Αφορμή για να διαβάσω το τελευταίο βιβλίο του Αλέξη Σταμάτη "Μπορείς να κλάψεις μες στο νερό;" ήταν η επίσκεψή του στις Σέρρες και η βιβλιοπαρουσίαση του στο cafe-bar SOFA. Ήταν το πέμπτο βιβλίο του που διάβασα και αποτέλεσε για μένα ένα ερέθισμα ψυχογράφησης του συγγραφέα μέσα από το συγγραφικό του έργο.
Η αφήγηση κινείται στο σήμερα μέσα στην Αθήνα της κρίσης. Το έργο θα έλεγα έχει μια περίεργη κυκλική αφηγηματική πορεία (χωρίς όμως και να κλείνει ο κύκλος στο τέλος, καθώς ο συγγραφέας παραδίδει τον αφηγηματικό μίτο στον αναγνώστη για να τον οδηγήσει πλέον εκείνος όπου θέλει). Ξεκινά με την περιγραφή μιας τρομοκρατικής ενέργειας που απέτυχε και τελειώνει με την συλλογή στοιχείων από την πλευρά του ήρωα για τους λόγους που απέτυχε αυτή η ενέργεια. Πρόκειται δηλαδή για ένα "ταξίδι" του ήρωα σήμερα για να κλείσει τα ερωτηματικά του χθες.
Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται μια τυπική, πυρηνική ελληνική οικογένεια. Ο Ορέστης (πατέρας), η Μαρίνα (μητέρα) και η Άννα (κόρη). Μια εξωτερική ισορροπία που υπονομεύεται από μέσα της. Ο Ορέστης παλιό μέλος μιας τρομοκρατικής οργάνωσης δέχεται μια πρόσκληση-πρόκληση για ένα εκ νέου χτύπημα και φωτίζει με αλλεπάλληλα φλας μπακ το χθες. Και κυρίως εκείνο το μοιραίο χτύπημα στο οποίο η τότε αγαπημένη του, η Αγγελική τραυματίστηκε και φυλακίστηκε. Η Αγγελική όμως δεν αποκάλυψε τίποτε και κάποια στιγμή αποφυλακίστηκε. Ο Ορέστης τότε θέλησε να δώσει ένα τέλος στην επαναστατική του δράση, απογοητευμένος από την ελλιπή κάλυψη που είχε άνωθεν. Παντρεύτηκε τη Μαρίνα και απέκτησε την Άννα. Είχε όμως και ένα γιο από τον πρώτο του γάμο με την Αγγελική, το Μιχάλη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 1η
Ήταν άραγε ο Ορέστης ερωτευμένος με την πρώτη του αγάπη, την Αγγελική;
Ο συγγραφέας μου απάντησε πως ναι, ίσως βέβαια πρόκειται για έναν μυθοποιημένο έρωτα, αλλά ναι πως είναι έρωτας. Εγώ από την πλευρά μου διατηρώ αρκετές επιφυλάξεις για το λόγο ότι ο Ορέστης μου φάνηκε ένας ιδεολόγος κοινωνικός οραματιστής που ακόμα και η Αγγελική ήταν ένα μέσο για να πετύχει το όραμά του. Βέβαια η Αγγελική υπήρξε μια αφορμή για να ενταχθεί ο Ορέστης στην οργάνωση. Αλλά πώς την εγκαταλείπεις μετά τόσο εύκολα; Πώς παντρεύεσαι με μια άλλη τη στιγμή που η Αγγελική κράτησε μια τόσο θαρραλέα στάση και λίγο αργότερα μάλιστα αποφυλακίστηκε; Η επιστροφή στο χθες για να ερμηνεύσει κάποια ερωτήματα ίσως σαν τύψεις μπορώ να τις εκλάβω, παρά ως ένα κοιμισμένο έρωτα.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2η
Στο τέλος λυτρώνεται ο ήρωας; Πέτυχε το σκοπό του;
Ο συγγραφέας μου απάντησε πως δεν του αρέσει ο όρος "λύτρωση". (αντιαριστοτελιστής;;;). Απάντησε όμως τα ερωτήματα τα οποία ο ίδιος έθεσε, έκλεισε κάποιες πληγές. Πιστεύω κι εγώ πως όταν εκδηλώνεις αυτό που σε πληγώνει και αναμετριέσαι μαζί του, παλεύεις με τα πνιγμένα σου ιδανικά και κάνεις και άλλους κοινωνούς στον αγώνα σου αυτό, τότε ... νικάς, με τον τρόπο σου. Παίρνεις μια προσωπική νίκη. Βέβαια όλα τα πρόσωπα του έργου βρίσκονται δίπλα σε λάθος ανθρώπους. Αυτό τους πνίγει και τους δίνει ταυτόχρονα την αφορμή να ψάξουν πιο βαθιά στον ψυχισμό τους δίνοντας μια νέα διάσταση στη ζωή τους.
Ο Αλέξης Σταμάτης κινείται σε ένα σύγχρονο κοινωνικό, βιωματικό στοχασμό. Ένας ευαίσθητος δέκτης των σύγχρονων μηνυμάτων που χωρίς ιδιαίτερα σφιχτή πλοκή στο έργο του καταφέρνει και στήνει ιστορίες για τον σύγχρονο έλληνα. Άλλοτε με κοφτό, λαχανιασμένο ύφος, κι άλλοτε με μακροπερίοδο λόγο διεισδύει στον ψυχισμό του ήρωα. Κυρίως όμως ο τρόπος έκφρασης των ηρώων του, τα λεκτικά παιχνίδια τους, φωτίζουν τον χαρακτήρα τους. Ο Αλέξης Σταμάτης αποτελεί μια αξιοπρόσεχτη περίπτωση στην νεοελληνική λογοτεχνία.
(ο πολύ αξιόλογος καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Παναγιώτης Μέντης, ο Αλέξης Σταμάτης και ... εγώ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου