"ΑΝΤΕΡΓΚΡΑΟΥΝΤ Ή ΕΝΑΣ ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΜΑΣ" Βλαντιμίρ Μακάνιν

Ο τίτλος του μυθιστορήματος είναι σαφής ...άντεργκραουντ... έχουμε να κάνουμε με κάποιον σκοτεινό και υπόγειο μυθιστορηματικό τύπο ... για να μας συμπληρώσει η διάζευξη στον υπότιτλο ... ένας ήρωας του καιρού μας ... άρα θα πρέπει να προσδιορίσουμε την υπόγεια εποχή μας ... μια εποχή είναι υπόγεια και σκοτεινή όταν δεν έχει ξεκαθαρίσει τους στόχους της ... όταν δεν έχει οράματα ... πόσο ηδονίζεται τελικά ο άνθρωπος με την ικανότητά του να προβλέπει, λες και το μέλλον είναι η μόνη διάσταση του χρόνου που πραγματικά έχει αξία ... έστω όμως και μ΄ αυτή τη σύμβαση... υπόγεια είναι μια περίοδος μετάβασης από μια εποχή σε μία άλλη...

Κι ας μεταφερθούμε στο μυθιστορηματικό γαλαξία   που πλάθει  ο Μακάνιν... χρονικά βρισκόμαστε στο τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Μόσχα, στην ταραγμένη δεκαετία του 1990...μιλάμε για την κατάρρευση του κομμουνισμού, μιλάμε για την πτώση ενός πατριαρχικού μηχανισμού, μιλάμε για το γκρέμισμα ενός ετεροπροσδιορισμένου τρόπου ζωής...ο Μακάνιν μας περιγράφει την απώλεια ενός κομματικού ελέγχου στον τρόπο ζωής, αλλά ταυτόχρονα και την αδυναμία να αντικατασταθεί από κάτι καινούργιο και ελπιδοφόρο...

Ο Πέτροβιτς είναι ένας συγγραφέας που κατά την περίοδο του σοβιετικού καθεστώτος δεν κατόρθωσε να δημοσιεύσει τα γραπτά του λόγω λογοκρισίας...τώρα στο νέο καθεστώς έχει χάσει την ικμάδα(;), την όρεξη (;) να γράφει. Περιφέρεται ... αντιδρά ... αντιστέκεται...σε τι άραγε; Βιώνει ίσως το δράμα του σύγχρονου επαναστάτη. Ψάχνει το όνομα του καταπιεστή, αυτού του αόρατου εχθρού που πρέπει να καταπιέζει ... γιατί ένας ευαίσθητος επαναστάτης πρέπει να πολεμά εναντίον ενός εξουσιαστή, ενός κατακτητή ... πάντα υπάρχει ένας εχθρός...

Ο Πέτροβιτς λοιπόν εργάζεται ως θυρωρός σε μια δημόσια πολυκατοικία στην Μόσχα ... που κι αυτή σταδιακά στο νέο καθεστώς ιδιωτικοποιείται ... το συλλογικό αντικαθίσταται από το ατομικό ... διαπράττει δύο φόνους ... πρώτα δολοφονεί έναν Καυκάσιο σπρωγμένος προφανώς από το ένστικτο της επιβίωσης και στη συνέχεια έναν πρώην ΚαΓκε Μπίτη σπρωγμένος ίσως από το ένστικτο της δικαιοσύνης. Αργότερα, μετά από μια παραληρηματική κρίση, μια και δεν έβρισκε έναν άνθρωπο να  ... εξομολογηθεί τις πράξεις του, να μοιραστεί τα εσώτερα κίνητρα των πράξεών του, έστω και μόνο να τα εξωτερικεύσει, εισάγεται σε ένα φρενοκομείο. Εκεί περνά μια περίοδο όπου με τη χορήγηση φαρμάκων επιχειρούν να τον κάνουν να ομολογήσει τους φόνους ναρκώνοντας την συνείδησή του ... όμως τα καταφέρνει ... δεν ομολογεί και τελικά απελευθερώνεται, γιατί κατόρθωσε να διατηρήσει το "εγώ" του ... διατήρησε τις επιθυμίες του και μέσα από τις επιθυμίες του τον ίδιο του τον εαυτό. Ίσως αυτό να είναι και το μήνυμα που μου άφησε το έργο ... η διατήρηση του "εγώ", της διαφορετικότητας είναι το μόνο όπλο που διαθέτει ο άνθρωπος για να αντιμετωπίσει το τσουνάμι των αλλαγών και των προβλημάτων που απειλεί να τον πλακώσει.

Από το μυθιστόρημα κρατώ την αντιστικτική σύνθεση πάνω στην οποία στηρίχθηκε: άτομο-κοινωνία, δημόσιος-ιδιωτικός, εγώ-άλλος, εσωτερικός-εξωτερικός, λογικός-φρενοβλαβής... Μου άρεσε και η μετάφραση της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα έργα  στον τρόπο γραφής με αναλυτική σκέψη, ψυχογραφική διάθεση, χρονικά πισωγυρίσματα που δίνουν ανάγλυφη την εικόνα της σύγχρονης (μετά το 1990) Μόσχας.