Στο Γκαλιάνο υπάρχουν πολλές πα­ράξενες υπάρξεις που έχουν διπλή φύση. Μια γυναίκα χωρι­κή σαράντα περίπου χρονών, παντρεμένη με παιδιά, χωρίς να έχει κάποια εξωτερική ιδιαιτερότητα, ήταν κόρη μιας αγελά­δας. Το έλεγε όλο το χωριό και αυτή το επιβεβαίωνε. Όλοι οι ηλικιωμένοι στο χωριό θυμόνταν την αγελάδα μητέρα της, που την ακολουθούσε παντού όταν ήταν μικρούλα, τη φώ­ναζε μουγκανίζοντας και την έγλειφε με την τραχιά γλώσσα της. Αυτό δεν απαγόρευε την ύπαρξη μιας γυναίκας μητέ­ρας, είχε πια πεθάνει, όπως εδώ και πολλά χρόνια είχε πε­θάνει και η μητέρα αγελάδα. Δεν έβρισκε κανένας σε αυτή τη διπλή φύση και σε αυτή τη διπλή γέννηση κάποια αντί­φαση και η χωρική, που κι εγώ γνώρισα, ζούσε ήσυχη και γαλήνια όπως οι μητέρες της, με τη ζωώδη κληρονομιά της.

Μερικοί δέχονται αυτό το πάντρεμα του ανθρώπινου με το ζωώδες αλλά μόνο σε ειδικές περιπτώσεις. Οι υπνοβάτες γί­νονται λύκοι, λυκάνθρωποι, και δεν μπορείς να ξεχωρίσεις τον άνθρωπο από το άγριο ζώο. Υπήρχαν και στο Γκαλιάνο μερι­κοί και έβγαιναν τις νύχτες του χειμώνα για να συναντήσουν τα αδέρφια τους, τους πραγματικούς λύκους. «Βγαίνουν το βράδυ» μου ανιστορούσε η Τζούλια «είναι άνθρωποι, αλλά μετά γίνονται λύκοι και μαζεύονται μαζί με τους πραγματι­κούς λύκους γύρω από την πηγή. Πρέπει να είναι πολύ προ­σεκτικοί όταν επιστρέφουν στο σπίτι τους. Όταν χτυπήσουν την πόρτα, η γυναίκα τους δεν πρέπει να τους ανοίξει αμέ­σως. Αν ανοίξει, θα δει τον άντρα της να έχει ακόμη τη μορ­φή του λύκου, τότε αυτός θα την κατασπαράξει και θα χαθεί για πάντα στο δάσος. Αν χτυπήσει δεύτερη φορά, και πάλι δεν πρέπει να ανοίξει. Γιατί θα δει τον άντρα της με σώμα ανθρώπου και κεφάλι λύκου. Μόνο όταν χτυπήσει για τρίτη φορά θα του ανοίξει, γιατί τότε θα έχει μεταμορφωθεί, θα έ­χει χαθεί ο λύκος και θα έχει ξαναγίνει ο άνθρωπος που ήταν πριν. Δεν πρέπει να ανοίξεις την πόρτα πριν χτυπήσουν τρεις φορές. Πρέπει να περιμένεις να αλλάξουν, να χάσουν το ά­γριο βλέμμα του λύκου και την ανάμνηση ότι υπήρξαν ζώα. Μετά δε θυμούνται τίποτα».

Το "Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι" μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Φραντζάσκο Ρόζι (1979) με πρωταγωνιστές τον Τζαν Μαρία Βολοντέ και την Ειρήνη Παπά.