Ο τρελός είναι κι αυτός ένας άνθρωπος που η κοινωνία δε θέλησε ν΄ ακούσει και που τον εμπόδισε να διατυπώσει αβάσταχτες αλήθειες...
Το έργο του Βαν Γκογκ το γνώρισα πρώτα από μια επίσκεψη στο μουσείο του Άμστερνταμ που είναι αφιερωμένο σε αυτόν. Και τώρα μια δεύτερη αφορμή είναι μια ανεξήγητη εμμονή μου στον Αρτώ, ο οποίος έγραψε κάποιες παραληρηματικές σκέψεις για τον Βαν Γκογκ. Περισσότερο, λοιπόν, μια περιέργεια να ανακαλύψω το ύφος του συγγραφέα, του Αντονέν Αρτώ, αυτού του θεατρανθρώπου, με τράβηξε να διαβάσω το συγκεκριμένο βιβλίο και να βιώσω διαβάζοντας τη σχέση που μπορεί να συνδέει δύο παρεξηγημένες προσωπικότητες: τον Βαν Γκογκ και τον Αντονέν Αρτώ.
Μακριά από φιλολογικές και φιλολογίζουσες αναλύσεις σημειώνει ο Αρτώ:
"Ο Βαν Γκογκ δεν πέθανε από μια κατάσταση καθαρής υστερίας, αλλά γιατί υπήρξε απ΄ την αρχή, σωματικά, το επίκεντρο ενός προβλήματος γύρω από το οποίο ανθίσταται το μεροληπτικό πνεύμα αυτού του κόσμου".
Ηλιοτρόπια, 1888
"Η ζωγραφική του Βαν Γκογκ δεν επιτίθεται σε κάποιον κομφορμισμό ηθών, αλλά στον κομφορμισμό των ίδιων των θεσμών. Ακόμη και η φύση, με τα κλίματά της, τις παλίρροιές της και τις ισημερινές καταιγίδες της, δεν μπορεί πια να κρατήσει την ίδια έλξη, μετά το πέρασμα του Βαν Γκογκ από τη γη".
Η πολυθρόνα του Γκωγκέν
"Δεν μπορούμε να μην προσέξουμε αυτή τη δέσμη του μενεξεδένιου φωτός που τρώει τα ενδιάμεσα ξύλα που υποστηρίζουν τα πόδια της μεγάλης απειλητικής πολυθρόνας, της παλιάς ξεφτισμένης πολυθρόνας από πράσινη ψάθα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μπορούμε να το διακρίνουμε κι αμέσως. Γιατί η εστία φαίνεται σαν να ΄ναι τοποθετημένη αλλού, και η περίεργα σκοτεινή πηγή της είναι σαν ένα μυστικό που μόνο ο Βαν Γκογκ ξέρει το κλειδί του".
Σιταροχώραφο με κοράκια (Ιούλιος 1890)
"Δεν είναι συνηθισμένο να βλέπεις έναν άνθρωπο που έχοντας μέσα του την ιδέα της πιστολιάς που τον σκότωσε τελικά, ν΄ αραδιάζει σε ένα πίνακα μαύρα κοράκια, πάνω σ΄ ένα είδος χλομής πεδιάδας ίσως, άδειας, τέλος πάντων, όπου το μοβ χρώμα της γης συγκρούεται μανιωδώς με το θαμπό κίτρινο των σταριών. Ωστόσο, κανένας άλλος ζωγράφος δε θα κατάφερνε όπως ο Βαν Γκογκ, να ζωγραφίσει τα κοράκια του με αυτό το μαύρο χρώμα των ύδνων, το μαύρο ενός πλούσιου φαγοποτιού και, συγχρόνως, αυτό το περιττωματώδες μαύρο των φτερών των κορακιών που αιφνιδιάστηκαν από το φθίνον φως του βραδιού.
Αυτοπροσωπογραφίες
"Ο Βαν Γκογκ αναπαραστήθηκε ο ίδιος μέσα σε έναν πολύ μεγάλο αριθμό πινάκων του, οι οποίοι παρόλο που ήσαν καλά φωτισμένοι, πάντοτε είχα την οδυνηρή εντύπωση ότι τους πρόδωσαν όσον αφορά το φως, ότι αφαίρεσαν από τον Βαν Γκογκ το απαραίτητο φως για ν΄ ανοίξει και να χαράξει τον δικό του δρόμο".
" Αυτή η κακοφωτισμένη μορφή με καταδιώκει σαν να ήταν η μορφή ενός παλιού χασάπη, εξημερωμένου και αποτραβηγμένου από τη δουλειά".
"..η μορφή του είναι πάντα σα ν΄ ασφυκτιά..."
Νυχτερινό καφενείο
(απόσπασμα από επιστολή του Βαν Γκογκ προς τον αδελφό του Τεό)
Στον πίνακά μου "Νυχτερινό καφενείο" προσπάθησα να εξηγήσω ότι το καφενείο είναι ένας χώρος που μπορείς να καταστραφείς, να τρελαθείς, ακόμη και να σκοτώσεις. Τέλος προσπάθησα να εκφράσω τη δύναμη του σκοταδιού ενός καπηλειού, φέρνοντας σε αντίθεση το απαλό ροζ με το κόκκινο του αίματος και το κοκκινομοβ, το γλυκό πράσινο Luis XV και το βερονέζικο πράσινο, τα πρασινοκίτρινα και τα έντονα πρασινομπλέ, όλα αυτά μέσα σε μια ατμόσφαιρα καταχθόνιου καμινιού, ωχρού θειαφιού... (23 Ιουλίου 1890)
αγρός με στάχυα
"Ποιος ζωγράφος, με την αυστηρή έννοια του όρου, θα είχε την τόλμη του Βαν Γκογκ για να ασχοληθεί με θέματα μιας τόσο αφοπλιστικής απλότητας, όπως το λυγισμένο απ΄τον αέρα στάχυ που χει από πάνω του τα φτερά ενός πουλιού τοποθετημένο σαν κόμμα;"
Οι Παναγίες
" Δεν υπάρχουν φαντάσματα στους πίνακες του Βαν Γκογκ, ούτε δράματα, ούτε θέμα κι αντικείμενο...Υπάρχει μάλλον κάτι σαν τη σιδερένια σκιά του τροπαρίου μιας απερίγραπτης αρχαίας μουσικής...Πρόκειται για μια γυμνή και καθαρή φύση, ιδωμένη έτσι όπως αποκαλύπτεται, όταν ξέρει κανείς να την πλησιάσει από κοντά...Μάρτυρας αυτό το τοπίο σε χρώμα λιωμένου χρυσού, μπρούντζου ψημένου στην αρχαία Αίγυπτο, όπου διαφαίνεται ένας τεράστιος ήλιος που στηρίζεται σε σκεπές έτοιμες να καταρρεύσουν απ΄ το πολύ φως και οι οποίες μοιάζουν σαν σε αποσύνθεση".
Και για το τέλος ένα απόσπασμα από μια επιστολή του Βαν Γκογκ:
Τι σημαίνει ζωγραφίζω; Πως τα καταφέρνει κανείς; Είναι η πράξη του να ανοίγεις ένα πέρασμα διαμέσου ενός αόρατου σιδερένιου τοίχου, που φαίνεται να βρίσκεται ανάμεσα σε αυτό που νιώθεις και σε αυτό που μπορείς. Πως μπορείς να διαπεράσεις αυτό τον τοίχο, αφού δε χρησιμεύει σε τίποτε το να τον χτυπήσεις δυνατά; Πρέπει να τον υπονομεύσεις και να τον ανοίξεις με τη λίμα, αργά και με υπομονή, κατά τη γνώμη μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου