Η Αποκλεισμένη - Ισμ. Κανταρέ

  

Για την επιλογή του Κανταρέ επέδρασαν παράγοντες καθαρά γεωγραφικοί. Στη λέσχη ανάγνωσης θέλαμε να συνεχίσουμε το ταξίδι μας με συγγραφείς της νότιας Ευρώπης (αν και η Αλβανία δεν ανήκει στις ... PIGS), οπότε ο εν λόγω συγγραφέας ήταν επιβεβλημένος.

     Από Κανταρέ ήταν η πρώτη φορά που διάβασα ολοκληρωμένα ένα βιβλίο του. Υπήρχε κάτι το οποίο δε με άφηνε να τελειώσω ένα βιβλίο του. Κάτι το οποίο δεν μπορούσα να καταλάβω. Ώσπου τελικά ... ναι, το κατάλαβα. Είναι η ατμόσφαιρα. Δεν δημιουργεί την κατάλληλη ατμόσφαιρα για να βιώσεις το έργο. Υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στο δέκτη και το έργο. Αλλιώς πως μπορεί να ερμηνευθεί το γεγονός να σου περιγράφει μια Αλβανία την περίοδο του Χότζα, μια Αλβανία εξωτική μέσα στον κομμουνιστικό της  ... παράδεισο και συ να μην τρέμεις;;; Φταίει άραγε το παρελθόν του Κανταρέ; Η έλλειψη σταθερής πολιτικής  στάσης απέναντι στο Χότζα; Στην αρχή ο Χότζα ένας  επαναστάτης κι ύστερα ένας άτεγκτος δεσπότης; Η βιωματικότητα πιθανώς απαιτεί πιο βαθιές επιλογές. Πιθανώς και να απαιτεί και πιο ...παραμυθάδες...

   Ένα που έμεινε από το καθεστώς της Αλβανίας διαβάζοντας την "Αποκλεισμένη" είναι πως τα φαντάσματα τα τρέφει η ανελευθερία, η απουσία ελεύθερης έκφρασης. Τότε βγαίνουν από τα μνήματα (στα οποία μπορεί και να μην μπήκαν και ποτέ) και ζητούν εκδίκηση. Απλώς χρειάζονται έναν καλλιτέχνη για να τα τοποθετήσει μέσα στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Και αυτός ο καλλιτέχνης είναι ο Ρουντιάν στο εν λόγω έργο.Ο οποίος δεν άφησε καθόλου καλές εντυπώσεις. Ματαιόδοξος ως καλλιτέχνης, αλλά κυρίως εγωιστής.Και θρασύδειλος.Αναζητά τον ανακριτή για να τον φέρει σε επαφή με τη Μιγκένα. Ο καλλιτέχνης έχει ανάγκη τον επίσημο σπιούνο για να συναντήσει το ερωτική του επιθυμία. Καθόλου κολακευτικό για τον ίδιο.Ο Ορφέας και ο κέρβερος να τα πίνουν σε μια καφετέρια. Σοσιαλιστικός σουρρεαλισμός...Και το αίνιγμα των δύο χορδών στη λύρα....

    Αλλά και η στάση του Ρουντιάν Στέφα απέναντι στη Λίντα τί το ηρωικό-καλλιτεχνικό περιείχε; Που κρύβεται η μαγεία της σχέσης και το μυθικό στοιχείο;  Υπάρχει κάτι κοινό με τον Ορφέα και τον Ρουντιάν Στέφα;  

   Μου άρεσε η επιλογή των ονομάτων. Ναι, ήταν στα θετικά... Αυτή η αντιστροφή, το σπάσιμο. Λίντα και Μιγκένα. Η μακρινή και η κοντινή. Και όμως η κοντινή, η Μιγκένα, αυτή είναι το αίνιγμα. Ήταν άραγε η Μιγκένα αυτή που στο τέλος ο Ρουντιάν δίνει το βιβλίο του ενυπόγραφο χωρίς να σηκώσει το βλέμμα του; Ήταν αυτή; Το αίνιγμα; Ή όχι; Ήταν μια άλλη; Μια σαν τη Λίντα; Τελικά οι θεοί του κάτω κόσμου θέλησαν να σπάσουν πλάκα με τον Ορφέα; Ποια του έδωσαν όταν τους ζήτησε τη γυναίκα του; Του έδωσαν πράγματι την Ευρυδίκη; 

     Από το Κανταρέ μια φορά δε θα μάθουμε αν πράγματι ήταν η Ευρυδίκη. Και δε θα το μάθουμε γιατί δεν βάζει λίγο χιούμορ στην αφήγηση. Δεν αποστασιοποιείται από τα γεγονότα. Μου θυμίζει αυτό που είπε ο Γιώργος Χειμωνάς για τον Κάφκα. Πολύ συναρπαστικές ιδέες, αλλά ως εκεί. Αντίθετα ο Ντοστογιέφσκι χωρίς ιδιαίτερα πρωτότυπες ιδέες κι όμως αφηγηματική δεινότητα. Αυτά...