"Κεντήματα" Μαργιάν Σατραπί

   

   Απορημένος και συγκλονισμένος από την δολοφονική επίθεση στο Παρίσι σκέφτηκα να ξαναπιάσω στα χέρια μου μια εικονοϊστορία ...  ένα graphic novel... Τα ΚΕΝΤΗΜΑΤΑ  της Μαργιάν Σατραπί...για να φέρω πάλι στο μυαλό μου ένα τρόπο ζωής που όσο μακρυά φαντάζει, άλλο τόσο συχνά μας επισκέπτεται και κάνει αισθητή την παρουσία του... 

  Ο τίτλος ίσως εσκεμμένα σε προσανατολίζει ότι τα κύρια πρόσωπα του έργου είναι γυναίκες...οι γυναίκες είναι αυτές που κεντούν...μόνο που σ΄ αυτή την περίπτωση κεντούν ιστορίες...η κλωστή και το βελόνι είναι είναι οι λέξεις και η φωνή...

  Βρισκόμαστε στο Ιράν (μάλλον στην Τεχεράνη) και εννέα γυναίκες πίνοντας σαμοβάρι συζητούν... εννέα γυναίκες που προέρχονται και από τις τρεις ηλικιακά γενεές...και τα θέματά τους είναι το εξής ένα: άντρες και ... έρωτας...θέμα αγαπημένο για συζήτηση, θέμα εμμονικό για συζήτηση όταν δεν μπορείς να το βιώσεις και να το απολαύσεις... και προφανώς η πατριαρχική δομή της κοινωνίας δεν δίνει την ευκαιρία στις γυναίκες να αποφασίζουν για τον έρωτα και να τον απολαμβάνουν...

   Όπως η Ναχίντ που δεν ήταν παρθένα...και παντρεύτηκε... και θα έπρεπε να αποδείξει την παρθενία της ... και πήρε ένα ξυραφάκι ... για να σφίξει τα πόδια της όταν θα έκανε έρωτα .. και να τρέξει αίμα... αλλά όμως από την ταραχή της...βιάζεται ... και ματώνει και το όργανο και του άντρα της...

   Οι συζητήσεις αυτές δεν έχουν κάτι το μοιρολατρικό...φαίνονται για ρεαλιστικές, σαρκαστικές απεικονίσεις με την απαραίτητη αφηγηματική ελευθερία...οι γυναίκες δέχονται την κατάσταση...και αναπτύσσουν αντισώματα...μαθαίνουν να ζουν σ΄ αυτή την κατάσταση...και μαθαίνουν να χειρίζονται και την κατάσταση και τους άντρες...οι γυναίκες βρήκαν ένα κοινό κώδικα που τις ενώνει...τον κώδικα του... παράνομου...

   Τελικά το θύμα είναι ο άντρας ... που όσο νομίζει ότι είναι ο αφέντης του σπιτιού... άλλο τόσο τρίζει το σπίτι του συθέμελα!

Αγγέλα Καστρινάκη «Και βέβαια αλλάζει!»

   Η Αγγέλα Καστρινάκη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις αγαπημένες μου συγγραφείς. Γι΄ αυτό ευθύνεται η «Φιλοξενούμενη», μια συλλογή σύντομων διηγημάτων, μια καταγραφή  «νεανικών φλερτ», όπως μου τα χαρακτήρισε και η ίδια. Το προσωπικό ως ευχάριστο…Αυτό ίσως με τράβηξε, η ευχάριστη μαγεία που δημιουργούσε με τον αναγνώστη διηγούμενη προσωπικές στιγμές. Σαν να ακούς μια αγαπημένη σου φίλη. Κατόπιν διάβασα ένα μυθιστόρημά της (το μοναδικό που έγραψε) «‘Έρωτας τον καιρό της ειρωνείας», πάλι ο έρωτας να αποτελεί πυρηνικό στοιχείο. Αυτή τη φορά ο έρωτας συμπυκνώνεται χρονικά, γιατί η τεχνολογία και κυρίως τα ηλεκτρονικά μέσα δικτύωσης επιταχύνουν τόσο την εκδήλωση όσο και την καταστροφή του ερωτικού αισθήματος. Το βιβλίο αυτό το διάβασα ένα από τα προηγούμενα καλοκαίρια (πάνω από πέντε χρόνια;) σ΄ ένα πλοίο που πήγαινα στη Σίφνο. Και απέναντί μου να κάθεται μια γυναίκα που μου έμοιαζε με την Αγγέλα Καστρινάκη, με βάση τουλάχιστον τη φωτογραφία που είχα στο βιβλίο της. Σκέφτηκα να της μιλήσω, αλλά τελικά δεν το αποφάσισα. Όταν της εκμυστηρεύθηκα τη σκηνή αυτή τηλεφωνικά στη συνομιλία που είχαμε (θα αναφερθώ και σ΄ αυτή), μου είπε γελώντας πως στη Σίφνο δεν έχει ταξιδέψει, οπότε μάλλον σωστά έπραξα και δεν έπιασα την κουβέντα μ΄ εκείνη την άγνωστη γυναίκα…όχι για άλλο λόγο, αλλά γιατί συνοδευόταν…

       Και φτάνουμε στην περσινή χρονιά… 2014… νέο αφήγημα από την Αγγέλα Καστρινάκη. Εγώ εν τω μεταξύ ξεκίνησα εθελοντικά μια ραδιοφωνική εκπομπή στην ΕΡΑ Σερρών με θέμα το βιβλίο και … να η ευκαιρία. Την αναζήτησα διαδικτυακά και αυτή τη φορά την βρήκα. Την Αγγέλα. Προμηθεύτηκα και το βιβλίο και το διάβασα για να έχω άποψη κυρίως για την μυθοπλαστική της πορεία από το 1991 (Φιλοξενούμενη) μέχρι και το 2014 (Και βέβαια αλλάζει), φρεσκάρισα στο μυαλό μου την υπόθεση στο «‘Έρωτας στον καιρό της ειρωνείας», διάβασα και κάποια σκόρπια διηγήματά της και μία Πέμπτη πρωί η τηλεφωνική συνομιλία πραγματοποιήθηκε… Τελικά νομίζω ότι η γνωριμία με ένα συγγραφέα, έστω και τηλεφωνική, επιβεβαιώνει την λογοτεχνική περσόνα. Μετά την πρώτη αμηχανία ακολουθεί αυτή η ευχάριστη μαγεία. Σαν να μιλάς με μια αγαπημένη σου φίλη….

        Και για το αφήγημα (ούτε διήγημα ούτε μυθιστόρημα)… μια προσωπική, πολυφωνική καταγραφή μιας συγκεκριμένης περιόδου από το 1973 έως το 1979 μέσα από τα μάτια της ηρωίδας, της Ειρήνης, αλλά και άλλων προσώπων που την πλαισιώνουν. Η αφήγηση της πρωταγωνίστριας καλύπτει την πορεία της προς την ενηλικίωση από τα 13 της χρόνια κι έπειτα. Μια περίοδος της ζωής του ανθρώπου ούτως ή άλλως έκρυθμη και υπερβολική. Αλλά και μια ιστορική συγκυρία για την Ελλάδα πάλι ούτως ή άλλως έκρυθμη και υπερβολική. Αυτά τα δύο συνιστούν ένα εκρηκτικό μείγμα. Στη διήγηση το αυτοβιογραφικό μπερδεύεται με το μυθοπλαστικό και το προσωπικό με το συλλογικό. Όσο για τον τίτλο … «Και βέβαια αλλάζει» …  Ποιος το υποκείμενο; Ο άνθρωπος… Για τα μάτια της νεαρής Ειρήνης και βέβαια αλλάζει ο άνθρωπος. Για τα μάτια όμως της ώριμης αφηγήτριας, ίσως αυτό φαντάζει μια γλυκιά ουτοπία. Εγώ θα κρατήσω μέσα από την αφήγηση την επίσκεψη της ηρωίδας στις Σέρρες για να παρακολουθήσει μια ομιλία του Λεωνίδα Κύρκου (που είναι ένα πραγματικό γεγονός) και θα ευχηθώ μια νέα επίσκεψη της Αγγέλας στις Σέρρες (να γίνει ένα πραγματικό γεγονός)!!