Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2015

"Ο ήλιος στο πάτωμα" ΑΝΤΖΕΛΑ ΖΙΟΥΤΗ



Ο  Όμηρος στην Ιλιάδα παραθέτει μια πολύ δυνατή παρομοίωση: οἵη περ φύλλων γενεὴ τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν. Oι άνθρωποι είναι σαν τα φύλλα των δένδρων. Στην αρχή, την άνοιξη,  πράσινα και ακμαία, που στη συνέχεια όμως κιτρινίζουν μέχρι που τα σκορπίζει ο άνεμος και σαπίζουν… Με αφορμή αυτή την παρομοίωση θα έλεγα ότι  και οι σχέσεις που συνάπτουν οι άνθρωποι, και κυρίως  οι ερωτικές σχέσεις, έτσι όπως μας τις αφηγείται η Άντζελα Ζιούτη στο μυθιστόρημά της «Ο ήλιος στο πάτωμα» είναι εφήμερες. Υποτάσσονται στη φυσική φθορά.

Η Αλίκη είναι η βασική ηρωίδα του μυθιστορήματος. Στη σύντομη μυθιστορηματική της ζωή που της επιφύλαξε η συγγραφέας (όταν αρχίζει το έργο μόλις έχει κλείσει τα 29 της χρόνια) σύναψε δύο σχέσεις: η πρώτη με τον Λουκά, η δεύτερη με τον Γιώργο. Και οι δύο σχέσεις στην αρχή, την άνοιξη είναι γεμάτες ένταση και πάθος, στη συνέχεια όμως και οι δυο καταλήγουν στο σκληρό χωρισμό: η πρώτη σε ένα επαπειλούμενο διαζύγιο και η δεύτερη στη δολοφονία.
Το ερώτημα το οποίο θα ήθελα να προσεγγίσω είναι γιατί αυτή κατάληξη. Ποιος φταίει και οι σχέσεις της Αλίκης τελειώνουν τόσο άδοξα και τραγικά συγχρόνως;
Σε μια πρώτη ανάγνωση πιστεύω ότι το κείμενο προκρίνει δύο ερμηνείες: μια ρεαλιστική, αλλά και μια μεταφυσική.
Η ρεαλιστική ερμηνεία αφορά την πρώτη σχέση της Αλίκης. Ο Λουκάς είναι μια γνωριμία της Αλίκης ήδη από το σχολείο, ο πρώτος μεγάλος έρωτάς της. Ο Λουκάς ασχολούνταν με το ποδόσφαιρο, ήταν το αστέρι της ομάδας. Η εξέλιξή του είναι ραγδαία, καθώς το ταλέντο του αναγνωρίζεται και η φήμη όπως και οι υψηλές υλικές απολαβές δεν αργούν να ακολουθήσουν.  Αυτή η εκτόξευση όμως του Λουκά στην κορυφή δεν τον αφήνει ανεπηρέαστο και στην προσωπική του ζωή. Ο Λουκάς δεν μένει ικανοποιημένος πλέον με τη σύντροφο του, γιατί η Αλίκη εκπροσωπεί γι΄ αυτόν το παρελθόν. Αφορμή  για την απομάκρυνση του Λουκά από την Αλίκη είναι ένα ταξίδι τους στην Περσία, την Τεχεράνη. Στα ερωτικά και μαγικά μέρη της Ανατολής ο Λουκάς έλκεται από την εξωτική ομορφιά της γαλλίδας ξεναγού και μοιραία την ακολουθεί.
(ακολουθεί μια πολύ δύσκολη περίοδος της Αλίκης γεμάτη απογοήτευση, αλλά βρίσκει τελικά τη δύναμη να σηκωθεί μέσα από μια επαγγελματική ευκαιρία που της δίνεται, κι όχι μόνο αυτό, αλλά γνωρίζει και το Γιώργο. Κι όμως κι αυτή η σχέση έχει τραγική κατάληξη).
Για την κατάληξη της δεύτερης σχέσης της Αλίκης με τον Γιώργο η συγγραφέας μας δίνει μια πιο μεταφυσική – δεισιδαιμονική  ερμηνεία. Η Αλίκη γίνεται δέκτης μιας προφητείας, ενός σκοτεινού και θανατικού χρησμού από έναν ζητιάνο που συναντά στο δρόμο. Ο ζητιάνος λοιπόν της προφήτευσε ότι πέντε ημέρες μετά από τότε που θα φιληθεί με τον αγαπημένο της θα πεθάνει. Η ίδια επηρεάζεται από τα δυσοίωνα λόγια, όμως δεν πτοείται τελικά και αφήνεται στη δίνη του έρωτά της. Η  προφητεία όμως επαληθεύεται. Πέντε ημέρες μετά πέφτει νεκρή από τα χέρια του ίδιου της του αγαπημένου.
Συγκρίνοντας τις δύο περιπτώσεις χωρισμού δεν μπορώ παρά να εντοπίσω έναν κύριο υπεύθυνο για την αρνητική τροπή των σχέσεων: τον άντρα. Και στις δύο περιπτώσεις ο άντρας με την αρνητική του στάση εξώθησε τη σχέση στην τραγική της κατάληξη. Στην πρώτη περίπτωση του Λουκά: η ματαιοδοξία που του γέννησε η γρήγορη απόκτηση του υλικού πλούτου τον οδήγησε στην αγκαλιά μιας άλλης γυναίκας χωρίς να ενδιαφέρεται για το βάθος των αισθημάτων του. Εξάλλου αυτή η προσωρινότητα των αισθημάτων του επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι καλεί την Αλίκη πάλι να γυρίσει πίσω και να κάνουν μια καινούργια αρχή.    Αλλά και στη δεύτερη περίπτωση του Γιώργου: η κτητικότητα και η ζήλεια που τον διακρίνει, αρχίζουν σταδιακά να τον τυφλώνουν. Θεωρεί ότι η Αλίκη δεν ξέχασε την προηγούμενη σχέση της, θεωρεί ότι παίζει μαζί του. Άρα όταν πέφτει στα χέρια του το γράμμα του Λουκά που την προτρέπει να γυρίσει πίσω σε αυτόν και να κάνουν μια καινούργια αρχή, δεν μπορεί να δεχτεί τις εξηγήσεις της Αλίκης ότι ο Λουκάς δεν σημαίνει τίποτε πλέον γι΄ αυτή, κι έτσι τη σκοτώνει.
Η Αλίκη αποδεικνύεται μια γυναίκα ώριμη και με σαφείς προσδοκίες στη ζωή της. Ρομαντική, συναισθηματική (αποπειράθηκε ακόμη και να αυτοκτονήσει μετά τον πρώτη χωρισμό) βρίσκει τελικά τη ρότα της στη ζωή. Οι άντρες από την άλλη ανώριμοι, μπερδεμένοι, δίχως βάθος αισθημάτων.
Το αποτέλεσμα: η Αλίκη στη μοναξιά της, στη μοναξιά της εγκατάλειψης πρώτα και στην αιώνια μοναξιά του θανάτου αργότερα.
Το έργο της Άνζελας Ζιούτη, μακριά από χρονολογικές και πολιτικές τοποθετήσεις, αποτελεί ένα δείγμα ψυχολογικού ρεαλισμού, που εμβαθύνει στο χαρακτήρα της Αλίκης για να μας δώσει την έκταση και το βάθος της μοναξιάς της γυναίκας. Ταυτόχρονα μου πέρασε κι  ένα μήνυμα: ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του. Όσο κι αν αρέσκεται να δίνει υπερφυσικές διαστάσεις στη μοίρα και να πιστεύει ότι μια ανώτερη δύναμη πρυτανεύει στις σχέσεις του, τελικά καταλήγουμε ότι ο ίδιος με τις επιλογές που κάνει στην ζωή του, καθορίζει και το μέλλον του. Το σύνολο και η ποιότητα των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στις οποίες ο καθένας αποφασίζει να κινηθεί στη ζωή του δίνουν ή και αφαιρούν το νόημα της ύπαρξης στον καθένα μας. Οι σχέσεις που διαμόρφωσε η Αλίκη  ήταν αυτές που καθόρισαν και τη ζωή της.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου